Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο υπερχρεωμένων ανεπτυγμένων χωρών
Το υψηλό επίπεδο του ελληνικού κρατικού χρέους είναι αποτέλεσμα μιας σύνθετης αλληλεπίδρασης μακροχρόνιας δημοσιονομικής κακοδιαχείρισης, της σοβαρής επίδρασης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, διαρθρωτικών αδυναμιών της οικονομίας και των ειδικών προκλήσεων και ευκαιριών που παρουσιάζει η ένταξη στην Ευρωζώνη
Ανάλυση του Κρατικού Χρέους της Ελλάδας
1. Εισαγωγή: Η τρέχουσα κατάσταση του ελληνικού χρέους
Το κρατικό χρέος της Ελλάδας αποτελεί ένα διαχρονικό και σημαντικό ζήτημα για την εθνική και διεθνή οικονομική σκηνή. Η διαχείριση του χρέους επηρεάζει άμεσα την οικονομική σταθερότητα, την ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας, ενώ παράλληλα αποτελεί αντικείμενο στενής παρακολούθησης από διεθνείς οργανισμούς και επενδυτές. Η παρούσα έκθεση επιχειρεί να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη ανάλυση του ελληνικού χρέους, εξετάζοντας την τρέχουσα κατάσταση σε παγκόσμιο πλαίσιο, την ιστορική του εξέλιξη, τις αιτίες που οδήγησαν στο υψηλό του επίπεδο και τις πιθανές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Για την ανάλυση αυτή, χρησιμοποιούνται δεδομένα από διάφορες πηγές, όπως το Visual Capitalist, η Eurostat, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και η Παγκόσμια Τράπεζα.
2. Το ελληνικό χρέος σε παγκόσμιο πλαίσιο
Τρέχουσα κατάταξη
Σύμφωνα με στοιχεία του Visual Capitalist με ημερομηνία 29 Απριλίου 2025, το ελληνικό κρατικό χρέος προς το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) ανέρχεται σε 142%, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην τέταρτη θέση μεταξύ 186 χωρών.1 Αυτό το υψηλό επίπεδο χρέους συμβάλλει στον μέσο όρο χρέους προς ΑΕΠ των προηγμένων οικονομιών, ο οποίος ανέρχεται σε 110%. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο υπερχρεωμένων ανεπτυγμένων χωρών.1 Η υψηλή αυτή θέση στην παγκόσμια κατάταξη αναδεικνύει τη σοβαρότητα της κατάστασης του ελληνικού χρέους σε διεθνές επίπεδο και υπογραμμίζει την ανάγκη για κατανόηση των βαθύτερων αιτιών και συνεπειών του.
Σύγκριση με χώρες με παρόμοια χαρακτηριστικά ή γεωγραφική θέση
Η σύγκριση του ελληνικού χρέους με άλλες χώρες που παρουσιάζουν παρόμοια οικονομικά χαρακτηριστικά ή βρίσκονται στην ίδια γεωγραφική περιοχή μπορεί να προσφέρει χρήσιμες προοπτικές. Η Ιταλία, για παράδειγμα, μια άλλη ανεπτυγμένη χώρα της Ευρωζώνης, εμφανίζει επίσης υψηλό χρέος προς ΑΕΠ, το οποίο το 2025 ανέρχεται σε 137%.1 Η Γαλλία έχει χαμηλότερο αλλά σημαντικό δείκτη χρέους προς ΑΕΠ, της τάξεως του 116%.1 Στην ίδια περιοχή, η Ισπανία κατέγραψε δείκτη 101.8% στο τέλος του 2024 2, ενώ η Πορτογαλία είχε δείκτη 100.6% κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2024.3 Η σύγκριση με αυτές τις χώρες της Νότιας Ευρώπης δείχνει ότι ενώ όλες αντιμετωπίζουν προκλήσεις όσον αφορά το χρέος τους, η Ελλάδα ξεχωρίζει με ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό, γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη ιδιαίτερων προκλήσεων για την ελληνική οικονομία.
Σύγκριση με χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά χρέους
Για να κατανοηθεί η θέση της Ελλάδας στο ευρύτερο παγκόσμιο φάσμα, είναι χρήσιμο να εξεταστούν και οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά χρέους προς ΑΕΠ. Το Σουδάν κατέχει την πρώτη θέση με 252%, ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό που αποδίδεται στον παρατεταμένο εμφύλιο πόλεμο και στις σοβαρές οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει.1 Η Ιαπωνία έχει το υψηλότερο χρέος μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών, με 235%, λόγω των συνεχών δημοσιονομικών ελλειμμάτων και της γήρανσης του πληθυσμού.1 Η Σιγκαπούρη, επίσης μια ανεπτυγμένη χώρα, καταγράφει 175%.1 Η σύγκριση με αυτές τις χώρες δείχνει ότι ενώ το χρέος της Ελλάδας είναι υψηλό, υπάρχουν χώρες που αντιμετωπίζουν ακόμη πιο ακραίες καταστάσεις, συχνά για διαφορετικούς λόγους.
Σύγκριση με χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά χρέους
Αντίθετα, η σύγκριση με χώρες που διατηρούν χαμηλά επίπεδα χρέους μπορεί να προσφέρει μια εικόνα των δυνατοτήτων για δημοσιονομική σταθερότητα. Η Εσθονία είχε το χαμηλότερο ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο τέλος του 2024, με μόλις 23.6%.2 Η Βουλγαρία ακολουθεί με 24.1%, το Λουξεμβούργο με 26.3%, η Δανία με 31.1%, η Σουηδία με 33.5% και η Λιθουανία με 38.2%.2 Μεταξύ των χωρών της G7, η Γερμανία έχει το χαμηλότερο χρέος, το οποίο ανέρχεται σε 65% του ΑΕΠ.1 Η μεγάλη διαφορά μεταξύ του χρέους της Ελλάδας και αυτών των χωρών υπογραμμίζει το μέγεθος της δημοσιονομικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει η χώρα.
Βασικό σημείο
Συνολικά, το ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας είναι σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο των προηγμένων οικονομιών και υπερβαίνει κατά πολύ τα επίπεδα πολλών ευρωπαϊκών εταίρων της, καθώς και τις χώρες με τα χαμηλότερα επίπεδα χρέους παγκοσμίως. Αυτό καταδεικνύει την ανάγκη για μια λεπτομερή εξέταση της ιστορικής του πορείας, των αιτιών και των πιθανών συνεπειών.
3. Ιστορική αναδρομή του ελληνικού χρέους
Επίπεδα πριν την κρίση
Πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, το ελληνικό χρέος προς ΑΕΠ ήταν ήδη υψηλότερο από το όριο του 60% που προβλέπεται από τη Ευρωζώνη, φτάνοντας το 103% το 2000.4 Κατά την περίοδο 1993-2007, ο δείκτης αυτός κυμαινόταν κατά μέσο όρο γύρω στο 102%, ένα επίπεδο συγκρίσιμο με αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), αλλά υψηλότερο από αυτό της Γερμανίας.5 Αυτό υποδηλώνει ότι το υψηλό χρέος δεν ήταν αποκλειστικά αποτέλεσμα της κρίσης του 2008, αλλά μια προϋπάρχουσα κατάσταση που μαρτυρούσε μακροχρόνιες δημοσιονομικές προκλήσεις.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους (2009-2018)
Η παγκόσμια οικονομική κρίση και η επακόλουθη διαχείριση της ελληνικής κρίσης επιδείνωσαν σημαντικά το πρόβλημα του χρέους. Ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε δραματικά από 127% το 2009 σε ένα μέγιστο 179% το 2017 λόγω της σοβαρής συρρίκνωσης του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της κρίσης.5 Σύμφωνα με άλλη πηγή, έφτασε στο υψηλότερο σημείο του το 2011, στο 180%.4 Η απότομη αύξηση του χρέους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είχε βαθιές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Τάσεις μετά την κρίση
Παρόλο που το ελληνικό δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ παρέμεινε το υψηλότερο στην ΕΕ, φτάνοντας το 163.3% κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2024 3, υπήρξε σημαντική μείωση από το peak του. Ένα σχόλιο στο Reddit 7 αναφέρει μείωση από 212% το 2020 σε 153.6% το 2024, η οποία συνάδει με στοιχεία της Eurostat που δείχνουν 153.6% στο τέλος του 2024.2 Τα στοιχεία της Eurostat υποδεικνύουν μείωση του δείκτη χρέους προς ΑΕΠ κατά 10.3 εκατοστιαίες μονάδες μεταξύ του τέταρτου τριμήνου του 2023 και του τέταρτου τριμήνου του 2024.8 Παρά το ότι παραμένει σε υψηλά επίπεδα, η πρόσφατη καθοδική τάση υποδηλώνει ότι τα μέτρα λιτότητας και οι προσπάθειες οικονομικής ανάκαμψης ενδέχεται να έχουν κάποια αποτελέσματα.
Ιστορικό πλαίσιο (Μακροπρόθεσμα)
Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο 1909-2008, ο μέσος όρος του ελληνικού κρατικού χρέους προς ΑΕΠ ήταν χαμηλότερος από αυτόν του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά ή της Γαλλίας.5 Κατά τις τριάντα χρόνια που προηγήθηκαν της ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) το 1981, ο δείκτης αυτός ήταν κατά μέσο όρο μόλις 19.8%.5 Ωστόσο, μεταξύ 1981 και 1993, ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ αυξήθηκε σταθερά, ξεπερνώντας τον μέσο όρο της σημερινής Ευρωζώνης στα μέσα της δεκαετίας του 1980.5 Αυτή η μακροπρόθεσμη προοπτική αποκαλύπτει ότι το σημερινό υψηλό επίπεδο χρέους είναι ένα σχετικά πρόσφατο φαινόμενο, που συνέβη σε μεγάλο βαθμό μετά την ένταξη στην ΕΟΚ/ΕΕ.
Βασικό σημείο
Συνολικά, η Ελλάδα έχει μια μακρά ιστορία κρατικού χρέους, αλλά η δραματική αύξηση συνέβη μετά την ένταξή της στην ΕΕ και επιδεινώθηκε σημαντικά από την παγκόσμια οικονομική κρίση και την επακόλουθη εγχώρια οικονομική ύφεση. Τα πρόσφατα χρόνια δείχνουν μια θετική τάση μείωσης του χρέους προς ΑΕΠ, αλλά το επίπεδο παραμένει εξαιρετικά υψηλό.
4. Προβλέψεις για το μέλλον του ελληνικού χρέους
Προβλέψεις του ΔΝΤ
Το ΔΝΤ προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα ανέλθει σε 142.4% του ΑΕΠ το 2025 και σε 138.0% το 2026.9 Μια άλλη πηγή του ΔΝΤ 11, με στοιχεία Απριλίου 2025, δείχνει 142.2% για το 2025. Το ΔΝΤ τονίζει τη “σταθερή καθοδική τροχιά” του δείκτη χρέους προς ΑΕΠ.9 Συνιστά τη διατήρηση πρωτογενών πλεονασμάτων άνω του 2% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα για την περαιτέρω ενίσχυση της βιωσιμότητας του χρέους.9 Αυτό υποδηλώνει ότι το ΔΝΤ αναμένει συνεχή μείωση του ελληνικού χρέους προς ΑΕΠ, υπό την προϋπόθεση της διατήρησης δημοσιονομικής πειθαρχίας και της επίτευξης οικονομικής ανάπτυξης.
Προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι το ακαθάριστο δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα ανέλθει σε 153.1% του ΑΕΠ το 2024, σε 146.8% το 2025 και σε 142.7% έως το 2026.13 Επισημαίνει επίσης ότι η σταθερή ονομαστική αύξηση του ΑΕΠ συμβάλλει σε αυτή τη σταθερή μείωση.13 Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ελαφρώς υψηλότερες από αυτές του ΔΝΤ, αλλά επίσης υποδεικνύουν μια καθοδική τάση, ενισχύοντας την προσδοκία για μείωση του χρέους σε σχέση με την οικονομία.
Προβλέψεις του Trading Economics
Τα οικονομετρικά μοντέλα του Trading Economics προβλέπουν ότι ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ θα κυμανθεί γύρω στο 147.00% το 2026 και στο 145.00% το 2027.14 Αυτές οι προβλέψεις είναι σε γενικές γραμμές σύμφωνες με αυτές του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υποστηρίζοντας περαιτέρω την προσδοκία για μια σταδιακή μείωση του δείκτη χρέους.
Στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας
Στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας από το 2023 δείχνουν ότι το συνολικό χρέος της κεντρικής κυβέρνησης της Ελλάδας ανερχόταν σε 161.90% του ΑΕΠ.14 Αυτό είναι ένα ιστορικό δεδομένο, αλλά παρέχει πλαίσιο για τις προβλέψεις.
Βασικό σημείο
Όλοι οι μεγάλοι θεσμοί προβλέπουν συνεχή μείωση του ελληνικού χρέους προς ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια, λόγω της οικονομικής ανάπτυξης και της δημοσιονομικής εξυγίανσης. Ωστόσο, τα προβλεπόμενα επίπεδα παραμένουν υψηλά, υποδεικνύοντας ότι η βιωσιμότητα του χρέους πιθανότατα θα παραμείνει μια βασική πολιτική πρόκληση.
5. Αίτια του υψηλού ελληνικού χρέους
Δημοσιονομική ασωτία και υπερβολικές κρατικές δαπάνες
Πολλές πηγές επισημαίνουν τις υψηλές κρατικές δαπάνες και τη δημοσιονομική ασωτία για δεκαετίες ως πρωταρχική αιτία του υψηλού χρέους.4 Οι γενναιόδωρες πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας και από τα δύο μεγάλα κόμματα (ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία) δημιούργησαν μια διογκωμένη και αναποτελεσματική οικονομία.4 Η Ελλάδα υπερέβαινε σταθερά τα όρια του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ για το χρέος και το έλλειμμα ακόμη και πριν από την κρίση του 2008.4 Αυτό υποδηλώνει ότι μακροχρόνια πρότυπα υπερβολικών δαπανών και έλλειψη δημοσιονομικής πειθαρχίας δημιούργησαν μια ευπάθεια που αποκαλύφθηκε από την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση (2008-2009)
Η Μεγάλη Ύφεση επηρέασε σημαντικά την αύξηση του ΑΕΠ της Ελλάδας, πλήττοντας ιδιαίτερα βασικούς τομείς όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία.5 Η κρίση οδήγησε σε απότομη μείωση των κρατικών εσόδων και σε αύξηση των δαπανών για την αντιμετώπιση της οικονομικής ύφεσης.16 Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας εκτινάχθηκε σε πάνω από 15% του ΑΕΠ το 2009.17 Η παγκόσμια κρίση λειτούργησε ως καταλύτης, μετατρέποντας τις προϋπάρχουσες ευπάθειες σε πλήρη κρίση χρέους.
Στατιστικές ατασθαλίες και έλλειψη διαφάνειας
Η αποκάλυψη από τη νέα κυβέρνηση το 2009 ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν υποεκτιμήσει τα επίπεδα χρέους και τα ελλείμματα έπληξε σοβαρά την εμπιστοσύνη των επενδυτών.4 Αυτή η “απώλεια πρόσβασης στις αγορές” ανάγκασε την Ελλάδα να αναζητήσει προγράμματα διάσωσης.17 Η έλλειψη διαφάνειας και αξιοπιστίας των δεδομένων επιδείνωσε την κρίση υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στη δημοσιονομική διαχείριση της ελληνικής κυβέρνησης.
