Η λύση των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων που οι ΗΠΑ ξέχασαν: Μια ανάλυση βασισμένη σε ιστορικά διδάγματα
Σε ένα οικονομικό τοπίο που χαρακτηρίζεται από αυξανόμενες εμπορικές εντάσεις και προστατευτικές τάσεις, το άρθρο “Why direct investment is the fix the US forgot” του Marc Chandler, Επικεφαλής Στρατηγικής Αγορών στην Bannocktium Global Forex, προσφέρει μια επίκαιρη και τεκμηριωμένη οπτική. Ο Chandler υποστηρίζει ότι η τρέχουσα προσέγγιση των ΗΠΑ στις εμπορικές ανισορροπίες, ιδιαίτερα με την Κίνα, παραβλέπει μια κρίσιμη λύση που αποδείχθηκε αποτελεσματική στο παρελθόν: τις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ). Το άρθρο αντλεί διδάγματα από την αντιμετώπιση των εμπορικών τριβών με την Ιαπωνία τη δεκαετία του 1980, προτείνοντας μια παρόμοια στρατηγική για την εκτόνωση των σημερινών εντάσεων και την αποφυγή μιας άνευ προηγουμένου οικονομικής αναταραχής.
Η ιστορική αναδρομή: Η περίπτωση της Ιαπωνίας
Ο Chandler επισημαίνει ότι, αν και οι εμπορικές ανισορροπίες συχνά θεωρούνται η αιτία των προστατευτικών αντιδράσεων, η κατάσταση τη δεκαετία του 1980 με το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ έναντι της Ιαπωνίας δεν οδήγησε σε παρόμοια αντι-εμπορική υστερία με τη σημερινή. Ο λόγος, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν η οικονομική “βαλβίδα διαφυγής” που προσφέρθηκε και αξιοποιήθηκε έξυπνα από την Ιαπωνία: η επανάσταση των άμεσων επενδύσεων. Αντιμέτωποι με αυξανόμενους εμπορικούς φραγμούς και τη δραματική ανατίμηση του γεν μετά τη Συμφωνία της Πλατείας, οι Ιάπωνες κατασκευαστές μετέτρεψαν τους εαυτούς τους από εξαγωγείς σε τοπικούς παραγωγούς στις ΗΠΑ. Εταιρείες όπως η Toyota, η Honda και η Sony δεν αποσύρθηκαν από την αμερικανική αγορά, αλλά ενσωματώθηκαν σε αυτήν, υιοθετώντας την προσέγγιση “παράγω τοπικά, πουλάω τοπικά”. Αυτή η στρατηγική εκτόνωσε τις εμπορικές εντάσεις, διατήρησε την πρόσβαση στην αγορά και προστάτευσε από τη συναλλαγματική αστάθεια.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί, όπως τονίζει ο Chandler, ότι αυτή η στρατηγική δεν ήταν πρωτοποριακή, αλλά εξελικτική, ακολουθώντας τα χνάρια των αμερικανικών εταιρειών που είχαν ήδη υιοθετήσει παρόμοιες πρακτικές δεκαετίες νωρίτερα. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι πωλήσεις από ξένες θυγατρικές αμερικανικών εταιρειών ξεπερνούσαν τις παραδοσιακές εξαγωγές, καθώς οι αμερικανικές επιχειρήσεις είχαν αναγνωρίσει ότι οι άμεσες επενδύσεις προσέφεραν ανθεκτικότητα έναντι του προστατευτισμού και της ισχυρής ισοτιμίας του δολαρίου.
Παρερμηνεία του οικονομικού μοντέλου της Κίνας
Ο Chandler αντικρούει την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η Κίνα είναι μια οικονομία εξαρτημένη από τις εξαγωγές, της οποίας το αναπτυξιακό μοντέλο είναι μοιραίο να συγκρουστεί με τα δυτικά συμφέροντα. Αυτή η αντίληψη, υποστηρίζει, παρερμηνεύει θεμελιωδώς την οικονομική πραγματικότητα. Οι εξαγωγές της Κίνας αποτελούν λιγότερο από το 20% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της, ποσοστό χαμηλότερο από αυτό της Γερμανίας (47%), της Νότιας Κορέας (43%) και ακόμη και του Καναδά (32%). Η ιδέα ότι η ευημερία της Κίνας εξαρτάται κυρίως από την κατάκλυση των δυτικών αγορών με αγαθά είναι απλώς αβάσιμη σύμφωνα με τα δεδομένα.
Αντιθέτως, από την οικονομική κρίση του 2008, η εγχώρια κατανάλωση της Κίνας έχει αυξηθεί δραματικά. Το γεγονός ότι αυτή η κατανάλωση δεν έχει καταλάβει μεγαλύτερο μερίδιο του ΑΕΠ δεν αντανακλά αδυναμία κατανάλωσης, αλλά τις συνεχείς και ισχυρές επενδύσεις της Κίνας. Αυτές ακριβώς οι επενδύσεις θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν μια παγκόσμια στρατηγική άμεσων επενδύσεων, εάν επιτρεπόταν η διεθνής τους ανάπτυξη. Τα κινεζικά νοικοκυριά αγοράζουν περισσότερο από ποτέ, αλλά οι επενδύσεις συνεχίζουν να ξεπερνούν ακόμη και αυτή την εντυπωσιακή αύξηση της κατανάλωσης.
Ένα κρίσιμο σημείο καμπής και ο κίνδυνος της οικονομικής διαταραχής
Βρισκόμαστε, σύμφωνα με τον Chandler, σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής. Εάν στην Κίνα δεν επιτραπεί η ίδια εξελικτική πορεία που ακολούθησε η Ιαπωνία και πρωτοστάτησαν οι ΗΠΑ, οι παγκόσμιες εμπορικές τριβές θα ενταθούν σε βαθμό που δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ στη σύγχρονη οικονομική ιστορία. Οι συνέπειες εκτείνονται πολύ πέρα από τους δασμολογικούς συντελεστές ή τα εμπορικά ισοζύγια· περιλαμβάνουν τη θεμελιώδη αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας.
Το εμπόριο δεν είναι εχθρός της ισότητας
Ο συγγραφέας αποδομεί επίσης την αφήγηση που συνδέει την αυξανόμενη ανισότητα στις ΗΠΑ με το παγκόσμιο εμπόριο, χαρακτηρίζοντάς την ίσως την πιο ολέθρια οικονομική παρανόηση της εποχής μας. Εάν το άνοιγμα του εμπορίου προκαλούσε ανισότητα στον πλούτο, θα παρατηρούσαμε τις πιο “ανοιχτές” οικονομίες να υποφέρουν από τη μεγαλύτερη ανισότητα. Ωστόσο, χώρες όπως η Δανία, η Σουηδία, η Ολλανδία και η Γερμανία διατηρούν σημαντικά υψηλότερους δείκτες εμπορίου προς ΑΕΠ από τις ΗΠΑ, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα πολύ πιο δίκαιη κατανομή του πλούτου. Αυτές οι χώρες, παρότι εμπλέκονται πιο εντατικά με τις παγκόσμιες αγορές, διατηρούν ισχυρότερη κοινωνική συνοχή και λιγότερο ακραία ανισότητα.
Το αμερικανικό παράδοξο – αυξανόμενο ΑΕΠ παράλληλα με διευρυνόμενη ανισότητα – δεν πηγάζει από τις πολιτικές του Πεκίνου, αλλά από αποφάσεις που λαμβάνονται στα αμερικανικά εταιρικά συμβούλια και τα νομοθετικά σώματα. Το 2025, οι ΗΠΑ είναι πλουσιότερες από ποτέ, με ΑΕΠ και καθαρή αξία νοικοκυριών σε επίπεδα ρεκόρ. Η αποτυχία να διανεμηθεί δίκαια αυτή η ευημερία αντιπροσωπεύει μια αποτυχία εγχώριας πολιτικής, όχι μια αναπόφευκτη συνέπεια της παγκόσμιας εμπλοκής.
Δύο επιτακτικές ανάγκες
Ως αποτέλεσμα, αναδύονται δύο επιτακτικές ανάγκες, σύμφωνα με τον Chandler:
- Να επιτραπεί στην Κίνα να ακολουθήσει την ίδια στρατηγική άμεσων επενδύσεων που εκτόνωσε τις προηγούμενες εμπορικές εντάσεις με την Ιαπωνία. Ο αποκλεισμός αυτής της εξελικτικής πορείας δεν θα αποκαταστήσει τις θέσεις εργασίας στη μεταποίηση ούτε θα αναζωογονήσει τις παρακμάζουσες περιοχές· απλώς θα επιταχύνει τον οικονομικό κατακερματισμό, στερώντας και από τις δύο πλευρές τα οφέλη της συνεχιζόμενης συνεργασίας. Η επιλογή δεν είναι μεταξύ ανταγωνιστικών οικονομικών μοντέλων, αλλά μεταξύ προσαρμογής και περιττής σύγκρουσης.
- Η αντιμετώπιση των ανισοτήτων πλούτου και εισοδήματος στην Αμερική απαιτεί λύσεις εγχώριας πολιτικής και όχι εμπορικούς περιορισμούς. Τα στοιχεία αποδεικνύουν περίτρανα ότι η ανισότητα πηγάζει από εσωτερικές σχέσεις εξουσίας, φορολογικές δομές, θεσμούς της αγοράς εργασίας και εταιρική διακυβέρνηση, και όχι από εμπορικές συμφωνίες ή τον ανταγωνισμό των εισαγωγών. Η επίρριψη ευθυνών στον ξένο ανταγωνισμό για τις αποτυχίες της εγχώριας πολιτικής απλώς αποσπά την προσοχή από το πραγματικό έργο της θεσμικής μεταρρύθμισης.
Ένα πρότυπο για το σήμερα
Η ιστορία προσφέρει σαφή διδάγματα για όσους είναι πρόθυμοι να μάθουν. Η επανάσταση των άμεσων επενδύσεων που μεταμόρφωσε τις ιαπωνο-αμερικανικές οικονομικές σχέσεις παρέχει ένα πρότυπο για την εκτόνωση των σημερινών εντάσεων με την Κίνα. Ομοίως, τα ποικίλα αποτελέσματα στην κατανομή του πλούτου μεταξύ των εμπορικά προσανατολισμένων οικονομιών καταδεικνύουν ότι οι επιλογές εγχώριας πολιτικής – και όχι το ίδιο το εμπόριο – καθορίζουν ποιος επωφελείται από την ευημερία. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις σύγχρονες εμπορικές διαφορές, αλλά και για παλαιότερα επεισόδια οικονομικής διπλωματίας, όπως η αντίθεση του Κέυνς στην “αιμορραγία” της Γερμανίας, που βασιζόταν σε εκτιμήσεις ρεαλπολιτικής.
Συμπέρασμα: Ευφυής διαχείριση ή Αυτο-σαμποτάζ;
Το ερώτημα δεν είναι αν η παγκόσμια οικονομική ολοκλήρωση θα συνεχιστεί, αλλά αν θα διαχειριστούμε αυτή την εξέλιξη ευφυώς ή θα την υπονομεύσουμε μέσω λανθασμένων διαγνώσεων και παραπλανητικών διορθωτικών μέτρων. Οι κίνδυνοι για την οικονομική ευημερία και τη γεωπολιτική σταθερότητα δεν θα μπορούσαν να είναι υψηλότεροι. Το άρθρο του Chandler αποτελεί μια ισχυρή έκκληση για αναθεώρηση της τρέχουσας προσέγγισης, προτάσσοντας τις άμεσες επενδύσεις ως μια δοκιμασμένη και αποτελεσματική λύση για την οικοδόμηση μιας πιο σταθερής και ευημερούσας παγκόσμιας οικονομίας. Η αξία του έγκειται στην υπενθύμιση ότι οι οικονομικές πολιτικές δεν πρέπει να διαμορφώνονται εν κενώ, αλλά με βάση τα διδάγματα της ιστορίας και μια σαφή κατανόηση των πολύπλοκων οικονομικών πραγματικοτήτων.
Πηγή: omfif.org
mywaypress.gr
Για προσεκτικούς αναγνώστες
