Η ελληνική οικονομική πολιτική στο μικροσκόπιο – Ανάμεσα στα «αντίδωρα» και την ανάγκη για «γενναία στροφή»

Η πρόσφατη οικονομική πολιτική της ελληνικής κυβέρνησης, όπως αποτυπώνεται σε πρόσφατες εξαγγελίες και μέτρα, βρίσκεται συχνά στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου και της κριτικής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κριτικής αποτελεί το άρθρο του κ.Α. Καρακούση στην  εφημερίδα “Το Βήμα” (tovima.gr) με τίτλο “αντίδωρα αντί γενναίας στροφής”.

 
 Η λογική των «αντίδωρων»

Η βασική θέση του άρθρου στο “Βήμα” είναι ότι οι κυβερνητικές παρεμβάσεις, ιδίως αυτές που ανακοινώνονται ως απάντηση σε πιεστικά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα όπως η ακρίβεια, λειτουργούν περισσότερο ως “αντίδωρα” – δηλαδή, ως προσωρινά, αποσπασματικά μέτρα ανακούφισης – παρά ως στοιχεία μιας συνεκτικής και τολμηρής στρατηγικής (“γενναίας στροφής”) που θα αντιμετώπιζε τις βαθύτερες, διαρθρωτικές αιτίες των προβλημάτων.

Η κριτική εστιάζει στα εξής σημεία:

Προσωρινότητα και αποσπασματικότητα: Τα μέτρα (π.χ., επιδόματα, στοχευμένες ενισχύσεις) παρουσιάζονται ως βραχυπρόθεσμες λύσεις που δεν επιφέρουν μόνιμες αλλαγές στην οικονομική δομή ή στην ανθεκτικότητα των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

Έλλειψη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων: Το άρθρο υπονοεί ή δηλώνει ότι η κυβέρνηση αποφεύγει να προχωρήσει σε βαθιές τομές που θα μπορούσαν να αλλάξουν ουσιαστικά το παραγωγικό μοντέλο, να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα, να βελτιώσουν το επενδυτικό κλίμα ή να κάνουν το φορολογικό σύστημα δικαιότερο και πιο αναπτυξιακό.

Αντιμετώπιση συμπτωμάτων, όχι αιτιών: Η προσέγγιση των “αντίδωρων” κατηγορείται ότι εστιάζει στα συμπτώματα (π.χ., υψηλές τιμές) χωρίς να θεραπεύει τις γενεσιουργές αιτίες (π.χ., πληθωριστικές πιέσεις, έλλειψη ανταγωνισμού σε ορισμένες αγορές, χαμηλή παραγωγικότητα, στάσιμοι μισθοί).

 
 Πέρα από τα «αντίδωρα»

Η κριτική που ασκείται από το “Βήμα” αγγίζει ένα κεντρικό δίλημμα για κάθε κυβέρνηση: την ισορροπία μεταξύ της άμεσης ανακούφισης των πολιτών από πιεστικά προβλήματα και της εφαρμογής μακροπρόθεσμων πολιτικών που, αν και απαραίτητες, μπορεί να είναι πολιτικά δύσκολες ή να έχουν ορατά αποτελέσματα σε βάθος χρόνου.

Η πραγματικότητα των προσωρινών μέτρων: Είναι γεγονός ότι πολλά από τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση κρίσεων, όπως η ενεργειακή κρίση ή η πληθωριστική έξαρση, έχουν εκ φύσεως προσωρινό χαρακτήρα, καθώς συνδέονται με συγκεκριμένες συγκυρίες. Το ερώτημα είναι αν αυτά εντάσσονται σε ένα ευρύτερο σχέδιο ή λειτουργούν απλώς ως πυροσβεστικές κινήσεις.

 
Η ανάγκη για «γενναία στροφή»: Τι θα συνιστούσε μια “γενναία στροφή”; Πιθανότατα, θα περιλάμβανε:

-Ουσιαστική φορολογική μεταρρύθμιση: Με στόχο τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, τη δικαιότερη κατανομή των βαρών (π.χ., μείωση βαρών στη μισθωτή εργασία και τις επιχειρήσεις που επανεπενδύουν) και την απλοποίηση του συστήματος.

-Επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και μείωση της γραφειοκρατίας: Κρίσιμοι παράγοντες για την προσέλκυση επενδύσεων.

