ΙΟΒΕ: Η συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία ανήλθε σε €5,4 δισεκ. (3,1% του ΑΕΠ)
• Ενισχύεται διαχρονικά η συνεισφορά των εξαγωγών της εξορυκτικής βιομηχανίας στην Ελληνική οικονομία
Η συνολική συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας στο ΑΕΠ ανήλθε το 2016 σε €3,9 δισεκ. (2,3% του ΑΕΠ), εκ των οποίων περίπου €2,6 δισεκ. προέρχονται από τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Εάν επιπλέον ληφθεί υπόψη και η ηλεκτροπαραγωγή με καύση λιγνίτη, η οποία δεν θα ήταν εφικτή χωρίς τη στήριξη του εξορυκτικού τομέα, η συμβολή στο ΑΕΠ το 2016 ανήλθε σε €5,4 δισεκ. (3,1% του ΑΕΠ). Σε όρους απασχόλησης, η συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας εκτιμάται αντίστοιχα σε 81 χιλ. ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης (2,0% της εγχώριας απασχόλησης), εκ των οποίων 57 χιλ. οφείλονται στη συνολική επίδραση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων και σε 108 χιλ. θέσεις (2,7% της εγχώριας απασχόλησης) εάν ληφθεί υπόψη και η ηλεκτροπαραγωγή με λιγνίτη
Με βάση τις πιο πρόσφατες εξελίξεις που αφορούν τον κλάδο της εξορυκτικής βιομηχανίας , το Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) δημοσιοποίησε την ενδιαφέρουσα μελέτη με θέμα: « Η συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία». Αναλυτικά:
Κύρια σημεία
-Η αξία πωλήσεων της εξορυκτικής βιομηχανίας εκτιμάται σε €1,8 δισ. το 2016, έναντι €2,5 δισ. το 2009
-Ήπια άνοδος στον όγκο παραγωγής στα μεταλλικά, ως αποτέλεσμα της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας
-Σταδιακή ανάκαμψη με διακυμάνσεις στα αδρανή, μετά την ραγδαία πτώση την περίοδο 2009-2012
-Πτωτική τάση στον λιγνίτη μετά το 2012, καθώς υποχωρεί η χρήση του στην ηλεκτροπαραγωγή…
-Υποχώρηση της προστιθέμενης αξίας το 2016, μετά από μια τριετία ανάκαμψης
-Στο 5,5% το μερίδιο της εξορυκτικής βιομηχανίας στο σύνολο της βιομηχανίας το 2016 (από 6,6% το 2015 και 5,0% το 2012)
-Ηπιότερη υποχώρηση της απασχόλησης το 2017 (-0,6%), με μικρή ανάκαμψη στους μεταποιητικούς κλάδους (+2,9%)
-Πολύ σημαντική άνοδος των επενδύσεων στην εξορυκτική βιομηχανία το 2016, μετά από μια διετία καθίζησης
-Η εξορυκτική βιομηχανία παρουσιάζει υψηλότερο μερίδιο στις επενδύσεις της εγχώριας βιομηχανίας, σε σύγκριση με το μερίδιό της στην προστιθέμενη αξία και την απασχόληση
-Η Ελλάδα εξακολουθεί να κατέχει υψηλές θέσεις στην ΕΕ με βάση το μερίδιο της εξόρυξης στο σύνολο της βιομηχανίας
-Η εξορυκτική βιομηχανία κατέχει υψηλές θέσεις και ανάμεσα στους άλλους κλάδους της βιομηχανίας στην Ελλάδα
-Βελτίωση παρατηρείται στις επιδόσεις της εξορυκτικής βιομηχανίας σε περιβαλλοντικούς δείκτες βιωσιμότητάς
-Η Ιταλία παραμένει ο κυριότερος προορισμός για τα προϊόντα της εγχώριας εξορυκτικής βιομηχανίας, με 16% των εξαγωγών
-Ισχυρή θετική δυναμική καταγράφεται στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ – διπλασιασμός του μεριδίου του συγκεκριμένου προορισμού από 5% το 2014 σε 10% το 2016
-Η συνολική επίδραση στο ΑΕΠ της ευρύτερης εξορυκτικής βιομηχανίας προσέγγισε τα €5,4 δισ. (3,1% του ΑΕΠ) το 2016
-Η συνολική επίδραση στην απασχόληση εκτιμάται σε 107 χιλ. θέσεις εργασίας (2,7% της εγχώριας απασχόλησης)
-Περίπου το 30% της προστιθέμενης αξίας στη Δυτική Μακεδονία στηρίζεται στην εξορυκτική βιομηχανία
-Ιδιαίτερα ισχυρές οι επιδράσεις της εξορυκτικής βιομηχανίας και στην οικονομία της Στερεάς Ελλάδας
-Υπό τις υποθέσεις της ανάλυσης, αναμένεται αύξηση της ζήτησης μεσοπρόθεσμα στα περισσότερα προϊόντα
-Σημαντικές καθυστερήσεις παρατηρούνται στις προβλεπόμενες επενδύσεις στην εξόρυξη χρυσού
-Υπάρχουν ακόμα εκκρεμότητες και δυσλειτουργίες στο θεσμικό πλαίσιο που θέτουν εμπόδια στην ανάπτυξη
Αναλυτικά:
Τον Μάρτιο του 2016, το ΙΟΒΕ δημοσίευσε μελέτη για την οικονομική συνεισφορά της εξορυκτικής βιομηχανίας. Ο σκοπός της μελέτης ήταν η αποτίμηση της ευρύτερης οικονομικής σημασίας της εξορυκτικής βιομηχανίας στην Ελλάδα και η εξέταση των προϋποθέσεων που θα διασφάλιζαν τη βιωσιμότητα, την ανταγωνιστικότητα και την περαιτέρω ανάπτυξή της.
