Η σκιά της ανελευθερίας: Η άνοδος του νέου ακροδεξιού απολυταρχισμού παγκοσμίως
Μια ανάλυση του Robert Misik για την αντικατάσταση του κλασικού συντηρητισμού από μια ριζοσπαστική, παράλογη Δεξιά και τις διαφορετικές απαντήσεις σε Αυστρία και Γερμανία.
Η νέα απειλή στην παγκόσμια σκηνή
Ένας σκληρός, δεξιός αυταρχισμός κερδίζει έδαφος σε ολόκληρο τον πλανήτη, ρίχνοντας μια βαριά σκιά ανελευθερίας και απειλώντας να αντικαταστήσει τον κλασικό συντηρητισμό. Αυτή η αναδυόμενη ιδεολογία, που αναλύεται ποικιλοτρόπως ως “νομικός αυταρχισμός”, μια νέα μορφή “φασισμού”, ή ακόμα και “αυταρχικός ελευθεριασμός”, συνιστά αυτό που ο Robert Misik αποκαλεί εύστοχα “παράλογη δεξιά” (“crazy right”). Η άνοδός της σηματοδοτεί μια επικίνδυνη στροφή στην πολιτική τοπιογραφία, με απρόβλεπτες συνέπειες για τις δημοκρατικές κοινωνίες.
Χαρακτηριστικά και μέθοδοι της “παράλογης Δεξιάς”
Η κινητήριος δύναμη αυτής της νέας Δεξιάς είναι η συστηματική διόγκωση των κοινωνικών προβλημάτων σε σημείο παραλογισμού:
Καταστροφολογία: Έθνη παρουσιάζονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Δαιμονοποίηση αντιπάλων: Το “wokism”, συχνά μια περιθωριακή επιρροή στην καθημερινότητα, μετατρέπεται σε φάντασμα “αριστερού ολοκληρωτισμού”.
Ξενοφοβία και ρατσισμός: Η μετανάστευση απεικονίζεται ως “εισβολή” από καταστροφικές ορδές.
Διαστρέβλωση της πραγματικότητας: Κανονικές, βιώσιμες πόλεις παρουσιάζονται ως εφιαλτικά τοπία τρόμου, γεμάτα φόνους και εγκληματικότητα.
Πραγματικές δυσκολίες επικαλύπτονται με αμέτρητους κατασκευασμένους τρόμους, καλλιεργώντας μια ατμόσφαιρα παραφροσύνης στην πολιτική ζωή. Ο “μετα-φιλελευθερισμός” (post-liberalism) που πρεσβεύει, μεγαλοποιεί τις πολυπλοκότητες της φιλελεύθερης δημοκρατίας σε τέτοιο βαθμό που οι υποστηρικτές του τάσσονται ανοιχτά υπέρ της δικτατορίας, συχνά χωρίς προσχήματα. Το ανησυχητικό είναι ότι αυτή η ιδεολογία έχει βρει απήχηση ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ευρωπαϊκή διάσταση και το δίλημμα των συντηρητικών
Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται σε όλη την Ευρώπη, αν και οι εκδηλώσεις τους διαφέρουν ανάλογα με τις πολιτικές κουλτούρες και τα εκλογικά συστήματα. Τα πολυκομματικά συστήματα της ηπειρωτικής Ευρώπης παρουσιάζουν διαφορετικές δυναμικές από τα πλειοψηφικά συστήματα που συχνά οδηγούν σε de facto δικομματισμό.
Στην Ευρώπη, δεξιά λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα βρίσκονται σε άνοδο, ασκώντας τεράστια πίεση στα παραδοσιακά συντηρητικά και χριστιανοδημοκρατικά κόμματα για να τα παρασύρουν προς τα δεξιά. Αυτό δημιουργεί ένα κρίσιμο δίλημμα για τα κεντροδεξιά κόμματα:
Αν υποκύψουν: Κινδυνεύουν να χάσουν την ταυτότητά τους και να οδηγηθούν στην παρακμή.
Αν αντισταθούν: Κινδυνεύουν να αποξενώσουν τα πιο ριζοσπαστικά και απογοητευμένα τμήματα της βάσης τους, ωθώντας τα προς την “παράλογη δεξιά”.
Αυτή είναι αντικειμενικά μια επικίνδυνη κατάσταση.
Δύο Ευρωπαϊκές απαντήσεις: Αυστρία και Γερμανία
- Αυστρία: Η στρατηγική της “λογικής κεντρώότητας”
Το πλαίσιο: Το ακροδεξιό Κόμμα Ελευθερίας (FPÖ) αναδείχθηκε ισχυρότερη δύναμη στις βουλευτικές εκλογές.
Η διαδικασία: Αρχικές προσπάθειες σχηματισμού κυβέρνησης από συντηρητικούς (ÖVP), σοσιαλδημοκράτες (SPÖ) και φιλελεύθερους (NEOS) απέτυχαν. Στη συνέχεια, το ÖVP συμφώνησε αρχικά να συγκυβερνήσει με τον ακροδεξιό Herbert Kickl, αλλά και αυτές οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν.
Η λύση: Τελικά, Συντηρητικοί, Σοσιαλδημοκράτες και Φιλελεύθεροι σχημάτισαν κυβέρνηση συνασπισμού.
Η αξιολόγηση: Αυτή η περιπετειώδης διαδικασία φαίνεται να λειτούργησε διδακτικά. Τα τρία κόμματα υιοθέτησαν μια κοινή ρητορική λογικής και κεντρώότητας, επιδιώκοντας συνειδητά να “χαμηλώσουν τη θερμοκρασία” της πολιτικής αντιπαράθεσης. Ακόμη και το ÖVP, που είχε διολισθήσει έντονα δεξιά, φαίνεται να υποχωρεί από αυτό το αδιέξοδο. Αυτή η προσέγγιση θεωρείται κρίσιμη για να αποτραπεί η άνοδος της ακροδεξιάς στην εξουσία.
- Γερμανία: Η ανησυχητική πορεία του μεγάλου συνασπισμού
Το πλαίσιο: Το ακροδεξιό και επίσημα εξτρεμιστικό AfD αναδείχθηκε δεύτερο κόμμα με 20.8%. Ο δημόσιος διάλογος εστίαζε έντονα στα ζητήματα που προωθούσε (μετανάστευση, εγκληματικότητα).
Η λύση: Η μόνη ρεαλιστική επιλογή ήταν ένας συνασπισμός Χριστιανοδημοκρατών (CDU/CSU) και Σοσιαλδημοκρατών (SPD), με Καγκελάριο τον Friedrich Merz (CDU) και Αντικαγκελάριο τον Lars Klingbeil (SPD).
Η ανησυχία: Παρά τη συμφωνία, υπάρχουν ανησυχητικά σημάδια:
-Άμεσες διαφωνίες για την ερμηνεία της συμφωνίας.
-Διορισμός από τους Συντηρητικούς προσώπων που απηχούν τη ρητορική της “παράλογης δεξιάς”:
-Christoph de Vries: Γνωστός για φυλετικές κατηγοριοποιήσεις και εθνο-εθνικιστικές θέσεις.
-Wolfram Weimer: Εκφράζει φόβους για την “πτώση της Δύσης” (Untergang des Abendlandes), μια κλασική δεξιά/ακροδεξιά φοβία, και υιοθετεί απόψεις κοντά στο αμερικανικό Fox News.
Η αξιολόγηση: Πώς μπορεί να ηρεμήσει ο πολιτικός διάλογος όταν τροφοδοτείται από στελέχη εντός της κυβέρνησης; Η προσπάθεια να καταπολεμηθεί η ακροδεξιά μιμούμενη τις θέσεις της (και άρα νομιμοποιώντας τες) είναι μια ιστορικά αποτυχημένη στρατηγική.
Η οικονομική διάσταση και η πρόκληση της ενότητας
Ο γερμανικός συνασπισμός προώθησε μια κρίσιμη απόφαση: επένδυση ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ για εξοπλισμούς, υποδομές και κλιματική προστασία, μέσω μεταρρύθμισης των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων. Στόχος είναι η τόνωση της οικονομίας, η διασφάλιση ανάπτυξης και θέσεων εργασίας και ο εκσυγχρονισμός του οικονομικού μοντέλου, καθώς η Γερμανία αντιμετωπίζει ύφεση και διαρθρωτική κρίση.
Η κρισιμότητα της ενότητας και της λογικής
Η επιτυχία αυτών των κυβερνήσεων (ειδικά της γερμανικής) εξαρτάται από την ικανότητά τους να διατηρήσουν ένα πνεύμα ενότητας και να αποφύγουν τους πικρούς πολιτισμικούς πολέμους που επιδιώκει η ακροδεξιά. Ο κίνδυνος, ιδιαίτερα για τον γερμανικό συντηρητισμό που βρίσκεται σε κρίση προσανατολισμού, είναι να προσπαθήσει να πολεμήσει τους ριζοσπάστες υιοθετώντας ταυτόχρονα στοιχεία της ατζέντας τους. Αυτή η προσέγγιση είναι καταδικασμένη σε αποτυχία και θα οδηγήσει στο γνώριμο, καταστροφικό αποτέλεσμα: τα κόμματα να συγκυβερνούν τυπικά, αλλά στην πράξη να κυβερνούν το ένα εναντίον του άλλου.
Ο τελικός και μόνος ωφελημένος από ένα τέτοιο σενάριο θα είναι η “παράλογη δεξιά”. Η ελπίδα είναι ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη έχουν πλήρη επίγνωση αυτού του κινδύνου και θα πράξουν αναλόγως, ακολουθώντας ενδεχομένως το παράδειγμα της αυστριακής “λογικής κεντρώότητας”.
Πηγή: Άρθρο του Robert Misik, συγγραφέα και δοκιμιογράφου στη Βιέννη, δημοσιευμένο στο Social Europe και το IPS Journal (socialeurope.eu)
mywaypress.gr