Διαρθρωτικές αδυναμίες της Ελληνικής Οικονομίας
Η εξάρτηση από ευάλωτους τομείς όπως ο τουρισμός 5, τα χαμηλά ποσοστά φορολογικών εσόδων και η φοροδιαφυγή 5, καθώς και οι στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας 19 συνέβαλαν στο πρόβλημα. Η Ελλάδα είχε τα χαμηλότερα δημόσια έσοδα στην Ευρωζώνη.19 Υποκείμενες διαρθρωτικές αδυναμίες στην ελληνική οικονομία, όπως ένα αναποτελεσματικό φορολογικό σύστημα και η εξάρτηση από κυκλικές βιομηχανίες, περιόρισαν την ικανότητά της να δημιουργήσει επαρκή έσοδα και να αντέξει οικονομικούς κραδασμούς.
Ένταξη στην Ευρωζώνη
Η Ελλάδα παραποίησε τα οικονομικά της στοιχεία για να ενταχθεί στην Ευρωζώνη το 2001.20 Ως μέλος της Ευρωζώνης, η Ελλάδα στερήθηκε την ευελιξία της νομισματικής πολιτικής για να υποτιμήσει το νόμισμά της και να διαχειριστεί το χρέος της.5 Τα χαμηλά επιτόκια μετά την ένταξη στην Ευρωζώνη ενδέχεται να ενθάρρυναν περαιτέρω δανεισμό χωρίς επαρκή έλεγχο.21 Η συμμετοχή στην Ευρωζώνη, ενώ προσέφερε οφέλη, αφαίρεσε επίσης βασικά εργαλεία πολιτικής και ενδέχεται να δημιούργησε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας σχετικά με το κόστος δανεισμού.
Αυξημένο εργατικό κόστος χωρίς αντίστοιχη αύξηση της παραγωγικότητας
Το εργατικό κόστος σε περιφερειακές χώρες όπως η Ελλάδα αυξήθηκε περισσότερο από ό,τι σε χώρες του πυρήνα όπως η Γερμανία, χωρίς αντίστοιχη αύξηση της παραγωγικότητας, διαβρώνοντας την ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας.5 Αυτό συνέβαλε στην αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, καθιστώντας την Ελλάδα πιο εξαρτημένη από τον δανεισμό.
Άλλοι παράγοντες
Άλλοι παράγοντες που συνέβαλαν στο υψηλό χρέος περιλαμβάνουν τις υψηλές στρατιωτικές δαπάνες 16, το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004 20 και τον δανεισμό για τη χρηματοδότηση εισαγωγών.16
Βασικό σημείο
Το υψηλό επίπεδο του ελληνικού κρατικού χρέους είναι αποτέλεσμα μιας σύνθετης αλληλεπίδρασης μακροχρόνιας δημοσιονομικής κακοδιαχείρισης, της σοβαρής επίδρασης της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, διαρθρωτικών αδυναμιών της οικονομίας και των ειδικών προκλήσεων και ευκαιριών που παρουσιάζει η ένταξη στην Ευρωζώνη.
6. Επιπτώσεις του υψηλού χρέους στην Ελληνική Οικονομία και κοινωνία
Οικονομική ύφεση και στασιμότητα
Η κρίση χρέους οδήγησε σε μια παρατεταμένη και βαθιά ύφεση στην Ελλάδα, με την οικονομία της να συρρικνώνεται σημαντικά.16 Η οικονομική παραγωγή μειώθηκε κατά 25% από τα επίπεδα του 2010.21 Το υψηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους εκτόπισε κεφάλαια από βασικές υπηρεσίες και επενδύσεις.22 Το υψηλό χρέος λειτούργησε ως σημαντικό εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη, παρεμποδίζοντας την ανάκαμψη και τη μακροπρόθεσμη ευημερία.
Μέτρα λιτότητας
Τα προγράμματα διάσωσης από την ΕΕ και το ΔΝΤ συνοδεύτηκαν από όρους αυστηρών μέτρων λιτότητας, συμπεριλαμβανομένων περικοπών δαπανών, αυξήσεων φόρων και συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων.4 Αυτά τα μέτρα οδήγησαν σε μειωμένες δημόσιες υπηρεσίες, μειώσεις μισθών και απώλειες θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα.20 Ενώ είχαν ως στόχο τη μείωση του χρέους, τα μέτρα λιτότητας είχαν σοβαρό κοινωνικό και οικονομικό κόστος, συμβάλλοντας σε μια “ελληνική μεγάλη ύφεση”.6
Υψηλή ανεργία
Τα ποσοστά ανεργίας εκτινάχθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης, φτάνοντας στο υψηλότερο σημείο του 27%.21 Η ανεργία των νέων ήταν ακόμη υψηλότερη, φτάνοντας το 30% το 2010.23 Παρόλο που η ανεργία έχει μειωθεί πρόσφατα (στο 9.4% που προβλέπεται για το 2025 από το ΔΝΤ 10), παραμένει σχετικά υψηλή σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ.13 Το υψηλό χρέος και η επακόλουθη οικονομική ύφεση είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας, οδηγώντας σε μακροχρόνια ανεργία και κοινωνική δυσπραγία.
Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός
Το ποσοστό του πληθυσμού που κινδύνευε από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό αυξήθηκε σημαντικά.24 Το 2017, το 22% του πληθυσμού χαρακτηρίστηκε ότι ζούσε σε “συνθήκες ακραίας υλικής στέρησης”.16 Η οικονομική κρίση επιδείνωσε τις κοινωνικές ανισότητες και οδήγησε σε σημαντική αύξηση της φτώχειας και της στέρησης.
Επιπτώσεις στην υγεία και την ψυχική υγεία
Η κοινωνικοοικονομική κρίση είχε σημαντικές συνέπειες στην υγεία και την ψυχική υγεία του πληθυσμού, με καταγεγραμμένη επιδείνωση της αυτοαξιολογούμενης υγείας και αύξηση των ποσοστών αυτοκτονιών και της μείζονος κατάθλιψης.24 Οι δημόσιες δαπάνες για την υγεία περιορίστηκαν, οδηγώντας σε ελλείψεις και ανεπάρκειες στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.24 Η παρατεταμένη οικονομική δυσπραγία είχε αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική ευεξία του ελληνικού πληθυσμού.
Δημογραφικές προκλήσεις
Τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων και η αυξημένη μετανάστευση επιδείνωσαν το δημογραφικό πρόβλημα, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και των συντάξεων.24 Η κρίση είχε μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη δημογραφική δομή της Ελλάδας και στη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας.
Πολιτική αστάθεια και κοινωνική αναταραχή
Τα μέτρα λιτότητας οδήγησαν σε σημαντική κοινωνική αναταραχή και πολιτική αστάθεια, με εκτεταμένες διαμαρτυρίες και αλλαγές κυβερνήσεων.20 Η οικονομική κρίση είχε σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις, αντανακλώντας τη βαθιά δυσαρέσκεια με τον τρόπο διαχείρισης της κατάστασης του χρέους.
Μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης
Ενώ η δυνητική ανάπτυξη της Ελλάδας εκτιμάται ότι έχει γίνει πρόσφατα θετική, παραμένει σχετικά χαμηλή, γεγονός που θα μπορούσε να εμποδίσει τον ρυθμό μείωσης του χρέους.25 Η λήξη της χρηματοδότησης από το Next Generation EU το 2026 θα μπορούσε επίσης να θέσει μια πρόκληση για τη διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης.25 Η κληρονομιά του υψηλού χρέους και της προηγούμενης κρίσης ενδέχεται να συνεχίσει να περιορίζει τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας.
