Η υφέρπουσα απειλή της “Εργασίας Ζόμπι”

 Όταν η απόδοση υπονομεύει το νόημα και την ανθρώπινη δράση

 
Στον σύγχρονο εργασιακό στίβο, όπου η αυτοματοποίηση και η βελτιστοποίηση των διαδικασιών αποτελούν κυρίαρχες επιδιώξεις, αναδύεται μια ύπουλη απειλή που ο συγγραφέας Rahim Hirji ονομάζει “Εργασία Ζόμπι” Zombie Work (boxofamazing.substack.com).

Δεν πρόκειται για την αντικατάσταση του ανθρώπου από μηχανές, αλλά για την εκτόπιση των ουσιαστικών στοιχείων της εργασίας που προσδίδουν νόημα, ενώ οι εργαζόμενοι παραμένουν παρόντες, εκτελώντας τυποποιημένες και διοικητικές εργασίες. Αυτή η κατάσταση μετατρέπει τους ανθρώπους σε απλούς επικυρωτές αλγοριθμικών αποφάσεων, υπονομεύοντας την κρίση, τη δημιουργικότητα και την αίσθηση της προσφοράς τους.

 
Η φύση της “Εργασίας Ζόμπι”: Από τη δημιουργία στην επικύρωση

Η “Εργασία Ζόμπι” εισβάλλει αθόρυβα στον εργασιακό βίο. Αρχικά, μπορεί να εκληφθεί ως αύξηση της παραγωγικότητας, καθώς οι εργασίες διεκπεραιώνονται ταχύτερα και οι ροές εργασίας βελτιστοποιούνται. Ωστόσο, σύντομα γίνεται αντιληπτό ότι κάτι θεμελιώδες έχει χαθεί. Οι εργαζόμενοι βρίσκονται να απαντούν σε μηνύματα με προδιατυπωμένες απαντήσεις, να υπογράφουν έγγραφα που δεν συνέταξαν ουσιαστικά, και να συμμετέχουν σε συναντήσεις χωρίς πραγματική επιρροή. Ο ρόλος τους μετατοπίζεται σταδιακά από τη λήψη αποφάσεων στην έγκρισή τους, από τη διαμόρφωση της εργασίας στην απλή διαχείριση των αποτελεσμάτων που παράγουν οι αλγόριθμοι. Η εργασία μοιάζει με εργασία, αλλά στην πραγματικότητα έχει απογυμνωθεί από το περιεχόμενο που την καθιστούσε σημαντική.

Ο συγγραφέας παραθέτει εύστοχα παραδείγματα για να καταδείξει αυτή την αλλαγή:

• Η Έμμα, μια έμπειρη δημοσιογράφος, αντί να διεξάγει πρωτότυπη έρευνα, πλέον επεξεργάζεται άρθρα που παράγονται από τεχνητή νοημοσύνη, προσπαθώντας να τους προσδώσει μια επίφαση αυθεντικότητας. Παρόλο που το όνομά της εμφανίζεται στο άρθρο, δεν το αισθάνεται πλέον δικό της.
• Ο Λίαμ, ένας επόπτης σε κέντρο διανομής, παλαιότερα εκπαίδευε την ομάδα του και εντόπιζε προβλήματα βασιζόμενος στην εμπειρία του. Τώρα, η κρίση του έχει περιοριστεί σε μια ψηφιακή υπογραφή, αστειευόμενος ότι έχει γίνει ένα “εργοστασιακό Autopen”.

• Η Μάγδα, μια ανεξάρτητη σχεδιάστρια, από τη δημιουργία εξατομικευμένων λύσεων για πελάτες, πλέον επεξεργάζεται πρότυπα που παράγονται από AI για εταιρείες με τις οποίες δεν έχει καμία ουσιαστική επαφή. Μια πρόσφατη πρότασή της, βασισμένη σε μια ανθρώπινη ιστορία και πρωτότυπη εικονογράφηση, ξεχώρισε ακριβώς επειδή έμοιαζε “αυθεντικά ανθρώπινη”.
• Αυτή η μετατόπιση δεν είναι ένα τυχαίο σφάλμα του συστήματος, αλλά μια εγγενής συμπεριφορά του, σχεδιασμένη με γνώμονα την απόλυτη απόδοση. Η τεχνολογία, ενώ παλαιότερα εκτόπιζε τη σωματική εργασία αναβαθμίζοντας τη γνωστική, τώρα στοχεύει την ίδια την ουσία της ανθρώπινης σκέψης: την κρίση, τη διορατικότητα και το συγκριτικό πλεονέκτημα που προσδίδει ο ανθρώπινος παράγοντας. Η σκέψη, η διαίσθηση και οι λεπτές αποχρώσεις της ανθρώπινης αντίληψης εκχωρούνται σε συστήματα βελτιστοποιημένα για την αναγνώριση προτύπων, όχι για τη σοφία. Αυτό συμβαίνει συχνά με μια σιωπηρή ανταλλαγή: η ευκολία και η συμμόρφωση κερδίζουν έδαφος έναντι της δράσης και της ιδιοκτησίας.

 
Οι συνέπειες: Απώλεια ταυτότητας και καινοτομίας

Οι επιπτώσεις της “Εργασίας Ζόμπι” είναι βαθιές, τόσο σε ατομικό όσο και σε οργανωσιακό επίπεδο. Όταν η κρίση των εργαζομένων δεν είναι πλέον απαραίτητη, δεν αισθάνονται απλώς λιγότερο χρήσιμοι, αλλά χάνουν και μέρος της ταυτότητάς τους. Η αυτοπεποίθηση δεν καταρρέει από αποτυχία, αλλά υποχωρεί λόγω αίσθησης αχρηστίας και αντικαταστασιμότητας.

Για τους οργανισμούς, η ομαλοποίηση της “Εργασίας Ζόμπι” οδηγεί όχι μόνο σε πτώση του ηθικού, αλλά και σε απώλεια δυναμικής και ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Μια έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ το 2024 διαπίστωσε ότι το 60% των εργαζομένων γνώσης πιστεύει ότι ο ρόλος τους έχει γίνει λιγότερο ουσιαστικός λόγω της αυτοματοποίησης. Επιπλέον, η McKinsey ανακάλυψε ότι οι εταιρείες που βασίζονται υπερβολικά στην αυτοματοποίηση παρουσιάζουν πτώση 20% στην καινοτομία μέσα σε δύο χρόνια. Η επιδίωξη της κλίμακας μπορεί να οδηγήσει στο σημείο να ξεχάσουμε πώς μοιάζει η πραγματική ποιότητα.

 
Το αντίδοτο: Διεκδικώντας την ανθρώπινη δράση και το νόημα

Η διέξοδος από την “Εργασία Ζόμπι” δεν είναι η απόρριψη της τεχνολογίας, αλλά η συνειδητή διεκδίκηση της ανθρώπινης δράσης και η επαναφορά του νοήματος στην εργασία. Ο συγγραφέας προτείνει συγκεκριμένα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση:

Αμφισβητήστε την επιρροή σας: Αναρωτηθείτε εάν διαμορφώνετε τα αποτελέσματα ή απλώς τα επικυρώνετε. Πότε η κρίση σας άλλαξε ουσιαστικά την πορεία κάποιου έργου;

Κατανοήστε τα εργαλεία σας: Μάθετε τη λογική των συστημάτων που διαμορφώνουν την εργασία σας. Για παράδειγμα, ένας γιατρός μπορεί να μελετήσει διαγνωστικούς αλγόριθμους για να εντοπίσει πιθανές προκαταλήψεις.

Πρωτοστατήστε με ό,τι δεν αντιγράφεται: Επικεντρωθείτε σε ροές εργασίας που αξιοποιούν στοιχεία που οι μηχανές δεν μπορούν να αναπαράγουν, όπως η αφήγηση, η εμπιστοσύνη, η σαφήνεια και η σύνδεση.

Απορρίψτε την παθητική εποπτεία: Επιμείνετε στην ουσιαστική παρέμβαση. Ένας εκπαιδευτικός μπορεί να επιμένει να ελέγχει την ανατροφοδότηση της τεχνητής νοημοσύνης για ευάλωτους μαθητές. Ένας επιμελητής κειμένων μπορεί να προσθέτει περιεχόμενο και πλαίσιο, όχι απλώς να διορθώνει γραμματικά λάθη.

Δράστε συλλογικά: Ένας διευθυντής μπορεί να συνεργαστεί με την ομάδα του για να επανασχεδιάσει τον τρόπο διεξαγωγής συναντήσεων, εγκρίσεων ή παραδοτέων. Η αλλαγή που φέρνει ένα άτομο μπορεί να εμπνεύσει μια ομάδα να αλλάξει ολόκληρο το σύστημα.Τα παραδείγματα της Έμμα, του Λίαμ και της Μάγδα, που κατάφεραν να επανακτήσουν την αυθεντία και την ουσία στην εργασία τους, αποδεικνύουν ότι η αλλαγή είναι δυνατή. Το μέλλον της εργασίας δεν θα χαθεί από τις μηχανές, αλλά από την παθητική αποδοχή μιας κατάστασης όπου οι ικανοί άνθρωποι επιτρέπουν στους ρόλους τους να αδειάζουν από περιεχόμενο, χωρίς αντίδραση.

 
Συμπέρασμα: Η επείγουσα ανάγκη για ανθρώπινη εργασία με νόημα

Η “Εργασία Ζόμπι” αποτελεί μια σοβαρή προειδοποίηση για τον σύγχρονο κόσμο της εργασίας. Η επιδίωξη της απόλυτης απόδοσης μέσω της αυτοματοποίησης, χωρίς παράλληλη μέριμνα για τη διατήρηση του νοήματος και της ανθρώπινης δράσης, οδηγεί σε αποξένωση, απώλεια ταυτότητας και υπονόμευση της καινοτομίας. Δεν χρειαζόμαστε απλώς καλύτερες και ταχύτερες μηχανές. Αυτό που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι περισσότερη ανθρώπινη εργασία που να αξίζει να αναγνωρίζεται και να προσφέρει ικανοποίηση. Η διεκδίκηση της δράσης, τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, είναι το κλειδί για να διασφαλίσουμε ότι η εργασία θα παραμείνει ένας τομέας όπου το να είσαι άνθρωπος συνεχίζει να έχει σημασία. Η πρόκληση είναι να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα της “Εργασίας Ζόμπι” και να δράσουμε πριν η εργασιακή μας ζωή μετατραπεί σε μια τυποποιημένη, άψυχη διαδικασία.

 
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες