Η αξιολόγηση του μεγάλου ποσοστού νέων θέσεων εργασίας μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης
Eurobank: Ισχνή επίδοση της ελληνικής οικονομίας σε όρους παραγωγικότητας της εργασίας
Οι πολλαπλές αναγγελίες πρόσληψης (και αποχώρησης) θέσεων μερικής απασχόλησης αφορούν σε πολλές περιπτώσεις εργαζόμενους που το καλοκαίρι είτε έχουν δυο εργασίες μερικής απασχόλησης είτε μετακινούνται ανάμεσα σε θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ειδικά το τελευταίο προκύπτει και από το γεγονός ότι παράλληλα με την αύξηση του μεριδίου των θέσεων εργασίας μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης τα τελευταία χρόνια καταγράφουμε και την παράλληλη ταυτόχρονη αύξηση των νέων προσλήψεων αλλά και αποχωρήσεων. Για την έκταση αυτών των εξελίξεων προκύπτει μια ένδειξη από το γεγονός ότι την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου κατά την ΕΛΣΤΑΤ το άθροισμα των μηνιαίων μεταβολών απασχόλησης ήταν 188,4χιλιάδες, ενώ κατά το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ δημιουργήθηκαν αθροιστικά 225,1 χιλιάδες νέες καθαρές θέσεις εργασίας. Υπό την έννοια αυτή η αξιολόγηση του μεγάλου ποσοστού νέων θέσεων εργασίας μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης αφορά σε ένα μετρήσιμο βαθμό τους 362,5 χιλιάδες εργαζόμενους μερικής απασχόλησης (εκ συνόλου 3.860,4)που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ στο Β’ τρίμηνο του έτους, και που είτε αλλάζουν εργοδότη με μεγάλη συχνότητα είτε έχουν περισσότερους από έναν εργοδότη, υπογραμμίζει ανάλυση του ΣΕΒ στο εβδομαδιαίο δελτίο του για την οικονομία. Αναλυτικά:
Στο 19% υποχώρησε το ποσοστό ανεργίας το 2ο τρίμηνο του 2018, από 21,2% το προηγούμενο τρίμηνο και 21,1% το 2ο τρίμηνο του 2017. Ειδικότερα, σε σύγκριση με το 2ο τρίμηνο του 2017, ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά -111 χιλ., οι απασχολούμενοι αυξήθηκαν κατά +69 χιλ., το εργατικό δυναμικό περιορίστηκε κατά -42 χιλ. και ο μη ενεργός πληθυσμός αυξήθηκε κατά +5 χιλ.
Πιο αναλυτικά, από τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει ότι:
- Οι δύο βασικοί λόγοι που σταμάτησαν οι άνεργοι να εργάζονται είναι είτε γιατί απολύθηκαν (24,7%), είτε γιατί η εργασία τους ήταν περιορισμένης διάρκειας και τελείωσε (26,3%). Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανέργων εργαζόταν στον κλάδο του εμπορίου (18,2%). Σε ό,τι αφορά στο επάγγελμα της προηγούμενης εργασίας τους, το μεγαλύτερο ποσοστό (30%) απασχολούνταν στην παροχή υπηρεσιών ή ως πωλητές. Το ποσοστό των ανέργων που δεν έχουν εργαστεί στο παρελθόν (νέοι άνεργοι) είναι 20,3%.
- Το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων (που αναζητούν εργασία για ένα έτος ή περισσότερο) ανήλθε σε 72,1%, έναντι 68,4% το προηγούμενο τρίμηνο και 74% το 2ο τρίμηνο του 2017.
- Το 92,3% των ανέργων αναζητεί εργασία ως μισθωτός με πλήρη απασχόληση.
- Στις γυναίκες το ποσοστό ανεργίας (23,7%) παραμένει σημαντικά υψηλότερο από εκείνο στους άνδρες (15,2%).
- Ηλικιακά, τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας καταγράφονται στις ομάδες 15-19 ετών (48,9%) και 20- 24 ετών (37,5%). Ενθαρρυντικό στοιχεία πάντως αποτελεί η σταδιακή υποχώρηση των ποσοστών αυτών (55,5% και 42,1% αντίστοιχα το 2ο τρίμηνο του 2017).
- Σε περιφερειακό επίπεδο, τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας καταγράφονται στη Δυτική Μακεδονία (27,1%), τη Δυτική Ελλάδα (23%) και το Βόρειο Αιγαίο (21,7%).
- Το ποσοστό της μερικής απασχόλησης ανέρχεται σε 9,4% (έναντι 9,9% το 2ο τρίμηνο του 2017), ενώ το ποσοστό των ατόμων με προσωρινή εργασία σε 8,3% (στο ίδιο επίπεδο με το 2ο τρίμηνο του 2017).
Παράλληλα, από τα αποτελέσματα της έρευνας κενών θέσεων εργασίας προκύπτει ότι οι κενές θέσεις το 2ο τρίμηνο του 2018 ανήλθαν σε 14,5 χιλ., παρουσιάζοντας μείωση κατά -1,1% σε σύγκριση με το 2ο τρίμηνο του 2017. Ο ρυθμός μείωσης των κενών θέσεων έχει περιοριστεί σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα τρίμηνα (-23,1% το 1ο τρίμηνο του 2018, -55,3% το 4ο τρίμηνο του 2017 και -28,7% το 3ο τρίμηνο του 2017). Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από δειγματοληπτική έρευνα σε επιχειρήσεις και αναφέρονται σε θέσεις που έχουν πρόσφατα δημιουργηθεί ή δεν είναι κατειλημμένες, ή πρόκειται να κενωθούν προσεχώς, και τις οποίες ο εργοδότης προτίθεται να καλύψει με νέες προσλήψεις και έχει ήδη προβεί σε ενέργειες για να βρεθεί ο κατάλληλος υποψήφιος. Συνεπώς, ο περιορισμός του ρυθμού μείωσης των κενών θέσεων αποτελεί θετική ένδειξη για την πορεία της απασχόλησης το επόμενο διάστημα.
Σε κάθε περίπτωση, από τα στοιχεία της έρευνας κενών θέσεων, σε συνδυασμό με τα στοιχεία της έρευνας εργατικού δυναμικού, υπολογίζεται ότι σε κάθε κενή θέση εργασίας αντιστοιχούν 62 περίπου άνεργοι το 2ο τρίμηνο του 2018, έναντι 69 το 2ο τρίμηνο του 2017.
Από την άλλη πλευρά, τον Αύγουστο του 2018 οι καθαρές θέσεις εργασίας κατά το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ήταν αρνητικές (-7,7 χιλ.), μια επίδοση στα μέσα περίπου των επιδόσεων για το μήνα Αύγουστο την περίοδο 2001-2018. Λόγω της ισχυρής δημιουργίας θέσεων εργασίας ειδικά κατά τους μήνες Μάρτιο – Μάιο 2018, η καθαρή δημιουργία θέσεων εργασίας στο 8μηνο παραμένει η καλύτερη από το 2001 (281.813 νέες καθαρές θέσεις εργασίας) και βελτιωμένη σε σύγκριση με το 2017 (248.743). Ουσιαστικά, καταγράφουμε για το 2018 μια μετατόπιση των ανακοινώσεων προσλήψεων στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ προς την αρχή της τουριστικής περιόδου, με την κάμψη των προσλήψεων εντός του καλοκαιριού να καταδεικνύει ότι οι προσλήψεις έγιναν νωρίτερα φέτος σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Η κάμψη του Αυγούστου σηματοδοτεί και την εποχική αναστροφή των ροών, κάτι που επιβεβαιώνει η μεγάλη σχετικά απώλεια θέσεων εργασίας στα καταλύματα, την εστίαση και το λιανικό εμπόριο αλλά και τη βιομηχανία τροφίμων. Μάλιστα οι ροές αυτές συνοδεύονται από μια κορύφωση των αποχωρήσεων τη Δευτέρα 20/8 και κυρίως μετά τη Δευτέρα 27/8. Από την άλλη, καταγράφεται μια εποχικά συνηθισμένη ενίσχυση της απασχόλησης στον κλάδο εκπαίδευσης και ειδικά για το 2018 μια ενίσχυση των προλήψεων σε φορείς δημοσίου (2.998 προσλήψεις και 651 καθαρές προσλήψεις).
