Η “έκρηξη” του κόστους των υπηρεσιών δεν ισχύει πλέον: Μια αναθεώρηση παγιωμένων οικονομικών αντιλήψεων
Οι οικονομικές αφηγήσεις και η ανθεκτικότητά τους στον χρόνο
Στον χώρο των οικονομικών συζητήσεων, ορισμένες αφηγήσεις αποκτούν συχνά ισχύ δόγματος, επηρεάζοντας την κοινή γνώμη και τις πολιτικές αποφάσεις για χρόνια. Μια τέτοια αφήγηση, που εδραιώθηκε στη δημόσια συνείδηση κατά τις αρχές της δεκαετίας του 2010, ήταν αυτή της ασταμάτητης αύξησης του κόστους των υπηρεσιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε αντίθεση με τη μείωση του κόστους των φυσικών αγαθών. Ωστόσο, νεότερα δεδομένα υποδεικνύουν ότι αυτή η αφήγηση, αν και κάποτε εύστοχη, χρήζει πλέον σημαντικής αναθεώρησης.
Η κυρίαρχη αφήγηση της δεκαετίας του 2010: Υπηρεσίες στα ύψη, αγαθά στα τάρταρα
Το διάσημο γράφημα του Mark Perry απεικόνιζε γλαφυρά αυτή την τάση: το κόστος για την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και τη φροντίδα των παιδιών αυξανόταν ταχύτερα από τους μισθούς, καθιστώντας βασικές ανάγκες της σύγχρονης μεσαίας τάξης ολοένα και πιο δυσπρόσιτες. Αντίθετα, αγαθά όπως αυτοκίνητα, ηλεκτρονικές συσκευές και παιχνίδια γίνονταν φθηνότερα.
Η θεωρητική εξήγηση πίσω από αυτό το φαινόμενο ήταν η λεγόμενη “Νόσος του Κόστους του Baumol”. Η ιδέα ήταν ότι η παραγωγικότητα στον τομέα της μεταποίησης αυξάνεται φυσιολογικά ταχύτερα από την παραγωγικότητα στον τομέα των υπηρεσιών. Είναι εννοιολογικά ευκολότερο να αυτοματοποιηθούν και να βελτιστοποιηθούν οι διαδικασίες σε ένα εργοστάσιο παρά στην εκπαίδευση ή τη φροντίδα ηλικιωμένων. Αυτή η αρχή φάνηκε να ισχύει για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα.
Αυτή η αντίληψη οδήγησε σε έναν ορισμένο τεχνο- απαισιοδοξισμό, καθώς η τεχνολογία φαινόταν ανίκανη να μειώσει το κόστος των βασικών υπηρεσιών, και τροφοδότησε την κυνικότητα απέναντι στην παγκοσμιοποίηση. Στο πεδίο της πολιτικής, η αφήγηση αυτή πυροδότησε δύο κύριες ιδέες:
Παρεμβάσεις για μείωση του κόστους παραγωγής των υπηρεσιών: Κάποιοι υποστήριξαν την απορρύθμιση για την απελευθέρωση της προσφοράς, ενώ άλλοι προέκριναν κρατικές παρεμβάσεις, όπως εθνικά συστήματα υγείας, για την αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης έναντι των παρόχων.
Επιδότηση της κατανάλωσης υπηρεσιών: Μια άλλη προσέγγιση εστίαζε στο να καταστούν οι υπηρεσίες φθηνότερες για τους καταναλωτές μέσω φορολογίας και επιδομάτων, διατηρώντας παράλληλα τις “θέσεις εργασίας φροντίδας” ως πηγή καλοπληρωμένης απασχόλησης. Αυτή η λογική επηρέασε σημαντικά οικονομικά σχέδια, όπως το νομοσχέδιο “Build Back Better” της κυβέρνησης Biden.
Η ανατροπή των δεδομένων: Μια νέα πραγματικότητα διαμορφώνεται
Το εντυπωσιακό, σύμφωνα με την ανάλυση, είναι ότι την περίοδο που αυτές οι συζητήσεις κορυφώνονταν, η υποκείμενη τάση είχε ήδη αρχίσει να αλλάζει.
Υγειονομική Περίθαλψη: Σταθεροποίηση και βελτίωση της προσιτότητας
-Οι δαπάνες για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕΠ σταμάτησαν την ταχεία ανοδική τους πορεία γύρω στο 2009 και έκτοτε έχουν σταθεροποιηθεί. Το 2024, οι Αμερικανοί δεν δαπανούσαν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους για υγειονομική περίθαλψη από ό,τι το 2009.
-Είναι σημαντικό ότι αυτή η σταθεροποίηση δεν οφείλεται σε μείωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Αντίθετα, σε όρους προσαρμοσμένους στο κόστος, οι Αμερικανοί λαμβάνουν όλο και περισσότερες υπηρεσίες υγείας.
-Οι τιμές των υπηρεσιών υγείας, αν και εξακολουθούν να αυξάνονται, το κάνουν με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι στο παρελθόν, ειδικά σε σχέση με το συνολικό επίπεδο τιμών (μετρούμενο με τον δείκτη PCE). Ο δείκτης PCE (Personal Consumption Expenditures) αποδίδει μεγαλύτερη βαρύτητα στην υγειονομική περίθαλψη και προσπαθεί να ενσωματώσει καλύτερα τις ποιοτικές βελτιώσεις σε σχέση με τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (CPI). Ως αποτέλεσμα, η υγειονομική περίθαλψη έχει γίνει πιο προσιτή για τον μέσο Αμερικανό από το 2012 περίπου, φτάνοντας επίπεδα προσιτότητας συγκρίσιμα με τις αρχές της δεκαετίας του 1980.