Βασικό σημείο
Το υψηλό επίπεδο του κρατικού χρέους είχε βαθιές και πολύπλευρες αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία και κοινωνία, οδηγώντας σε βαθιά ύφεση, υψηλή ανεργία, αυξημένη φτώχεια, κοινωνική αναταραχή και προκλήσεις για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας. Ενώ η οικονομία ανακάμπτει τώρα, η κληρονομιά του υψηλού χρέους πιθανότατα θα συνεχίσει να διαμορφώνει το μέλλον της Ελλάδας.
7. Βασικά σημεία και συμπεράσματα
Η ανάλυση του ελληνικού κρατικού χρέους αποκαλύπτει μια σύνθετη εικόνα. Η Ελλάδα κατέχει μια από τις υψηλότερες θέσεις παγκοσμίως όσον αφορά το χρέος προς ΑΕΠ.1 Η ιστορική εξέλιξη του χρέους δείχνει μια δραματική αύξηση μετά την ένταξη στην ΕΕ και κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.4 Παρά τη μείωση του δείκτη τα τελευταία χρόνια, το επίπεδο παραμένει ανησυχητικά υψηλό.2
Οι κύριες αιτίες του υψηλού χρέους περιλαμβάνουν τη μακροχρόνια δημοσιονομική ασωτία, την καταστροφική επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας και τις προκλήσεις που σχετίζονται με την ένταξη στην Ευρωζώνη.4
Οι συνέπειες του υψηλού χρέους στην ελληνική οικονομία και κοινωνία ήταν σοβαρές, οδηγώντας σε βαθιά ύφεση, υψηλή ανεργία, αυξημένη φτώχεια και κοινωνική αναταραχή.16 Παρά τις θετικές προβλέψεις για συνεχή μείωση του χρέους προς ΑΕΠ 9, το υψηλό επίπεδο εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση για τη μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη της χώρας.
Η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, η προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης είναι απαραίτητα για την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους και την οικοδόμηση ενός πιο ανθεκτικού οικονομικού μέλλοντος για την Ελλάδα.
Πίνακας 1: Σύγκριση Κρατικού Χρέους προς ΑΕΠ (2025)
| Χώρα | Χρέος προς ΑΕΠ (%) | Κατάταξη |
| Σουδάν | 252 | 1 |
| Ιαπωνία | 235 | 2 |
| Σιγκαπούρη | 175 | 3 |
| Ελλάδα | 142 | 4 |
| Μπαχρέιν | 141 | 5 |
| Ιταλία | 137 | 7 |
| Γαλλία | 116 | 9 |
| Ισπανία | 101.8 (2024) | – |
| Πορτογαλία | 100.6 (Q2 2024) | – |
| Εσθονία | 23.6 (2024) | – |
| Βουλγαρία | 24.1 (2024) | – |
| Γερμανία | 65 | – |
Πηγή: Visual Capitalist 1, Eurostat 2
Πίνακας 2: Ιστορική Εξέλιξη του Κρατικού Χρέους της Ελλάδας προς ΑΕΠ (%)
| Έτος | Χρέος προς ΑΕΠ (%) |
| 2000 | 103 |
| 2009 | 127 |
| 2011 | 180 |
| 2017 | 179 |
| 2020 | 212 |
| 2023 | 161.9 |
| 2024 | 153.6 |
Πηγή: Eurostat 2, Trading Economics 14, Wikipedia 5, Investopedia 4, CEPR 6, Reddit 7
Πίνακας 3: Προβλέψεις για το Κρατικό Χρέος της Ελλάδας προς ΑΕΠ (%)
| Έτος | ΔΝΤ | Ευρωπαϊκή Επιτροπή | Trading Economics |
| 2025 | 142.4 | 146.8 | – |
| 2026 | 138.0 | 142.7 | 147.0 |
| 2027 | – | – | 145.0 |
Πηγή: ΔΝΤ 9, Ευρωπαϊκή Επιτροπή 13, Trading Economics 14
Πηγές αναφοράς
- Visualizing Government Debt-to-GDP Around the World, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.visualcapitalist.com/visualized-government-debt-around-the-world/
- Government finance statistics – Statistics Explained – Eurostat – European Commission, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Government_finance_statistics
- Greek Public Debt to GDP Ratio Highest in EU – tovima.com, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.tovima.com/finance/greek-public-debt-to-gdp-ratio-highest-in-eu/
- The Origins of Greece’s Debt Crisis – Investopedia, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.investopedia.com/articles/personal-finance/061115/origins-greeces-debt-crisis.asp
- Greek government-debt crisis – Wikipedia, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Greek_government-debt_crisis
- The pandemic and Greece’s debt: The day after – CEPR, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://cepr.org/voxeu/columns/pandemic-and-greeces-debt-day-after
- Greece : Surprise Primary Surplus of €11.4 billion (4.8% of GDP) for 2024 : r/europe – Reddit, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.reddit.com/r/europe/comments/1k5bqjk/greece_surprise_primary_surplus_of_114_billion_48/
- Government debt at 87.4% of GDP in euro area – European Commission, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-euro-indicators/w/2-22042025-bp
- 2025 Article IV Consultation-Press Release; Staff Report; and Statement by the Executive Director for Greece – International Monetary Fund (IMF), πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.imf.org/-/media/Files/Publications/CR/2025/English/1grcea2025001-print-pdf.ashx
- IMF Executive Board Concludes 2025 Article IV Consultation with Greece, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.imf.org/en/News/Articles/2025/04/04/pr2589-greece-imf-executive-board-concludes-2025-article-iv-consultation
- Greece – IMF DataMapper, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.imf.org/external/datamapper/profile/GRC
- Greece: Staff Concluding Statement of the 2025 Article IV Consultation Mission, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.imf.org/en/News/Articles/2025/01/30/CS-Greece-2025
- Economic forecast for Greece – European Commission – Economy and Finance, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://economy-finance.ec.europa.eu/economic-surveillance-eu-economies/greece/economic-forecast-greece_en
- Greece Government Debt to GDP – Trading Economics, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://tradingeconomics.com/greece/government-debt-to-gdp
- Central government debt, total (% of GDP) – Greece – World Bank Data, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://data.worldbank.org/indicator/GC.DOD.TOTL.GD.ZS?locations=GR
- The Greek debt crisis: A case of banks before people – Jubilee Debt Campaign, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://debtjustice.org.uk/countries-in-crisis/greek-debt-crisis-case-banks-people
- A BRIEF HISTORY OF GREEK DEBT – Bibliothek der Friedrich-Ebert-Stiftung, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://library.fes.de/pdf-files/bueros/athen/21215.pdf
- The IMF and the Greek Crisis: Myths and Realities, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.imf.org/en/News/Articles/2019/10/01/sp093019-The-IMF-and-the-Greek-Crisis-Myths-and-Realities
- The Real Cause of Greek Debt: Taxation and Labour Market Distortions in Greece, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.intereconomics.eu/contents/year/2011/number/2/article/the-real-cause-of-greek-debt-taxation-and-labour-market-distortions-in-greece.html
- Timeline: Greece’s Debt Crisis – Council on Foreign Relations, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.cfr.org/timeline/greeces-debt-crisis-timeline
- The Greek Debt Crisis: No Easy Way Out – Peterson Institute for International Economics, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.piie.com/microsites/greek-debt-crisis-no-easy-way-out
- National Debt: A Case Study of the Greek Debt Crisis – The Curious Economist, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://thecuriouseconomist.com/national-debt-a-case-study-of-the-greek-debt-crisis/
- A Tale of Two Countries: A History of the Greek Debt Crisis – Berkeley Economic Review, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://econreview.studentorg.berkeley.edu/a-tale-of-two-countries-a-history-of-the-greek-debt-crisis/
- The impact of the long-lasting socioeconomic crisis in Greece – PMC, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6357520/
- Greece: Staff Concluding Statement of the 2023 Article IV Consultation Mission, πρόσβαση Μαΐου 1, 2025, https://www.imf.org/en/News/Articles/2023/11/14/Greece-CS-2023
mywaypress.gr
