Εurobank Research: «Η απόφαση για την εκταμίευση της δόσης προϋποθέτει αξιόπιστη λύση στο θέμα της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους»
•Η τμηματική καταβολή της δόσης με βάση την πορεία υλοποίησης των εναπομεινάντων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι αναγκαίο να αποφευχθεί
• Η εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δεν τερματίστηκε με την υπερψήφιση του πολυνομοσχεδίου
• Η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους ενέχει σημαντικό κόστος για τους δανειστές και δυσχεραίνεται από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2013 στην Γερμανία
•Το έλλειμμα του Προϋπολογισμού Κεντρικής Κυβέρνησης μειωμένο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο στόχο για το 10μηνο του 2012
•Η ελληνική κυβέρνηση είναι αναγκαίο να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της και να δείξει ότι είναι αποφασισμένη να ολοκληρώσει τα ανοικτά θέματα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων
•Ποιος είναι ο συνδυασμός των μέτρων ώστε το ελληνικό χρέος να οδηγηθεί στο επίπεδο του 127,0% του ΑΕΠ το 2020
Η απόφαση για την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. προϋποθέτει την επιτάχυνση εφαρμογής του μεταρρυθμιστικού προγράμματος
Η ψήφιση του Προϋπολογισμού του 2013 από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 11 Νοεμβρίου 2012 σε συνδυασμό με την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου (Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-16 και διαρθρωτικές αλλαγές) ολοκλήρωσε, κατά το μεγαλύτερο μέρος, τις προαπαιτούμενες δράσεις από πλευράς της ελληνικής κυβέρνησης για την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης.
Παρ’ όλ’ αυτά, το χθεσινό Eurogroup δεν ενέκρινε την εκταμίευση της δόσης.
Ενέκριναν μόνο τη διετή παράταση (για τα έτη 2015-16) του προγράμματος χωρίς να λάβουν καμία απόφαση αναφορικά με:
√ την επιπλέον χρηματοδότηση που απαιτεί η διετής παράταση
√ την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
Οι υπουργοί Οικονομικών των χωρών μελών της Ευρωζώνης αναγνώρισαν την σημαντική πρόοδο που έχει επιτύχει η Ελλάδα όσον αφορά την προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων αλλά και στη δημοσιονομική σύγκλιση.
Το γεγονός αυτό αναγνωρίζεται και στο προσχέδιο της 1ης Αξιολόγησης του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα.
Βέβαια σημειώνουμε εδώ ότι η επικεφαλής του ΔΝΤ C. Langarde δήλωσε μεταξύ άλλων, ότι το θέμα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί για την ελληνική κυβέρνηση.
Θεωρούμε ότι στις μη ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνονται οι νομοθετικές ρυθμίσεις για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών (που όμως θα ολοκληρωθούν στις επόμενες ημέρες) αλλά και μια σειρά από δράσεις που απαιτούνται (πέρα από το πολυνομοσχέδιο) για την ολοκλήρωση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων όπως για παράδειγμα οι περαιτέρω αποφάσεις που απαιτούνται για την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων, η περαιτέρω αναμόρφωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού κτλ.
Οι εκπρόσωποι των δανειστών πλέον γνωρίζουν καλά την ελληνική πραγματικότητα και τις πιέσεις που δέχεται το πολιτικό σύστημα για να μην προωθήσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Αναμένουμε ότι η πίεση σχετικά με την ολοκλήρωση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων δε θα τερματιστεί στην ψήφιση του πολυνομοσχεδίου.
Θα συνεχιστεί μέχρι την ολοκλήρωση της εφαρμογής του μεταρρυθμιστικού προγράμματος.
Η τελική απόφαση για την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. (σύμφωνα και με τις δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών Γ. Στουρνάρα) αναμένεται να ληφθεί στο έκτακτο Eurogroup στις 20 Νοεμβρίου 2012.
Η κυβέρνηση έχει ήδη θέσει το θέμα της ταυτόχρονης εκταμίευσης των δόσεων του Σεπτεμβρίου (€5,1 δισ.) και του Δεκεμβρίου (€8,3 δισ.) και απομένει η απόφαση των δανειστών.
Δεν θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο οι δανειστές να επιμείνουν σε τμηματική καταβολή μέρους της δόσης (πέρα από τα €25 δισ. για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και των κεφαλαίων που απαιτούνται για την αποπληρωμή ομολόγων.
Όπως έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν ( Βλέπε INFO 1) είναι αναγκαίο να αποφευχθεί η τμηματική καταβολή της δόσης αφού κάτι τέτοιο δε θα έλυνε το πρόβλημα ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας.
Η καταβολή του συνολικού ποσού των €44,7 δισ. (31,3+5,1+8,3) θα αποτελούσε μια σημαντική οδό διαφυγής από το πρόβλημα ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι τι θα απαιτούσαν οι δανειστές σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Σίγουρα η πλήρης εφαρμογή του συνόλου των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων θα ήταν το ελάχιστο προαπαιτούμενο.
Η ελληνική κυβέρνηση σε αυτό το σημείο είναι αναγκαίο να αυξήσει την αποτελεσματικότητα της και να δείξει ότι είναι αποφασισμένη να ολοκληρώσει τα ανοικτά θέματα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Αναμένουμε ότι η κυβέρνηση θα παρουσιάσει σύντομα ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ενίσχυσης της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας που να μην επικεντρώνεται μόνο στην πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου ( Βλέπε INFO 2) αλλά:
α) να ενεργοποιήσει τα κεφάλαια του ΕΣΠΑ και τους σχετικούς επενδυτικούς νόμους,
β) να επιταχύνει την επανεκκίνηση των μεγάλων έργων που έχουν διακοπεί λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης και
γ)να επιταχύνει το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων.
Σημειώνουμε εδώ ότι στο προσχέδιο της 1ης Αξιολόγησης του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης αναφέρεται ότι η Ελλάδα έχει καθυστερήσει σημαντικά όσον αφορά το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων.
Αποκλίσεις από τους στόχους του προγράμματος στο μέλλον θα πρέπει να εξαλειφθούν με τη λήψη νέων μέτρων.
Η απόφαση για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους είναι αναγκαίο να ληφθεί άμεσα
Στο Eurogroup της 20ης Νοεμβρίου 2012 αναμένονται και οι αποφάσεις για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και τη χρηματοδότηση της διετούς παράτασης.
Μέχρι στιγμής προτάσεις όπως α) ο δανεισμός της Ελλάδας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και η επαναγορά του χρέους από τη δευτερογενή αγορά, β) η αγορά από τον ESM των ελληνικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ και η απομείωση τους (κούρεμα) στη συνέχεια, γ) η μείωση των επιτοκίων στα υπάρχοντα διμερή δάνεια μεταξύ Ελλάδας και ΕΕ/ΕΚΤ/ΔΝΤ και δ) η επιτάχυνση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, δείχνουν ότι υπάρχει διάλογος για το θέμα στο παρασκήνιο.
Πρόσφατη μελέτη του Οικονομικού Ινστιτούτου Bruegel δείχνει πως μόνο με ένα συνδυασμό των παραπάνω μέτρων το ελληνικό χρέος μπορεί να οδηγηθεί στο επίπεδο του 127,0% του ΑΕΠ το 2020.
Σύμφωνα με την συγκεκριμένη μελέτη για την επιστροφή του ελληνικού δημοσίου χρέους σε βιώσιμα επίπεδα (χρέος<120% του ΑΕΠ) απαιτείται η απομείωση (κούρεμα) των δανείων του επίσημου τομέα (διμερών δανείων) (Βλέπε INFO 3)
Κάτι τέτοιο φυσικά συνεπάγεται σημαντικές απώλειες για τους δανειστές της Ελλάδας και θα συναντήσει σημαντικές δυσκολίες κατά την ψήφιση του στα κοινοβούλια των χωρών-μελών της Ευρωζώνης.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι εκλογές στην Γερμανία, το βασικό δανειστή μας, θα πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβρη του 2013.
Οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους δε θα πρέπει να μειώνει τις πιθανότητες επανεκλογής της A. Merkel.
Οι αποφάσεις για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και τη χρηματοδότηση της διετούς παράτασης της Ευρωζώνης αφορούν τους δανειστές μας (τις χώρες της Ευρωζώνης, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ).
Οι καθυστερήσεις της ελληνικής κυβέρνησης χρησιμοποιήθηκαν μέχρι στιγμής ως πρόφαση για να μη ληφθούν οι συγκεκριμένες αποφάσεις.
Πλέον όμως ο χρόνος μετράει αντίστροφα.
Το πρόβλημα της αποπληρωμής των Εντόκων Γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου που λήγουν την 16η Νοεμβρίου 2012 αναμένεται να ξεπεραστεί μέσω της παρέμβασης των ελληνικών τραπεζών (με δεδομένη τη σχετική έγκριση της ΕΚΤ) αλλά η κρίση ρευστότητας στην ελληνική οικονομία που βρίσκεται ήδη στον πέμπτο χρόνο ύφεσης και χωρίς ευοίωνες προοπτικές δεν επιτρέπει άλλες καθυστερήσεις.
Σημειώστε ότι η αβεβαιότητα σχετικά με την εκταμίευση της δόσης και την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού δημοσίου χρέους έχει οδηγήσει σε αυξητική πορεία τα περιθώρια επιτοκίου του 10-ετους ομολόγου του Ελληνικού Δημοσίου έναντι του αντίστοιχου Γερμανικού τίτλου (στις 1652,4 μβ στις 12/11/2012 από το χαμηλό των 1485.2 μβ στις 19/10/2012). (Σχήμα 1).
Τα αντίστοιχα περιθώρια των ισπανικών και των πορτογαλικών ομολόγων συνεχίζουν την έντονα αυξητική τους πορεία εξαιτίας του κλίματος αβεβαιότητας σχετικά με την ένταξη της Ισπανίας στον ESM και την αντίδραση που συναντούν στην Πορτογαλία τα νέα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής.
Θετικές εξελίξεις στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2012
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2012, το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού σε ταμειακή βάση ήταν €12,3 δισ. μειωμένο κατά €8,8 δισ. ή -41,7% σε ετήσια βάση.
Το έλλειμμα ήταν μειωμένο κατά -9,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το 10μηνο του 2012.
Ταυτόχρονα, το πρωτογενές έλλειμμα την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2012 διαμορφώθηκε στα €1,2 δισ. καταγράφοντας μείωση -79,9% σε ετήσια βάση ή -59,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το δεκάμηνο του 2012.
Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2013 το έλλειμμα του 2012 εκτιμάται στο -6,6% του ΑΕΠ.
Εκτιμούμε ότι ο στόχος που περιλαμβάνεται στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2013 είναι επιτεύξιμος υπό την προϋπόθεση ότι θα εκταμιευθεί εγκαίρως η δόση των €31,3 δισ. του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης.
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2012 ανήλθαν σε € 41,7 δισ. αυξημένα κατά 1,4% σε ετήσια βάση και κατά 0,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το δεκάμηνο του 2012.
Η συγκεκριμένη πορεία οφείλεται:
√ στην αύξηση των εσόδων από το φόρο επί των καταθέσεων,
√ στην ικανοποιητική πορεία των εισπράξεων από το φόρο ακίνητης περιουσίας,
√ στην παραχώρηση € 80 εκ. από την Ισπανία από τα κέρδη που κατέγραψε η κεντρική της τράπεζα από τη διακράτηση ελληνικών ομολόγων.
Από την άλλη πλευρά, οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2012 ανήλθαν σε €50,8 δισ. μειωμένες κατά -13,2% σε ετήσια βάση και -1,05 σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το δεκάμηνο του 2012.
Σημειώστε τέλος, ότι η πρακτική της μείωσης των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) συνεχίστηκε για ακόμη ένα μήνα επιδεινώνοντας ακόμη περισσότερο τις συνθήκες ρευστότητας στην ελληνική οικονομία.
Οι δαπάνες του ΠΔΕ μειώθηκαν κατά -13,4% σε ετήσια βάση και -13,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο για το δεκάμηνο του 2012.
Η Εβδομάδα που έρχεται –Τι ενέργειες περιμένουμε
13/11/2012: Συνάντηση του Πρωθυπουργού Α. Σαμαρά με τους J. M. Barroso και H. V. Rompuy στις Βρυξέλλες. Το θέμα τις βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και η εκταμίευση της δόσης των €31,3 δις θα αποτελέσουν τα βασικά θέματα της συνάντησης.
16/11/2012: Λήξη Εντόκων Γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου συνολικού ύψους €6,0 δισ. Αναμένεται να καλυφθούν κατά κύριο λόγο από τις ελληνικές τράπεζες.
20/11/2012: Έκτακτη συνεδρίαση του Eurogroup.
Αναμένουμε ότι το Eurogroup θα εγκρίνει την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. ή μεγαλύτερου ποσού (μέχρι €44,7 δισ.) με δεδομένο ότι θα συμπεριληφθούν και οι δόσεις του Σεπτεμβρίου ή / και του Δεκεμβρίου 2012.
Στατιστικές Εξελίξεις
Ανεργία
Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα έφτασε το 25,4% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού τον Αύγουστο 2012 (εποχικά διορθωμένα στοιχεία), αυξημένο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (Ιούλιος 2012: 24,8%) και με ένα χρόνο νωρίτερα (Αύγουστος 2011: 18,4%).
Ο αριθμός των ανέργων έφτασε τους 1.267,5 χιλ. ενώ οι απασχολούμενοι μειώθηκαν σε 3.726,7 χιλ.
Ο αριθμός των ανέργων έχει αυξηθεί πλέον κατά 896 χιλ. σε σχέση με τον Ιούλιο του 2008 (364,2 χιλ.), δηλαδή είναι 2,5 φορές υψηλότερος, συνέπεια της βαθιάς ύφεσης της ελληνικής οικονομίας.
Ο αριθμός των απασχολούμενων έχει μειωθεί αντιστοίχως κατά 835 χιλ.
Η ανεργία ανάμεσα στις γυναίκες παραμένει υψηλότερη των αντρών, 29,0% και 22,7% αντίστοιχα.
Η ανεργία στους νέους (15-24 ετών) είναι μεγαλύτερη και ανέρχεται πλέον στο 58% σε σχέση με το 19,8% του 2008.
Η ανεργία στις γυναίκες και τους νέους είναι στην Ελλάδα διαχρονικά σταθερά υψηλότερη των αντρών και των υπόλοιπων ηλικιακών ομάδων, αντανακλώντας τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας.
Στην Ευρωζώνη η ανεργία παρέμεινε σταθερή τον Αύγουστο στο 11,5% (Αύγουστος 2011: 10,2%).
Πληθωρισμός
Τον Οκτώβριο 2012 οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στον Εθνικό Δείκτη Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 1,6% σε σχέση με τον Οκτώβριο 2011 και κατά 0,8% σε σχέση με τον Σεπτέμβριο. 2012 (Σχήμα 3).
Ο μέσος δείκτης του δωδεκαμήνου Νοέμβρίου 2011 – Οκτωβρίου 2012 σε σχέση με το προηγούμενο δωδεκάμηνο (Νοέμβρίος 2010 – Οκτώβριος 2011) αυξήθηκε κατά 1,8%.
Η αύξηση του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης επηρέασε, όπως αναμενόταν, αρνητικά το Γενικό Δείκτη τιμών, καθώς οι τιμές του πετρελαίου θέρμανσης αυξήθηκαν 45,2% σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο, επιβαρύνοντας το Γενικό Δείκτη κατά 1,40 ποσοστιαίες μονάδες.
Πέραν αυτού, μεγαλύτερη επίπτωση στον πληθωρισμό είχαν οι αυξήσεις σε ετήσια βάση στις τιμές των καυσίμων αυτοκινήτου, τον ηλεκτρισμό και στα είδη ένδυσης και υπόδησης, που επιβάρυναν τον πληθωρισμό κατά 0,41, 0,31 και 0,17 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα.
Οι αυξήσεις αυτές αντισταθμίστηκαν εν μέρει από μειώσεις στα ενοίκια κατοικιών, τις οικιακές υπηρεσίες και τα δίδακτρα.
Όσον αφορά τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή τον Οκτώβριο 2012 αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 0,9%, όταν στην Ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 2,5%.
Η επίδραση της εσωτερικής υποτίμησης είναι ακόμα πιο εμφανής στην εξέλιξη του Εναρμονισμένου ΔΤΚ αν αφαιρέσουμε την επίδραση της μεταβολής των φόρων: τον Οκτώβριο 2012 στην Ελλάδα ο πληθωρισμός χωρίς την επίδραση των φόρων ήταν σχεδόν μηδενικός: 0,2%.
Ο μέσος πληθωρισμός στην Ελλάδα με βάση τον Εναρμονισμένο ΔΤΚ αναμένεται να διαμορφωθεί στο 0,9% το 2012.
INFO 1)
Βλέπε 7-ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (30/10/2012):
http://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/7awMERES_OIKONOMIA_30102012.pdf
INFO 2)
Για πληροφορίες σχετικά με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές και την ενίσχυση της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας βλέπε 7-ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (06/11/2012):
http://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/7MERES_OIKONOMIA_06112012.pdf)
INFO 3)
Περισσότερες πληροφορίες για την συγκεκριμένη μελέτη στο σχετικό δικτυακό χώρο:
Πηγή: 7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, τεύχος 06, της Εurobank Research
Ομάδα Οικονομικών Μελετών: Επιμελητής, καθηγητής Γκίκας Χαρδούβελης
Οικονομικός Σύμβουλος Ομίλου Eurobank & Επικεφαλής Οικονομικών
Ερευνών
Συγγραφείς:
Θεόδωρος Σταματίου:
Οικονομολόγος
Θεοδόσιος Σαμπανιώτης
Οικονομικός Αναλυτής