-Πιθανοί παράγοντες για αυτή την αλλαγή περιλαμβάνουν τις διατάξεις ελέγχου του κόστους του Νόμου για την Προσιτή Φροντίδα (Affordable Care Act – Obamacare) του 2009 και μια πιθανή αυξανόμενη απροθυμία των καταναλωτών να αποδέχονται συνεχώς υψηλότερες τιμές.
Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: Το τέλος της ξέφρενης κούρσας των διδάκτρων
-Παρόμοια τάση παρατηρείται και στο κόστος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα δίδακτρα των κολεγίων δεν αυξάνονται πλέον με τους παλιούς ρυθμούς.
-Μάλιστα, σε όρους προσαρμοσμένους στον πληθωρισμό, τα δίδακτρα έχουν μειωθεί μετά την πανδημία.
-Λαμβάνοντας υπόψη την αυξανόμενη οικονομική ενίσχυση (financial aid), ειδικά στα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, η πραγματική επιβάρυνση είναι χαμηλότερη απ’ ό,τι στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ακόμη και χωρίς να συνυπολογιστεί η αύξηση των εισοδημάτων.
-Κύρια αιτία αυτής της μεταβολής φαίνεται να είναι η μείωση της ζήτησης, καθώς οι εγγραφές στα κολέγια κορυφώθηκαν το 2010 και έκτοτε μειώνονται.
Το παράδοξο της παραγωγικότητας αντιστρέφεται
-Η αφήγηση ότι η παραγωγικότητα στις υπηρεσίες είναι στάσιμη, ενώ στη μεταποίηση καλπάζει, φαίνεται να έχει αντιστραφεί από το 2008. Η παραγωγικότητα στη μεταποίηση ουσιαστικά παρέμεινε στάσιμη μετά τη Μεγάλη Ύφεση, ενώ η συνολική παραγωγικότητα αυξήθηκε.
-Αυτό υποδηλώνει ότι η αύξηση της παραγωγικότητας στις υπηρεσίες έχει επιταχυνθεί. Η αυξημένη υιοθέτηση της πληροφορικής στην υγειονομική περίθαλψη είναι ένα παράδειγμα πιθανής αιτίας.
Αναθεωρώντας τις οικονομικές συζητήσεις: Επιπτώσεις και προοπτικές
Αυτές οι μεταβαλλόμενες τάσεις στο κόστος και την παραγωγικότητα των υπηρεσιών καθιστούν αναγκαία την προσαρμογή των οικονομικών μας συζητήσεων:
- Οι υπηρεσίες δεν είναι τόσο ανθεκτικές στην τεχνολογική βελτίωση όσο πιστεύαμε. Η τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται να επιταχύνει περαιτέρω αυτή την τάση στην εκπαίδευση και αλλού.
- Δεν είναι απαραίτητο να καταφεύγουμε αποκλειστικά σε ακριβές επιδοτήσεις για να κάνουμε τις υπηρεσίες καλύτερα αμειβόμενες για τους εργαζόμενους και φθηνότερες για τους καταναλωτές. Η ενθάρρυνση της υιοθέτησης τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερους μισθούς και χαμηλότερες τιμές, όπως συνέβη με τη μεταποίηση τον 20ό αιώνα.
- Αυξημένη αισιοδοξία για τον καπιταλισμό και το μέλλον της μεσαίας τάξης. Η ιδέα ότι η αμερικανική οικονομία είναι θεμελιωδώς προβληματική και ότι η ζωή γίνεται όλο και πιο ακριβή για τους απλούς ανθρώπους φαίνεται λιγότερο αληθινή από ό,τι το 2012.
Προκλήσεις και Σημεία Προσοχής
Παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, ορισμένες προκλήσεις παραμένουν:
- Υπάρχουν ακόμη υπηρεσίες, όπως η παιδική φροντίδα, που γίνονται λιγότερο προσιτές με την πάροδο του χρόνου.
- Οι πρόσφατες βελτιώσεις στην προσιτότητα της υγειονομικής περίθαλψης και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν έχουν εξαλείψει τις μεγάλες αυξήσεις κόστους που σημειώθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες. Οι Αμερικανοί εξακολουθούν να πληρώνουν σημαντικά περισσότερα για αυτά τα αγαθά σε σχέση με τους Ευρωπαίους ή τους Ασιάτες, αναλογικά με τα εισοδήματά τους.
- Συνεπώς, υπάρχει ακόμη περιθώριο για μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης και της εκπαίδευσης.
Συμπέρασμα: Η ανάγκη για προσαρμογή στις νέες πληροφορίες
Η οικονομική πραγματικότητα είναι δυναμική. Οι αφηγήσεις που τη περιγράφουν πρέπει να εξελίσσονται παράλληλα με τα δεδομένα. Η αντίληψη ότι το κόστος των υπηρεσιών “κατατρώει τον κόσμο” κυριάρχησε για μεγάλο διάστημα, και δεν αναμένεται να εξαφανιστεί εν μία νυκτί. Ωστόσο, είναι πλέον καιρός οι συζητήσεις μας για αυτό το θέμα να αρχίσουν να μετατοπίζονται, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες πληροφορίες και τις αλλαγές στις μακροπρόθεσμες τάσεις. Η κατανόηση αυτών των αλλαγών είναι κρίσιμη για τη διαμόρφωση αποτελεσματικότερων οικονομικών πολιτικών και για μια πιο αισιόδοξη θεώρηση του μέλλοντος.
Με πληροφορίες από noahpinion.blog
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες
