Η χρήση ναρκωτικών ουσιών σε 21 ευρωπαϊκές χώρες
Έρευνα μέσω ανάλυσης αστικών λυμάτων του Διεθνούς Ερευνητικού Κέντρου Νερού Νηρέας του Πανεπιστημίου Κύπρου
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Addiction(βλέπε INFO 1), το Μάιο του 2014, παρουσιάζονται τα ευρήματα της μεγαλύτερης έρευνας που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και η οποία αφορά στην ανάλυση αστικών λυμάτων ως προς συγκεντρώσεις ναρκωτικών ουσιών.
Η έρευνα που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο δράσης του Ευρωπαϊκού Δικτύου SCORE–(INFO 2), περιελάμβανε την ανάλυση αστικών λυμάτων σε 42 Ευρωπαϊκές πόλεις με στόχο τη διερεύνηση των τάσεων των κατοίκων των πόλεων αυτών ως προς τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.
Συμπεράσματα της έρευνας περιλαμβάνονται στην πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (2014) – (INFO 3).
Στόχος της έρευνας ήταν να εκτιμηθούν ενδεχόμενες διαφορές, τόσο στο είδος, καθώς και στη συγκέντρωση των ναρκωτικών ουσιών που εντοπίζονται στα λύματα σε διαφορετικές ημέρες εντός της εβδομάδας όσο και διαφορές σε σχέση με τη γεωγραφική θέση των πόλεων που έλαβαν μέρος.
Η εν λόγω αυτή έρευνα είναι η πρώτη μεγάλη έρευνα ανάλυσης λυμάτων που έγινε για το σκοπό αυτό μέχρι σήμερα, και η οποία καλύπτει μεγάλο αριθμό χωρών. Πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με αυστηρά καθορισμένο δειγματοληπτικό και αναλυτικό πρωτόκολλο.
Στην Κύπρο η δειγματοληψία και ανάλυση πραγματοποιήθηκαν από το Διεθνές Ερευνητικού Κέντρου Νερού Νηρέας του Πανεπιστημίου Κύπρου, από τις Δρ. Δέσπω Φάττα-Κάσινου και Δρ. Ευρούλα Χαπέσιη.
Η ανάλυση αστικών λυμάτων είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη γνωστική περιοχή που παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησης σχεδόν σε πραγματικό χρόνο των τάσεων, σε επίπεδο αστικού πληθυσμού, στη χρήση παράνομων ουσιών.
Λαμβάνοντας και αναλύοντας δείγματα από πηγή αστικών λυμάτων, όπως για παράδειγμα από το σημείο εισροής των λυμάτων σε ένα σταθμό επεξεργασίας αστικών λυμάτων, οι επιστήμονες μπορούν πλέον να υπολογίζουν την ποσότητα των ναρκωτικών ουσιών που χρησιμοποιείται σε μια κοινότητα με βάση ένα μαθηματικό αλγόριθμο που στηρίζεται στις μετρήσεις των συγκεντρώσεων των ουσιών αυτών καθώς και των μεταβολιτών τους που απεκκρίνονται με τα ούρα και οδηγούνται στην αποχέτευση.
Από το Λονδίνο μέχρι τη Λευκωσία, και από τη Στοκχόλμη μέχρι τη Λισσαβόνα, η έρευνα περιελάμβανε ανάλυση δειγμάτων που λαμβάνονταν σε καθημερινή βάση για μία εβδομάδα το Μάρτιο του 2013 σε 42 πόλεις από 21 χώρες. Η ίδια εργασία πραγματοποιήθηκε και το 2012 σε 23 πόλεις από 11 χώρες καθώς και το 2011 σε 19 πόλεις από 11 χώρες.
Για το σκοπό της έρευνας, δείγματα λυμάτων από σταθμούς επεξεργασίας που εξυπηρετούν συνολικό πληθυσμό περίπου 8 εκατομμυρίων αναλύθηκαν ως προς τις ακόλουθες ουσίες: αμφεταμίνη, κάνναβη, κοκαΐνη, έκταση, και μεθαμφεταμίνη.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης παρέχουν μια πολύτιμη εικόνα της ροής των ουσιών αυτών στα λύματα των πόλεων που συμμετείχαν, αποκαλύπτοντας σημαντικές γεωγραφικές διαφορές στη χρήση των ουσιών.
