Η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας διά της αυξήσεως των φορολογικών επιβαρύνσεων οδηγεί σε περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας
Οι αξίες στις διεθνείς κεφαλαιαγορές παραμένουν ευμετάβλητες
Λιανικό Εμπόριο: Επιδεινώνονται οι μεταβλητές που προσδιορίζουν την ιδιωτική κατανάλωση στο πεντάμηνο του 2016 και παρουσιάζουν μάλιστα χειρότερες επιδόσεις έναντι του 2015. Ειδικότερα ο γενικός δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο (ΕΛΣΤΑΤ) μειώθηκε σημαντικά κατά 8,0%, σε ετήσια βάση, τον Μάιο 2016, έναντι αύξησης κατά 2,4% τον ίδιο μήνα του προηγουμένου έτους. Αφαιρούμενης της αρνητικής επίπτωσης των καυσίμων, τότε η πτώση του δείκτη περιορίζεται στο 6,2%, έναντι αύξησης κατά 3,4% στον Μάιο του 2015. Σημειώνεται ότι όλες οι επιμέρους κατηγορίες καταστημάτων του λιανικού εμπορίου εμφανίζουν στο πεντάμηνο 2016 αμιγώς αρνητικές ποσοστιαίες μεταβολές με εξαίρεση τα πολυκαταστήματα.
Ειδικότερα, σε όρους πενταμήνου, ο κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο (εκτός καυσίμων) συρρικνώθηκε κατά 5,5% στο πρώτο πεντάμηνο του 2016, σε ετήσια βάση, έναντι μείωσης κατά 1,3% και μείωσης κατά 2,7% στο αντίστοιχα πεντάμηνα του 2015 και 2014. Η μείωση του κύκλου εργασιών στο πρώτο πεντάμηνο του τρέχοντος έτους αντανακλά τη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης, καθώς σύμφωνα με τους εθνικούς λογαριασμούς η ιδιωτική κατανάλωση μειώθηκε κατά 1,3% στο πρώτο τρίμηνο του 2016, έναντι αύξησης κατά 0,7% στην αντίστοιχη περίοδο του 2015.
Όσον αφορά στους επιμέρους υποκλάδους των καταστημάτων λιανικού εμπορίου στο πεντάμηνο του 2016, σε ετήσια βάση, ουσιαστικά μόνο ο κλάδος των πολυκαταστημάτων κατέγραψε αύξηση του κύκλου εργασιών, όπως προαναφέρθηκε.
Επισημαίνεται ότι ακόμα και κλάδοι του λιανικού εμπορίου που συνδέονται με μη διαρκή και κυρίως αναγκαία αγαθά, όπως τα τρόφιμα και τα φαρμακευτικά είδη κατέγραψαν μείωση του κύκλου εργασιών στο πεντάμηνο 2016.
Ειδικότερα, τα πολυκαταστήματα αύξησαν σημαντικά τον κύκλο εργασιών τους κατά 6,3% στο πεντάμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 3,8% στην ίδια περίοδο του 2015. Ωστόσο, τον Μάιο οι πωλήσεις τους μειώθηκαν κατά 4,5%.
Αντίθετα, οι λοιποί κλάδοι του λιανεμπορίου υπέστησαν πτώση ή μείωση του κύκλου εργασιών τους.
Επισημαίνεται η μείωση του κύκλου των εργασιών: (α) στα καταστήματα καυσίμων (πεντάμηνο 2016:-15%, πεντάμηνο 2015: -10,3%), (β) στα καταστήματα ειδών διατροφής (-3,6%) εκ των οποίων τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων κατέγραψαν μείωση των πωλήσεων κατά 4,1%, ακολουθούμενα από μικρή μείωση του κύκλου εργασιών από τα μικρότερα καταστήματα τροφίμων (-0,7%) αν και τα τελευταία σημείωσαν τον Μάιο σημαντική αρνητική μεταβολή (-7,4%), (γ) στα καταστήματα φαρμακευτικών ειδών (πεντάμηνο 2016: -2,4%, πεντάμηνο 2015: -1,2%), (δ) των επίπλων, ηλεκτρικών ειδών και οικιακού εξοπλισμού (πεντάμηνο 2016: -5,8%, πεντάμηνο 2015: -2,1%), (ε) των λαϊκών αγορών (πεντάμηνο 2016: -20,5%, πεντάμηνο 2015: +14,0%).