-Ενίσχυση της παραγωγικότητας και της καινοτομίας: Μέσω στοχευμένων πολιτικών για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, την έρευνα και την ανάπτυξη.

-Διαρθρωτικές αλλαγές στις αγορές: Για την ενίσχυση του ανταγωνισμού και τη μείωση των τιμών σε βάθος χρόνου.

-Πολιτικές για τη βιώσιμη αύξηση των μισθών: Συνδέοντας την αμοιβή με την παραγωγικότητα και ενισχύοντας τις συλλογικές διαπραγματεύσεις.

 
Οι περιορισμοί και οι προκλήσεις: Η εφαρμογή μιας τέτοιας “γενναίας στροφής” προσκρούει συχνά σε δημοσιονομικούς περιορισμούς (ιδίως σε μια χώρα με υψηλό δημόσιο χρέος), σε πολιτικό κόστος (καθώς οι μεταρρυθμίσεις συχνά θίγουν κεκτημένα συμφέροντα) και στην ανάγκη διαχείρισης των άμεσων κοινωνικών πιέσεων. Η κυβέρνηση καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στο εφικτό και το επιθυμητό.

 
Βασικά σημεία προς σκέψη (Key Takeaways)

-Η κριτική: Η κυβερνητική οικονομική πολιτική επικρίνεται ως υπερβολικά εστιασμένη σε βραχυπρόθεσμα, αποσπασματικά μέτρα (“αντίδωρα”) αντί για μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαρθρωτικών αλλαγών (“γενναία στροφή”).

-Το δίλημμα: Υπάρχει μια εγγενής τάση μεταξύ της ανάγκης για άμεση κοινωνική ανακούφιση και της εφαρμογής μακροπρόθεσμων, συχνά δύσκολων, μεταρρυθμίσεων.

-Οι προκλήσεις: Η Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικές διαρθρωτικές προκλήσεις (πληθωρισμός, στάσιμοι μισθοί, φορολογικό σύστημα, επενδυτικό κλίμα, παραγωγικότητα) που απαιτούν τολμηρές και συνεκτικές λύσεις.

-Η ουσία της «γενναίας στροφής»: Μια τέτοια στροφή θα απαιτούσε βαθιές τομές στη φορολογία, τη δικαιοσύνη, τη γραφειοκρατία, την αγορά εργασίας και την προώθηση της καινοτομίας.

-Η ανάγκη για στρατηγική: Η αποτελεσματικότητα της οικονομικής πολιτικής κρίνεται όχι μόνο από την άμεση ανακούφιση που προσφέρει, αλλά κυρίως από την ικανότητά της να θέσει τις βάσεις για βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη στο μέλλον.

Η ανάλυση του “Βήματος” αναδεικνύει μια κρίσιμη συζήτηση για την κατεύθυνση της ελληνικής οικονομίας. Ενώ η παροχή άμεσης βοήθειας σε ευάλωτες ομάδες είναι συχνά απαραίτητη, ειδικά σε περιόδους κρίσης, η μακροπρόθεσμη ευημερία απαιτεί μια στρατηγική προσέγγιση που δεν εξαντλείται σε “αντίδωρα”. Η πρόκληση για την εκάστοτε κυβέρνηση είναι να συνδυάσει την κοινωνική ευαισθησία με τη μεταρρυθμιστική τόλμη, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας εκείνη τη “γενναία στροφή” που θα οδηγήσει την οικονομία σε ένα πιο ανθεκτικό και δυναμικό μονοπάτι ανάπτυξης. Η αξιολόγηση του κατά πόσο η τρέχουσα πολιτική κλίνει προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση παραμένει ένα ανοιχτό πεδίο ανάλυσης και δημόσιου διαλόγου.

Πάντως, εκ του αποτελέσματος και των δεδομένων, η αξιολόγηση  της οικονομικής πολιτικής είναι  ολικά αποσπασματική,  εκνευριστικά άτολμη, περιορισμένης πρακτικής επίδρασης και εξόχως αρνητική και θλιβερά στάσιμη. Η κυβέρνηση πλέον παράγει περισσότερο θόρυβο παρά ουσία. Καταναλώνει περισσότερο κρατικό χρήμα για την προπαγάνδα της οικονομικής πολιτικής της  παρά προσθέτει αξία στον πολίτη.

mywaypress.gr