Οι συγκεντρώσεις της κοκαΐνης, για παράδειγμα, ήταν υψηλότερες στις δυτικές και ορισμένες νότιες πόλεις της Ευρώπης, αλλά χαμηλότερες στις βόρειες και ανατολικές.
Η χρήση αμφεταμίνης, ενώ εμφανίζει γενικά ομοιόμορφη χρήση, φαίνεται να χρησιμοποιείται σε μεγαλύτερες ποσότητες στις βόρειες και βορειοδυτικές πόλεις της Ευρώπης. Η χρήση μεθαμφεταμίνης, ενώ μέχρι σήμερα εμφανιζόταν γενικά σε χαμηλά επίπεδα, με εντονότερη χρήση στη Τσεχία και Σλοβακία, τώρα εμφανίζεται έντονα στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας και της βόρειας Ευρώπης. Η χρήση της κοκαΐνης και του ναρκωτικού έκσταση φαίνεται να αυξάνεται απότομα τα Σαββατοκύριακα στις περισσότερες πόλεις, ενώ η χρήση της μεθαμφεταμίνης και κάνναβης δείχνει να είναι πιο ομοιόμορφα κατανεμημένη κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.
Όσον αφορά στην Κύπρο, αναλύθηκαν δείγματα από τις πόλεις της Λεμεσού (θέση: Αμαθούντα) και Λευκωσίας (Θέση: Πάνω Δευτερά). Η χρήση κοκαΐνης βρέθηκε να είναι η υψηλότερη ανάμεσα στις ουσίες που εξετάστηκαν και για τις δύο πόλεις. Αξιοσημείωτο στοιχείο είναι ότι η χρήση κοκαΐνης στη Λευκωσία φαίνεται να είναι συγκρίσιμη με αυτή της Αθήνας (θέση: Ψυττάλεια) και υψηλότερη της χρήσης άλλων πόλεων όπως το Σαράγεβο, η Πράγα, το Ελσίνκι, το Βελιγράδι και η Μπρατισλάβα.
Είναι όμως ιδιαίτερα χαμηλότερη από τη χρήση σε άλλες πόλεις όπως το Παρίσι, η Ζυρίχη, η Βαλένθια, το Μιλάνο και η Άντβέρπη. Η χρήση των υπολοίπων ουσιών που εξετάστηκαν για την Κύπρο είναι σε χαμηλά επίπεδα. Σημειώνεται ότι η ανάλυση για κάνναβη δεν πραγματοποιήθηκε στα κυπριακά δείγματα.
H ανάλυση αστικών λυμάτων δίνει τη δυνατότητα συλλογής και αναφοράς μετρήσεων γρήγορα και συστηματικά, σε σχέση με τον τρόπο που σήμερα διεξάγονται οι εθνικές έρευνες, όπως συμπεραίνει η πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας.
Η ανάλυση των αστικών λυμάτων έχει τη δυνατότητα να δίνει πληροφορίες και για νέες ψυχοδραστικές ουσίες και θα μπορούσε έτσι να εφαρμόζεται παράλληλα με τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη λήψη χρήσιμων πληροφοριών που πιθανόν να μην μπορούν να λαμβάνονται σήμερα με άλλο τρόπο.
INFO 1: Ort C, van Nuijs ALN, Berset J-D, et al. ‘Spatial differences and temporal changes in illicit drug use in Europe quantified by wastewater analysis’, Addiction 109: doi: 10.1111/add.12570 www.addictionjournal.org
INFO 2: The Sewage analysis CORE group (SCORE) www.niva.no/SCORE
INFO 3: See Figure 2.4 in the European Drug Report and Perspectives on drugs at www.emcdda.europa.eu/edr2014