Σε οριακά θετικό επίπεδο έμειναν οι πωλήσεις των καταστημάτων ένδυσης και υπόδησης (πεντάμηνο 2016: +0,1%, πεντάμηνο 2015: 4,0%) μολονότι τον Μάιο αποδυναμώθηκαν κατά 5,6%.
Οι προοπτικές του λιανικού εμπορίου, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, παρουσιάζουν μικτή εικόνα, καθώς το ισοζύγιο των εκτιμήσεων για τις πωλήσεις στο επόμενο 3μηνο, αν και θετικό τον Ιούλιο 2016 (+6,3), είναι σημαντικά μικρότερο του Ιουνίου (+25,4), ενώ αντίθετα το θετικό ισοζύγιο των παραγγελιών ήταν τον Ιούλιο βελτιωμένο έναντι του Ιουνίου (Ιούλιος 2016: +2,6, Ιούνιος 2016: +1,0). Από πλευράς καταναλωτών, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης μειώθηκε στις -69,2 μονάδες τον Ιούλιο, έναντι -68,0 τον Ιούνιο.
Τραπεζική Χρηματοδότηση του Ιδιωτικού Τομέα: Ο ρυθμός μείωσης της τραπεζικής χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 1,0% στο πρώτο εξάμηνο του 2016, έναντι μείωσης κατά 0,5% στο αντίστοιχο διάστημα του 2015.
Αναφορικά με τα νοικοκυριά, ο αρνητικός 12μηνος ρυθμός μείωσης των τραπεζικών πιστώσεων υποχώρησε κατά 3,0% τον Ιούνιο του 2016, έναντι μείωσης κατά 3,1% στην ίδια περίοδο του 2015.
Από την ανάλυση της χρηματοδότησης των νοικοκυριών προκύπτει ότι η ετήσια μείωση των στεγαστικών δανείων παραμένει σταθερή από το 2012 μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2016 στη ζώνη του 3,0-3,5%, με αποτέλεσμα να μειωθεί κατά 3,4% τον Ιούνιο του 2016, έναντι μείωσης κατά 3,4% στον αντίστοιχο μήνα του 2015.
Επιβραδύνθηκε περαιτέρω και η καθοδική πορεία των υπολοίπων των καταναλωτικών δανείων κατά 1,5% τον Ιούνιο του 2016, έναντι μείωσης κατά 2,3% στην αντίστοιχη περίοδο του 2015.
Σημειώνεται ότι μεταξύ 2009 μέχρι τον Ιούνιο του 2016, τα υπόλοιπα των δανείων προς τις επιχειρήσεις μειώθηκαν σωρευτικά κατά 26,4%, και των νοικοκυριών κατά 22,6%.
Οι αξίες στις διεθνείς κεφαλαιαγορές παραμένουν ευμετάβλητες
Στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία, η εμφανής ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα συνοδεύεται από τη μικρή βελτίωση του γενικού δείκτη οικονομικού κλίματος τον Ιούλιο που επηρεάσθηκε θετικά από την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολογήσεως του προγράμματος προσαρμογής και αρνητικά από το βρετανικό δημοψήφισμα.
Η μικρή αυτή βελτίωση δεν είναι ωστόσο ισόρροπη, αφού συνδέεται κυρίως με τις επιχειρηματικές προσδοκίες στον τομέα των υπηρεσιών, λόγω της αναμενόμενης θετικής επιδόσεως της τουριστικής δραστηριότητας και το 2016. Από την άλλη πλευρά, η πτωτική πορεία του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης καθώς και του όγκου των λιανικών πωλήσεων τον Ιούλιο σε ετήσια βάση αποτυπώνει ανάγλυφα τον μηχανισμό μέσω του οποίου η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας διά της αυξήσεως των φορολογικών επιβαρύνσεων οδηγεί σε περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΟΒΕ, επιδεινώθηκαν οι επιχειρηματικές προσδοκίες στη βιομηχανία και τις κατασκευές.
Α. Η βελτίωση της εμπιστοσύνης στο εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα τεκμαίρεται από μία σειρά εξελίξεων. Πρώτον, η αναβάθμιση αυτήν την εβδομάδα του μεγάλων ελληνικών τραπεζών από το οίκο αξιολογήσεως πιστοληπτικής ικανότητας Standard & Poor’s. Δεύτερον, η χαλάρωση των κεφαλαιακών περιορισμών που τόνωσε περαιτέρω την εμπιστοσύνη στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, εξέλιξη που συμβάλλει στην προσέλκυση των αποταμιεύσεων κυρίως όσων διατηρούνται σε φυσική μορφή εντός της ελληνικής επικράτειας. Ενισχύει, με άλλα λόγια, την ελκυστικότητα των καταθέσεων σε σχέση με εναλλακτικές τοποθετήσεις. Ήδη τον Ιούνιο 2016 παρατηρήθηκε αύξηση των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα κατά €1,04 δισ. σε μηνιαία βάση. Επιπλέον, περιορίσθηκε ο ετήσιος ρυθμός μειώσεως των χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις (Ιούνιος 2016: -1,0%, Μάιος 2016: -1,2%).
Τρίτον, η επανένταξη των ελληνικών κρατικών τίτλων στις αποδεκτές από το Ευρωσύστημα εξασφαλίσεις (waiver), η οποία καθιστά φθηνότερη πλέον την χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η επαναφορά του ύψους των περικοπών (haircut), οι οποίες εφαρμόζονται στις επιλέξιμες εξασφαλίσεις, στο επίπεδο πριν από την κατάργηση του waiver συνιστά ευνοϊκή εξέλιξη που επηρεάζει θετικά τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών.
Οι ανωτέρω εξελίξεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σε μία χρονική στιγμή που διατηρείται το κλίμα αβεβαιότητας στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές, και κυρίως στις ευρωπαϊκές, όπως αντικατοπτρίζεται στην υποχώρηση του γενικού ευρωπαϊκού τραπεζικού δείκτη (Euro Stoxx Banks Price). Παρά το γεγονός ότι τα αποτελέσματα της δοκιμασίας ακραίων καταστάσεων (stress tests) στην οποία υποβλήθηκαν οι ευρωπαϊκές τράπεζες ήταν ικανοποιητικά και οι πρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες περιορίζονται σε ένα σχετικά μικρό αριθμό τραπεζών, οι αξίες στις διεθνείς κεφαλαιαγορές παραμένουν ευμετάβλητες λόγω:
α) του περιβάλλοντος πολιτικής αβεβαιότητας, γεωπολιτικών εντάσεων και τρομοκρατικών επιθέσεων, β) των εξαιρετικά χαμηλών έως και αρνητικών επιτοκίων που συμπιέζουν την κερδοφορία του κλάδου, γ) της ασθενικής αναπτύξεως της Ευρωζώνης και του Ηνωμένου Βασιλείου που δύσκολα θα επιταχυνθεί μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος και δ) της διογκώσεως των ανησυχιών για το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την εν γένει κατάσταση του ιταλικού χρηματοπιστωτικού τομέα.
Β. Η υποχώρηση του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Ιούλιο του 2016 στο -69,2, από -68,0 τον Ιούνιο 2016 σε συνδυασμό με τη σημαντική πτώση του κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο κατά 5,5% σε ετήσια βάση στο πεντάμηνο του 2016, προμηνύουν σημαντική υποχώρηση της ιδιωτικής καταναλώσεως, κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, που είναι με διαφορά η μεγαλύτερη συνιστώσα του ελληνικού ΑΕΠ.
Η ιδιωτική καταναλωτική δαπάνη περικόπτεται πρωτίστως εξαιτίας του εισοδηματικού αποτελέσματος της αυξήσεως της έμμεσης φορολογήσεως καθώς και των φορολογικών επιβαρύνσεων στο εισόδημα και την περιουσία.
Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.
