Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της στην Ελληνική οικονομία: Ευρήματα και προτάσεις του ΙΟΒΕ

Το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) παρουσίασε πρόσφατα τα βασικά ευρήματα μιας δέσμης μελετών με τίτλο «Εκτίμηση των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής σε επιλεγμένους τομείς υψηλής σημασίας για την Ελληνική οικονομία». Οι μελέτες αυτές αναδεικνύουν την κλιματική αλλαγή ως μια σημαντική πρόκληση με επιπτώσεις στην παραγωγή, την κατανάλωση, τις επενδύσεις και την απασχόληση στην Ελλάδα. Παράλληλα, το ΙΟΒΕ προτείνει ένα στρατηγικό πλαίσιο δράσης για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας, χρησιμοποιώντας ποσοτικά σενάρια και τομεακές αναλύσεις.

Οι μελέτες εκπονήθηκαν με την υποστήριξη της Πρωτοβουλίας ’21 , στην οποία συμμετέχουν κοινωφελή ιδρύματα και η Εθνική Τράπεζα, καθώς και με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου και του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση. Στο έργο συνέβαλαν επίσης το Κέντρο Κλιματικής Αλλαγής και Βιωσιμότητας της Τράπεζας της Ελλάδος και η εταιρεία Accenture.

 
Κύριες επιπτώσεις ανά τομέα

Νοικοκυριά

Οι δυνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα ελληνικά νοικοκυριά είναι πολλαπλές, περιλαμβάνοντας μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, αύξηση ανελαστικών δαπανών, ενίσχυση της ενεργειακής φτώχειας και μετατόπιση της κατανάλωσης. Στο ακραίο κλιματικό σενάριο, προβλέπεται μείωση του ΑΕΠ κατά €16 δισεκατομμύρια ετησίως και απώλεια 327 χιλιάδων θέσεων εργασίας πλήρους απασχόλησης, λόγω μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος κατά 10% και αλλαγής στις καταναλωτικές συνήθειες.

Για την προστασία των νοικοκυριών, το ΙΟΒΕ προτείνει επενδύσεις στην ενεργειακή αποδοτικότητα, την προσαρμογή του συστήματος υγείας και τη βελτίωση του δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς με έμφαση στην ηλεκτροκίνηση.

 
Τουρισμός

Ο τουριστικός τομέας, που συνεισφέρει περίπου 18% στο ΑΕΠ και δημιουργεί πάνω από 800 χιλιάδες άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας, επηρεάζεται από τη θερμική δυσφορία. Η συρρίκνωση της θερινής αιχμής λόγω ακραίων θερμοκρασιών μπορεί να οδηγήσει σε απώλειες έως και €2,2 δισεκατομμύρια και 38 χιλιάδες θέσεις πλήρους απασχόλησης ετησίως.

Ωστόσο, με στοχευμένες παρεμβάσεις για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, είναι εφικτή η αντιστάθμιση των απωλειών και μια οριακή αύξηση του ΑΕΠ κατά €228 εκατομμύρια και 6,6 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας ετησίως. Η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού όχι μόνο περιορίζουν τις απώλειες από την πτώση της θερινής ζήτησης, αλλά συμβάλλουν και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

 
Πρωτογενής τομέας

Ο πρωτογενής τομέας, με Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία περίπου €7,4 δισεκατομμύρια, αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα της ελληνικής οικονομίας. Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως η κακοκαιρία Daniel, μπορούν να προκαλέσουν απώλειες άνω των €1,4 δισεκατομμυρίων στην τριετία και απώλεια 58 χιλιάδων θέσεων εργασίας. Επιπλέον, έως και το 10% των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ενδέχεται να μην επιστρέψουν στην παραγωγή. Η απώλεια παραγωγικής ικανότητας, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Θεσσαλία, επηρεάζει την εθνική διατροφική επάρκεια και δημιουργεί πληθωριστικές πιέσεις.

Παρόλα αυτά, η αποτελεσματική προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης, δημιουργώντας ευκαιρίες για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής, τη διαφοροποίηση του εισοδήματος και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τομέα. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας του πρωτογενούς τομέα και η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών, με αξιοποίηση της τεχνολογίας και καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων, περιορίζουν τις απώλειες, προστατεύουν τη διατροφική επάρκεια και στηρίζουν το αγροτικό εισόδημα.

 
Βιομηχανία

Η βιομηχανία συνεισέφερε το 2023 το 15% (€30,2 δισεκατομμύρια) στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία και απασχολούσε 479 χιλιάδες άτομα (9,5% της συνολικής απασχόλησης). Υπό συνθήκες επιτάχυνσης της πράσινης μετάβασης, το ΑΕΠ μπορεί να ενισχυθεί κατά €2,4 δισεκατομμύρια ετησίως και να δημιουργηθούν έως 25,2 χιλιάδες θέσεις εργασίας. Αυτή η αναπτυξιακή προοπτική εκτείνεται και σε περιοχές Δίκαιης Μετάβασης, όπως η Δυτική Μακεδονία. Η ενίσχυση της βιομηχανίας μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων σε υποδομές, τεχνολογία και δεξιότητες επιταχύνει την πράσινη μετάβαση, ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και στηρίζει τη στρατηγική αυτονομία της ελληνικής οικονομίας.

 
Χρηματοπιστωτικός τομέας

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας εκτίθεται τόσο σε φυσικό κίνδυνο όσο και σε κίνδυνο μετάβασης λόγω της κλιματικής αλλαγής. Παρά το γεγονός ότι το 91% των δανείων των ελληνικών συστημικών τραπεζών αφορά σε κλάδους σχετιζόμενους με την κλιματική αλλαγή, μόνο το 1,9% των περιουσιακών στοιχείων είναι ευθυγραμμισμένο με την Ευρωπαϊκή Ταξινομία. Περίπου το 7% των χορηγήσεων αφορά σε επενδύσεις που εκτίθενται σε οξύ φυσικό κίνδυνο. Η περιορισμένη διαθεσιμότητα δεδομένων, η έλλειψη προσαρμοσμένων εργαλείων αξιολόγησης και η υποεκτίμηση του φυσικού κινδύνου περιορίζουν την αποτελεσματική ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου στις αποφάσεις χρηματοδότησης.

Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στο σημαντικό ασφαλιστικό κενό έναντι φυσικών καταστροφών, με μόλις το 3% των συνολικών ζημιών να καλύπτεται μέσω ιδιωτικής ασφάλισης, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από τον μέσο όρο του ΕΟΧ (21%). Η αποτελεσματική ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι αναγκαία για τη σταθερότητα, τη βιωσιμότητα και τη διοχέτευση πόρων προς την πράσινη μετάβαση, απαιτώντας συνδυασμό ρυθμιστικής σαφήνειας, ενίσχυσης της τεχνογνωσίας και ενεργοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων.

 
Οριζόντιες πολιτικές για προσαρμογή και ανθεκτικότητα

Η έκθεση του ΙΟΒΕ καταλήγει σε ένα συνεκτικό στρατηγικό σχέδιο δράσης με τομεακές προτάσεις για πολιτικές προσαρμογής, επενδυτικές κατευθύνσεις, χρηματοδοτικά εργαλεία και θεσμικές παρεμβάσεις. Δίνεται έμφαση στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της οικοκαινοτομίας, στην ενσωμάτωση του κλιματικού κινδύνου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στην αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση της προσαρμογής σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Η ενίσχυση της οικοκαινοτομίας μπορεί να παρέχει λύσεις απέναντι στην κλιματική αλλαγή, ενισχύοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και δημιουργώντας ευκαιρίες απασχόλησης και επενδύσεων.

Συνολικά, οι μελέτες του ΙΟΒΕ υπογραμμίζουν την ανάγκη για άμεση και συντονισμένη δράση σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες που προκύπτουν από την πράσινη μετάβαση.

Δείτε αναλυτικά το έργο εδώ .

mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες