Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει στην ασφάλεια για να προστατεύσει την ευημερία της
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να παρουσιάσουν ένα θετικό οικονομικό μήνυμα
Η ανάγκη για αυξημένες αμυντικές δαπάνες
Τα μέλη του ΝΑΤΟ ενέκριναν μια σημαντική αύξηση στις αμυντικές δαπάνες στη σύνοδο κορυφής του 2025 στη Χάγη της Ολλανδίας. Αυτό αποτελεί ένα αναγκαίο βήμα για την ενίσχυση της συλλογικής ασφάλειας και ευημερίας. Η ανάγκη για υψηλότερες ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες δικαιολογείται σε μεγάλο βαθμό από αρνητικούς λόγους, όπως η αντιμετώπιση των υποτιθέμενων ιμπεριαλιστικών φιλοδοξιών του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ή η αποτροπή διάλυσης του ΝΑΤΟ. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, έχει προειδοποιήσει τους Ευρωπαίους είτε να ενισχύσουν τις αμυντικές τους ικανότητες είτε να μάθουν να μιλούν ρωσικά. Ο αρχηγός άμυνας της Γερμανίας έχει προειδοποιήσει ότι η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για μια πιθανή επίθεση από τη Ρωσία εντός των επόμενων τεσσάρων ετών. Η απειλή δεν περιορίζεται σε συμβατικούς πολέμους, καθώς οι υπουργοί Άμυνας έχουν καταγγείλει την εντατικοποίηση της βιομηχανικής κατασκοπείας. Οι κυβερνοεπιθέσεις έχουν γίνει ολοένα και πιο επικίνδυνες για τα πολιτικά και στρατιωτικά συστήματα.
Διασφάλιση της Ευρωπαϊκής ευημερίας
Η δημιουργία μιας αξιόπιστης αποτροπής κατά της επιθετικότητας μπορεί να συνεπάγεται δημοσιονομικό και πολιτικό κόστος. Τα λαϊκιστικά κόμματα θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την παραπλανητική παρουσίαση του δρόμου προς τα εμπρός ως μια επιλογή μεταξύ δημοφιλών επιλογών – υγείας και συντάξεων – έναντι της επένδυσης στην άμυνα. Εάν τέτοιες πολιτικές ομάδες αυξηθούν σε προβολή, όπως φαίνεται να συμβαίνει σε πολλά ευρωπαϊκά έθνη, δυνάμεις μπορούν να κερδίσουν έδαφος που υπονομεύουν την ευρωπαϊκή ενότητα, συμπάσχουν με τη Ρωσία και προωθούν μη βιώσιμες δημοσιονομικές πολιτικές. Για να αποφευχθεί ένα τέτοιο αποτέλεσμα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να ακολουθήσουν μια στρατηγική δύο κατευθύνσεων:
- Να ορίσουν πιο ξεκάθαρα το τεράστιο κόστος της αποτυχίας αντιμετώπισης των αυξανόμενων εξωτερικών απειλών.
- Να εισαγάγουν μια συμπληρωματική αφήγηση – η οποία σήμερα απουσιάζει σχεδόν εντελώς – εξηγώντας τα οφέλη των αμυντικών δαπανών.
Η Ευρώπη δεν αντιμετωπίζει μια συνήθη κατανομή δημόσιων πόρων. Η επένδυση στην άμυνα είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της ευρωπαϊκής ευημερίας. Η πρόληψη των συγκρούσεων αποφέρει σημαντικά οφέλη. Μια πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου του Κιέλου διαπίστωσε ότι οι πόλεμοι οδηγούν συνήθως σε μείωση της παραγωγής κατά 30% και αύξηση του πληθωρισμού κατά 15%. Αντίστοιχα, οι κυβερνοεπιθέσεις και η βιομηχανική κατασκοπεία αποτελούν σοβαρά εμπόδια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκτιμήσει ότι το ετήσιο παγκόσμιο κόστος από περιστατικά κυβερνοασφάλειας ισοδυναμεί με το 7% του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Έτσι, η λήψη αντιμέτρων για να σταματήσει αυτό παρέχει ένα τεράστιο οικονομικό όφελος.
Συμπλήρωση της αφήγησης με ένα θετικό μήνυμα
Καθώς η Ευρώπη αύξανε τις αγορές όπλων για την υποστήριξη της Ουκρανίας, η ανεπαρκής εγχώρια παραγωγική ικανότητα οδήγησε σε μεταφορά πλούτου σε ξένους προμηθευτές. Η Deutsche Bank έχει εκτιμήσει ότι, από τα περίπου 200 δισεκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν από το 2022, μόνο περίπου το ένα πέμπτο πήγε σε ευρωπαίους παρόχους άμυνας. Οι κυβερνήσεις που επιτρέπουν τα χρήματα των φορολογουμένων να διαρρέουν στο εξωτερικό χάνουν γενικά τη δημοτικότητά τους. Αντιθέτως, η ενίσχυση του εγχώριου τομέα άμυνας υψηλής τεχνολογίας μπορεί να προσφέρει τόσο οικονομικά οφέλη όσο και εκλογικά οφέλη.
