Η Ελληνική Ναυτιλία σε παγκόσμια κατεύθυνση ανάπτυξης

• Έτοιμη να επωφεληθεί από την αναμενόμενη επιτάχυνση της ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας από το 2015

Τα ιδιαίτερα ποιοτικά και αδιαμφισβήτητα ποσοτικά χαρακτηριστικά του ελληνόκτητου στόλου, το πρόγραμμα επενδύσεων των ελλήνων εφοπλιστών και τη δυναμική ανάπτυξης της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας εξετάζει  το  Εβδομαδιαίο Οικονομικό Δελτίο της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.

H χωρητικότητα των εμπορικών πλοίων (άνω των 100 τόνων) με ελληνική σημαία αυξάνεται. Ανήλθε σε 44,0 εκατ. τόνους το 2013, από 43,6 εκατ. τόνους το 2012, 43,4 εκατ. το 2011, έναντι 27,3 εκατ. τόνους τον 2000. Αντίθετα, ο αριθμός των πλοίων με ελληνική σημαία μειώθηκε σημαντικά  από 1.941 το 2012 σε 1.897 το 2013.

Τον Απρ.2014 (τελευταία. διαθέσιμα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) η χωρητικότητα των πλοίων ελληνικού νηολογίου παρουσίασε μικρή άνοδο στους 44,3 εκατ. τόνους, έναντι 44,1 εκατ. τον Απρ.2013, ενώ ο αριθμός των πλοίων με ελληνική σημαία μειώθηκε σε 1.884 σκάφη τον Απρ.2014, έναντι 1.894 τον Μάρτ.2015 και έναντι 2.001 πλοία τον Απρ. 2013. Επομένως, η μέση χωρητικότητα των πλοίων ελληνικού νηολογίου αυξήθηκε σε 23.507 χιλ. τόνους τον Απρ.2014, από 22.875 χιλ. τον Απρ.2013, έναντι 13.893 χιλ τόνων τον Δεκέμβριο του 2000.

Παρά την στασιμότητα των ναύλων κατά το 2013 και την φειδώ της τραπεζικής χρηματοδότησης ο ελληνόκτητος στόλος (πλοία με ελληνική και ξένη σημαία) παρουσίασε θετικά αποτελέσματα σε αριθμό, ηλικία, μέγεθος  και μεταφορική ικανότητα πλοίων και δείχνει έτοιμος να επωφεληθεί από την αναμενόμενη επιτάχυνση της ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας από το 2015.

Ειδικότερα σύμφωνα με την Petrofin Research, ο αριθμός του πλοίων του ελληνόκτητου στόλου παρουσίασε καθαρή μείωση τεσσάρων μόνο πλοίων στα 4.573 πλοία το 2013 από 4.577 το 2012, έναντι 4.120 πλοία το 2001. Ωστόσο, σημειώθηκε μεγάλη άνοδος της μεταφορικής ικανότητας στους 281,5 εκατ. τόνους το 2013, έναντι 263,6  εκατ. το 2012, 256,1 εκατ. το 2011, έναντι 151,0 εκατ. τόνους το 2001, σημειώνοντας αύξηση έτσι κατά +86,4% τα τελευταία 12 έτη. Ωστόσο, ο υπό ελληνική σημαία στόλος κατέγραψε μικρότερη αύξηση, με αποτέλεσμα το 2013 μόνο το 22% του ελληνόκτητου στόλου να βρίσκεται υπό ελληνική σημαία, ποσοστό μειωμένο κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με την προηγούμενη 12ετία. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην αύξηση του επιπρόσθετου κόστους από τη χρήση ελληνικής σημαίας συγκριτικά με τη χρήση των λεγομένων «σημαιών ευκαιρίας». Αναφορικά με το νηολόγιο, πιο δημοφιλείς για τον στόλο ελληνικής ιδιοκτησίας επιλογές σημαιών αποτελούν οι σημαίες του Παναμά, της Μάλτας, της Λιβερίας και της Κύπρου, που αντιπροσωπεύουν το 47% του αριθμού των πλοίων του συνολικού ελληνικής ιδιοκτησίας στόλου.

Το μέσο μέγεθος των ελληνόκτητων πλοίων αυξήθηκε σημαντικά στους 61.550 τόνους το 2013, από 57.600 τόνους το 2012, 54.343 τόνους το 2011 (2013: +6.4%, 2012: +4,2%), έναντι 36.734 τόνους το 2001. Τόσο η αύξηση του μέσου μεγέθους των ελληνικών πλοίων, όσο και η μεταφορική τους ικανότητα παραμένει αμείωτη από το 2001. Μάλιστα, ο αριθμός των πλοίων άνω των 10 χιλ. τόνων αυξήθηκε σε 3.347 το 2013, έναντι 3.275 το 2012, 3.148 το 2010, έναντι 2.651 το 2003.

Παράλληλα, η μέση ηλικία των ελληνικών πλοίων υπό ελληνική και ξένη σημαία (άνω των 10 χιλ. τόνων) μειώθηκε στα 10,2 έτη το 2013, από 11,1  έτη το 2012, έναντι 21,4 έτη το 2001. Η μέση ηλικία των ελληνικών πλοίων, στην κατηγορία αυτή είναι πολύ χαμηλότερη, τόσο της αντίστοιχης του παγκόσμιου στόλου (2013:16 έτη), όσο και των πλοίων της ΕΕ-28 (2012: 12,5 έτη). (Βλ. Διάγραμμα).

Ο υπό ελληνική διαχείριση στόλος βρίσκεται το 2013 στην 1^η θέση παγκοσμίως σε μεταφορική ικανότητα και στην 3^η θέση της παγκόσμιας κατάταξης από πλευράς αριθμού πλοίων. Σύμφωνα με την Review of Maritime Transport, οι έλληνες εφοπλιστές ήλεγχαν το 2013 το 16,6% της παγκοσμίου μεταφορικής ικανότητας (με πλοία μεγαλύτερα των 1.000 τόνων) και το 46% της ΕΕ-28.

Αναφορικά με τη σύνθεση του ελληνόκτητου στόλου, οι έλληνες εφοπλιστές είχαν στην ιδιοκτησία τους το 2013 το 25,0% του παγκόσμιου στόλου στα δεξαμενόπλοια με δεύτερη την Ιαπωνία (13,5%) και δεν υπολείπονται στα φορτηγά ξηρού φορτίου με ποσοστό συμμετοχής 20,0% στη διεθνή κατάταξη μετά την Ιαπωνία (23,0%). Αντίθετα, υστερεί σημαντικά η συμμετοχή  των κλάδων των πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου αερίου (6,0%) και εμπορευματοκιβωτίων  (7,0%).

Ενδεικτικό της δυναμικής ανάπτυξης της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας αποτελούν οι επενδύσεις των ελλήνων εφοπλιστών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ναυλομεσιτικού οίκου Golden Destiny, ο ελληνικός εφοπλισμός τη χρονιά που πέρασε προχώρησε σε παραγγελίες 262 πλοίων (2012: 145) συνολικής μεταφορικής ικανότητας 27,4 εκατ. τόνων (2012: 17,0 εκατ.) και αξίας άνω $ 11,0 δις.

Οι έλληνες πλοιοκτήτες διαβλέπουν επιχειρηματικές ευκαιρίες που αναμένεται να προκύψουν από την άνοδο του παγκοσμίου ΑΕΠ και του διεθνούς εμπορίου στα προσεχή έτη. Σύμφωνα με το ΔΝΤ (Απρ.2014) το παγκόσμιο ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα  αυξηθεί κατά +3,6% και +3,9% το 2014 και 2015 αντίστοιχα (2013: +3,0%) και το διεθνές εμπόριο κατά +4,3% και +5,3% το 2014 και 2015 αντίστοιχα (2013:+3,0%). Παράλληλα, ο δείκτης εμπιστοσύνης της παγκόσμιας ναυτιλίας (Πηγή: Οίκος Μoore Stephens) στο 1^ο 6μηνο 2014 έχει επανέλθει στα προ της κρίσης επίπεδα και έχουν πλέον διαμορφωθεί προσδοκίες για υψηλότερους ναύλους σε όλους τους κλάδους της εμπορικής ναυτιλίας.

Οι ναύλοι ξηρού φορτίου, παρουσίασαν το 2013 σημαντική μείωση, ενώ μέχρι και τον Ιούλ.2014 κινούνται σε χαμηλό επίπεδο κάτω των 1000 μονάδων,  όπως προκύπτει από την εξέλιξη του δείκτη της ναυλαγοράς ξηρού φορτίου (Baltic Dry Index, βλ. Διάγραμμα).

Εξαιτίας της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και του καταποντισμού του οικονομικού και επενδυτικού κλίματος για την Ελλάδα οι εισροές εισοδημάτων από τις ελληνικές θαλάσσιες μεταφορές μειώθηκαν σημαντικά στην πενταετία 2009-2013 στο 5,9% του (σημαντικά μειωμένου) ΑΕΠ, από 6,9% του ΑΕΠ που ανήρχοντο κατά την προηγούμενη 5ετία. Παράλληλα, περιορίσθηκε και το μερίδιό τους στις συνολικές εισπράξεις από τις εξαγωγές υπηρεσιών στη 5ετία 2009-2013 στο 44,0%, από 49% της προηγούμενης 5ετίας, συμβάλλοντας παρά ταύτα σημαντικά στον περιορισμό του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Πιο αναλυτικά, το 2013 οι εισπράξεις από την παροχή υπηρεσιών θαλασσίων μεταφορών αντιπροσώπευε το 5,9% του σημαντικά μειωμένου ΑΕΠ (βλ. Πίνακα), έναντι 6,1% το 2011. Επίσης, οι εισπράξεις από τη ναυτιλία κάλυψαν το 38,2% των  συνολικών εισπράξεων από εξαγωγές υπηρεσιών το 2013, έναντι 42,7% το 2012 και 45,4% το 2011.

Τέλος σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ο κλάδος της εμπορικής ναυτιλίας αντιπροσώπευε το 2013 το 4% περίπου της συνολικής προστιθέμενης αξίας της οικονομίας, ποσοστό που θα μπορούσε να ανέλθει στο 10% σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ, με την προσέλκυση ναυτιλιακών εταιριών ελληνικών συμφερόντων και αφετέρου με την ενίσχυση της ναυτιλιακής συστάδας με την δημιουργία συμπληρωματικών προς την ναυτιλία  υπηρεσιών, κάτι που με τη σειρά του θα συνέβαλε στην περαιτέρω προσέλκυση ναυτιλιακών εταιριών.