Αξίζει να επισημανθεί ότι η διαμόρφωση του μεριδίου των προσλήψεων μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης στο 55,9% (54,5% τον Αύγουστο 2017 και 54,7% τον Ιούλιο 2018) σηματοδοτεί μια σχετική σταθερότητα σε σχέση με την (εποχικά ενισχυμένη) αντίστοιχη τιμή πέρυσι και το 2016, αλλά αυτή παραμένει σημαντικά αυξημένη σε σύγκριση με τον Αύγουστο 2014 & 2015 (49,3% και 52,7%) και κυρίως το 2013 (41,8%).
Σημειώνεται επίσης ότι το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ δεν παρακολουθεί μεμονωμένους εργαζόμενους. Συνεπώς, οι πολλαπλές αναγγελίες πρόσληψης (και αποχώρησης) θέσεων μερικής απασχόλησης αφορούν σε πολλές περιπτώσεις εργαζόμενους που το καλοκαίρι είτε έχουν δυο εργασίες μερικής απασχόλησης είτε μετακινούνται ανάμεσα σε θέσεις εργασίας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ειδικά το τελευταίο προκύπτει και από το γεγονός ότι παράλληλα με την αύξηση του μεριδίου των θέσεων εργασίας μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης τα τελευταία χρόνια καταγράφουμε και την παράλληλη ταυτόχρονη αύξηση των νέων προσλήψεων αλλά και αποχωρήσεων. Για την έκταση αυτών των εξελίξεων προκύπτει μια ένδειξη από το γεγονός ότι την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου κατά την ΕΛΣΤΑΤ το άθροισμα των μηνιαίων μεταβολών απασχόλησης ήταν 188,4χιλιάδες, ενώ κατά το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ δημιουργήθηκαν αθροιστικά 225,1 χιλιάδες νέες καθαρές θέσεις εργασίας. Υπό την έννοια αυτή η αξιολόγηση του μεγάλου ποσοστού νέων θέσεων εργασίας μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης αφορά σε ένα μετρήσιμο βαθμό τους 362,5 χιλιάδες εργαζόμενους μερικής απασχόλησης (εκ συνόλου 3.860,4)που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ στο Β’ τρίμηνο του έτους, και που είτε αλλάζουν εργοδότη με μεγάλη συχνότητα είτε έχουν περισσότερους από έναν εργοδότη.
Eurobank: Ισχνή επίδοση της ελληνικής οικονομίας σε όρους παραγωγικότητας της εργασίας
Δύναται να υποστηριχτεί ότι η ελληνική οικονομία έχει ανακτήσει το 27,9% των απωλειών που κατέγραψε – σε όρους απασχόλησης – την πενταετία 2008-2013. Αυτό το στοιχείο μπορεί μεν να ασκεί θετική επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών ωστόσο αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα υψηλά φορολογικά βάρη (οι εν λόγω αντίθετες επιδράσεις αποτυπώνονται στην οριακά στάσιμη πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης). Επιπρόσθετα, ακόμα και αν επιβεβαιωθεί η μέση πρόβλεψη της αγοράς για ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης το 2018 στο 2,0% (πηγή Bloomberg), η ανάκτηση των αντίστοιχων απωλειών σε όρους πραγματικού ΑΕΠ θα προσεγγίσει μόλις το 10,1%. Η εν λόγω απόκλιση ερμηνεύεται από την ισχνή επίδοση της ελληνικής οικονομίας σε όρους παραγωγικότητας της εργασίας, επισημαίνει σχετική ανάλυση της Eurobank. Αναλυτικά:
Μισθωτοί πλήρους απασχόλησης στους τομείς του τουρισμού, του εμπορίου, του δημοσίου και της βιομηχανίας συνθέτουν σωρευτική αύξηση της απασχόλησης κατά 8,7% τα τελευταία 4,5 χρόνια
Ως γνωστόν η μεγάλη ελληνική ύφεση συνοδεύτηκε από απότομη και υψηλή συρρίκνωση του αριθμού των απασχολουμένων. Η πτώση της εσωτερικής ζήτησης πυροδότησε τη συρρίκνωση της παραγωγής – κυρίως σε εκείνες τις επιχειρήσεις που παρουσίαζαν χαμηλό βαθμό εξωστρέφειας – και αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της χρήσης των παραγωγικών συντελεστών της εργασίας και του κεφαλαίου. Όπως παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, η απασχόληση στην ελληνική οικονομία από το ιστορικό υψηλό των 4.610,5 χιλ ατόμων το 2008 (τα εν λόγω στοιχεία βασίζονται στην τριμηνιαία έρευνα εργατικού δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ) μειώθηκε στα 3.513,2 χιλ άτομα το 2013. Δηλαδή, μέσα σε 5 χρόνια, ο αριθμός των απασχολουμένων στην Ελλάδα συρρικνώθηκε κατά -1.097,3 χιλ άτομα ή -23,8%. Οι τομείς των κατασκευών, της μεταποίησης και του εμπορίου συνεισέφεραν το 60,6% της προαναφερθείσας πτώσης, ενώ και ο δημόσιος τομέας, μέσω των κατηγοριών της δημόσιας διοίκησης, άμυνας, υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης και εκπαίδευσης υπέστη σημαντικές απώλειες. Εν κατακλείδι, τα 7/10 των απολεσθέντων θέσεων εργασίας της περιόδου 2008-2013 προήλθαν από τις παραπάνω κατηγορίες οικονομικών δραστηριοτήτων.
Όπως επιβεβαιώνεται από τα επίσημα στοιχεία, τα τελευταία 4,5 χρόνια – λαμβάνουμε υπ’ όψιν και το 1ο εξάμηνο 2018 (2018H1) – η απασχόληση στην ελληνική οικονομία ακολουθεί ανοδική πορεία (η μείωση του κόστους εργασίας, η επιβράδυνση της ύφεσης και η σχετικά ήπια ενίσχυση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας τα 6 τελευταία τρίμηνα δύναται να θεωρηθούν ως ερμηνευτικοί παράγοντες του εν λόγω φαινομένου). Από 3.513,2 χιλ άτομα το 2013 οδηγηθήκαμε στα 3.752,7 χιλ άτομα το 2017 και το 2018H1 η μέση ετήσια μεταβολή του αριθμού των απασχολουμένων διαμορφώθηκε στα 66,8 χιλ άτομα ή 1,8%. Συνεπώς, δύναται να υποστηριχτεί ότι η ελληνική οικονομία έχει ανακτήσει το 27,9% των απωλειών που κατέγραψε – σε όρους απασχόλησης – την πενταετία 2008-2013. Αυτό το στοιχείο μπορεί μεν να ασκεί θετική επίδραση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών ωστόσο αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα υψηλά φορολογικά βάρη (οι εν λόγω αντίθετες επιδράσεις αποτυπώνονται στην οριακά στάσιμη πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης). Επιπρόσθετα, ακόμα και αν επιβεβαιωθεί η μέση πρόβλεψη της αγοράς για ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης το 2018 στο 2,0% (πηγή Bloomberg), η ανάκτηση των αντίστοιχων απωλειών σε όρους πραγματικού ΑΕΠ θα προσεγγίσει μόλις το 10,1%. Η εν λόγω απόκλιση ερμηνεύεται από την ισχνή επίδοση της ελληνικής οικονομίας σε όρους παραγωγικότητας της εργασίας.
Στο Σχήμα 2 και στον Πίνακα 1 παραθέτουμε 4 κατηγορίες ταξινόμησης αναφορικά με την αύξηση της απασχόλησης στην ελληνική οικονομία τα τελευταία 4,5 χρόνια.
Η 1η κατηγορία ταξινομεί τον αριθμό των απασχολουμένων σε όρους κλάδου οικονομικής δραστηριότητας, η 2η σε όρους επαγγέλματος, η 3η σε όρους θέσης στο επάγγελμα και η 4η σε όρους είδους απασχόλησης. Τα στοιχεία έχουν ως εξής:
Κλάδοι Οικονομικής Δραστηριότητας
Λόγω της ανοδικής πορείας που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια η εγχώρια τουριστική βιομηχανία, ο κλάδος του τουρισμού είχε την υψηλότερη συνεισφορά στη σωρευτική ενίσχυση της απασχόλησης. Πιο συγκεκριμένα από τις 306,2 χιλ νέες θέσεις εργασίας συνεισέφερε τις 94,6 χιλ ή το 30,9%. Ωστόσο, όπως αποκαλύπτεται στον Πίνακα 1, ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης στον τουριστικό κλάδο βαίνει μειούμενος. Από τις 37,9 χιλ θέσεις εργασίας το 2014 μειώθηκε στις 28,4, 15,6, 9,5 και 3,0 χιλ το 2015, 2016, 2017 και 2018H1 αντίστοιχα.
Εκτός του τομέα του τουρισμού, άλλοι κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας που είχαν σημαντικό μερίδιο στην ενίσχυση της απασχόλησης στην ελληνική οικονομία τα τελευταία 4,5 χρόνια ήταν οι εξής: χονδρικό και λιανικό εμπόριο 56,9 χιλ νέες θέσεις εργασίας ή το 18,6% επί της συνολική αύξησης, δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας (40,5 χιλ ή 13,2%) και μεταποίηση (34,6 χιλ ή 11,3%).
Στην αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκε η σωρευτική μεταβολή της απασχόλησης στους κλάδους των χρηματοπιστωτικών και ασφαλιστικών δραστηριοτήτων (μείωση θέσεων απασχόλησης κατά -21,0 χιλ), των δραστηριοτήτων νοικοκυριών ως εργοδοτών (-20,7 χιλ), της γεωργίας δασοκομίας και αλιείας (-12,6 χιλ) και των κατασκευών (-10,7 χιλ). Ωστόσο αξίζει να σημειώσουμε ότι απασχόληση στον κλάδο των κατασκευών καταγράφει σχετική ανάκαμψη τα τελευταία 2,5 χρόνια ενώ το αντίστοιχο μέγεθος στον κλάδο της γεωργίας, δασοκομίας και αλιείας σημείωσε εντυπωσιακή άνοδο σε ετήσια βάση το 2018H1.
Επάγγελμα
Σε ότι αφορά την ταξινόμηση της απασχόλησης σε όρους επαγγέλματος, οι υψηλότερες αυξήσεις προήλθαν από τις παρακάτω κατηγορίες: απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών και πωλητές σε καταστήματα και υπαίθριες αγορές (166,1 χιλ νέες θέσεις εργασίας ή το 54,2% επί της συνολικής αύξησης), υπάλληλοι γραφείου και ασκούντες συναφή επαγγέλματα (69,7 χιλ ή 22,8%), πρόσωπα που ασκούν επιστημονικά, καλλιτεχνικά και συναφή επαγγέλματα (50,5 χιλ ή 16,5%), χειριστές σταθερών βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού και συναρμολογητές (46,9 χιλ ή 15,3%), ανειδίκευτοι εργάτες, χειρώνακτες και μικροεπαγγελματίες (31,6 χιλ ή 10,3%), τεχνολόγοι, τεχνικοί βοηθοί και ασκούντες συναφή επαγγέλματα (31,0 χιλ ή 10,1%). Από την άλλη πλευρά οι κατηγορίες επαγγελμάτων στις οποίες καταγράφηκε πτώση της απασχόλησης ήταν: μέλη των βουλευομένων σωμάτων, ανώτερα διοικητικά και διευθυντικά στελέχη του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα (-67,6 χιλ), ειδικευμένοι γεωργοί, κτηνοτρόφοι, δασοκόμοι και αλιείς (-19,2 χιλ) και ειδικευμένοι τεχνίτες και ασκούντες συναφή τεχνικά επαγγέλματα (-4,9 χιλ).
Θέση στο επάγγελμα και είδος απασχόλησης
Τέλος, ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στη σωρευτική αύξηση της απασχόλησης στην ελληνική οικονομία την περίοδο 2013- 2018H1, σημειώνουμε ότι οι εν λόγω νέες θέσεις εργασίας (306,2 χιλ) αφορούσαν κατά το πλείστον μισθωτούς πλήρους απασχόλησης. Για παράδειγμα, η πλήρης απασχόληση ενισχύθηκε κατά 256,0 χιλ άτομα ενώ η μερική κατά 50,2 χιλ άτομα. Επιπρόσθετα, οι θέσεις εργασίας των μισθωτών και των αυτοαπασχολούμενων με προσωπικό αυξήθηκαν κατά 317,4 και 58,6 χιλ αντίστοιχα, ενώ των αυτοαπασχολούμενων χωρίς προσωπικό και των βοηθών στην οικογενειακή επιχείρηση μειώθηκαν κατά -41,5 και -28,2 χιλ αντίστοιχα.
Info: Πίνακες
263_7Days_21_9_18