Οι ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν μπορούν να βασίζονται αποκλειστικά σε μια στρατηγική που βασίζεται στη διάδοση του φόβου. Η υπόθεση για περισσότερα χρήματα για την άμυνα πρέπει να ενσωματωθεί σε ένα θετικό οικονομικό μήνυμα, που να απεικονίζει τα ευρεία οικονομικά οφέλη των υψηλότερων επενδύσεων στην άμυνα. Πληθώρα ακαδημαϊκών μελετών δείχνουν ότι οι αμυντικές δαπάνες έχουν ιστορικά τονώσει την καινοτομία. Η ευρωπαϊκή στρατιωτική δραστηριότητα από τον 19ο αιώνα λειτούργησε ως ώθηση στην τεχνολογική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη της έρευνας και ανάπτυξης στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είχε μακροχρόνιες επιπτώσεις στην καινοτομία και τη δημιουργία τεχνολογικών συστάδων.
Ένα πιο αξιόπιστο αποτρεπτικό μέσο θα μείωνε την αβεβαιότητα. Η βοήθεια για τη μείωση του υπερβολικά υψηλού ποσοστού αποταμίευσης των νοικοκυριών στην ευρωζώνη θα ενίσχυε έτσι το ΑΕΠ. Μια έρευνα νοικοκυριών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιβεβαίωσε ότι οι γεωπολιτικές ανησυχίες μπορούν να αναστέλλουν την κατανάλωση ακόμη και όταν τα πραγματικά εισοδήματα αυξάνονται.
Υπέρβαση του Ευρωπαϊκού κατακερματισμού
Τα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν συμφωνήσει να αυξήσουν τις δαπάνες για την άμυνα στο 3,5% του ΑΕΠ, συν 1,5% για ευρύτερες δυνατότητες ασφάλειας. Ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς έχει αποκλίνει από δεκαετίες γερμανικής δημοσιονομικής συγκράτησης και η Γερμανία ετοιμάζεται να διπλασιάσει τον αμυντικό της προϋπολογισμό σε σύγκριση με αυτό που δαπάνησε κατά μέσο όρο τα τελευταία πέντε χρόνια. Ωστόσο, για να ευημερήσει η Ευρώπη, οι αμυντικές δαπάνες σε εθνικό επίπεδο πρέπει να συμπληρωθούν από ευρωπαϊκά κονδύλια. Μια τέτοια ομοσπονδιακή χρηματοδότηση θα μείωνε τον κατακερματισμό της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και θα αποκτούσε οικονομίες κλίμακας. Θα ενθάρρυνε τη συνεργασία, θα βελτίωνε την τυποποίηση και θα αύξανε τη διαλειτουργικότητα του εξοπλισμού, όπως υποστήριξε ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, στην έκθεσή του το 2024 για την κατάσταση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον, εάν σχεδιαστεί σωστά, μια ομοσπονδιακή διάσταση μπορεί να μειώσει τη συμπεριφορά ελεύθερης επιβίβασης – την τάση ενός σημαντικού ποσοστού χωρών του ΝΑΤΟ να μην επιτυγχάνουν τους στόχους αμυντικών δαπανών, ενώ ενθαρρύνει τον σεβασμό των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ. Μόνο οι χώρες που συμμορφώνονται με το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ και πληρούν τους στόχους αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ θα επωφελούνταν από ομοσπονδιακή χρηματοδότηση. Αν και η Συνθήκη της ΕΕ επιβάλλει όρια στην ομοσπονδιακή στρατιωτική χρηματοδότηση, αυτά θα μπορούσαν να ξεπεραστούν.
Θα υπήρχαν και ευρύτερα οφέλη από τη χρηματοδότηση υψηλότερων αμυντικών δαπανών σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Η Πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, υποστήριξε ότι η αύξηση του διεθνούς ρόλου του ευρώ θα μπορούσε να μειώσει το κόστος δανεισμού και να θωρακίσει το μπλοκ από την αστάθεια της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Ένα ρευστό, ευρωπαϊκό ομοσπονδιακό ασφαλές περιουσιακό στοιχείο θα ενίσχυε το διεθνές καθεστώς του ευρώ.
Η Ευρώπη δεν μπορεί να περιμένει την επόμενη κρίση. Πρέπει να ανταποκριθεί προληπτικά και συνεκτικά. Η επένδυση στην ασφάλεια της Ευρώπης σήμερα είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για την προστασία και την ενίσχυση της ευημερίας του αύριο. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν αυτή την πραγματικότητα όχι επειδή ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τους το λέει – αλλά επειδή αυτή η πολιτική είναι συντριπτικά προς το συμφέρον της ίδιας της Ευρώπης.
Ο Μάρκο Στρινγκά είναι Επικεφαλής Ευρωπαίος Οικονομολόγος στην Element Capital Partners. Οι απόψεις που εκφράζονται εδώ είναι προσωπικές του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα εκείνες της Element Capital Partners.
mywaypress.gr – Για αναγνώστες με μεγάλο εύρος προσοχής