Η μελέτη ανέδειξε την προσπάθεια της εξορυκτικής βιομηχανίας να κρατήσει το παραγωγικό της δυναμικό σε υψηλά επίπεδα, παρά τη βαθιά και παρατεταμένη ύφεση της ελληνικής οικονομίας. Σε αυτή την προσπάθεια, σημαντική στήριξη προσέφερε η έντονη εξωστρέφεια πολλών εκ των δραστηριοτήτων του κλάδου, καθώς το υψηλό ποσοστό εξαγωγών απέτρεψε τη δραστική μείωση της παραγωγής που παρατηρήθηκε σε άλλους κλάδους της οικονομίας, ενώ η διεθνής συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο πολλών επιχειρήσεων του κλάδου διασφάλισε τη ροή επενδυτικών πόρων σε μια περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για την εξεύρεση χρηματοδότησης στην Ελλάδα. Η επιδείνωση του εγχώριου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ωστόσο, είχε επίδραση στην κερδοφορία και στην προστιθέμενη αξία του κλάδου μέχρι το 2013, καθώς αυξήθηκε το εγχώριο κόστος ενέργειας και κεφαλαίου, ενώ αυξήθηκε και η επιβάρυνση από φόρους και εισφορές.
Από το τελευταίο έτος για το οποίο υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία κατά τη συγγραφή της μελέτης (2013 για τα περισσότερα μεγέθη), το επιχειρηματικό περιβάλλον έχει μεταβληθεί σημαντικά, τόσο στο εξωτερικό, όσο και στην Ελλάδα. Η οικονομική ανάκαμψη μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση δυνάμωσε στην ΕΕ και στις υπόλοιπες ανεπτυγμένες χώρες. Στην Ελλάδα, η οικονομία εισήλθε σε περίοδο στασιμότητας την περίοδο 2014-2016, μετά από μια πενταετία βαθιάς ύφεσης, σημειώνοντας εν τέλει μη οριακό θετικό ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ μόλις το 2017. Επομένως, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η επανεξέταση της πορείας της εξορυκτικής βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες μεταβολές στο επιχειρηματικό περιβάλλον.
Βασικά μεγέθη
Οι συνολικές πωλήσεις της εξορυκτικής βιομηχανίας ανήλθαν στα €1,83 δισεκ. το 2016, έναντι €2,16 δισεκ. το 2015. Οι πωλήσεις υποχώρησαν κατά 15% το 2016 τόσο στους κλάδους εξόρυξης, όσο και στους άμεσα συνδεδεμένους κλάδους μεταποίησης με εγχώριες ορυκτές πρώτες ύλες.
Στους κλάδους εξόρυξης, η πτώση των πωλήσεων το 2016 προήλθε κατά κύριο λόγο από τα ενεργειακά ορυκτά, με αποτέλεσμα το μερίδιό τους στην αξία πωλήσεων της εξορυκτικής βιομηχανίας να υποχωρεί σε 26,5%, από 30,6% το 2015. Αντίθετα, αύξηση του μεριδίου το 2016 παρατηρήθηκε τόσο στα μάρμαρα όσο και στα βιομηχανικά ορυκτά.
Στους κλάδους μεταποίησης, σημαντικός παράγοντας της υποχώρησης των πωλήσεων το 2016 αποτέλεσε η πτώση των τιμών των εμπορευμάτων, η οποία διαμορφώνεται στα διεθνή χρηματιστήρια. Ενδεικτικά, η διεθνής τιμή νικελίου μειώθηκε κατά περίπου 20%, ενώ και η τιμή αλουμινίου υποχώρησε κατά 3,6% μεταξύ 2015 και 2016.
Η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) της εξορυκτικής βιομηχανίας υποχώρησε το 2016, μετά από μια τριετία ανάκαμψης. Διαμορφώθηκε στα €1,2 δισεκ., έναντι περίπου €1,4 δισεκ. την περίοδο 2013-2015. Εντονότερη πτώση σημειώθηκε στους άμεσα συνδεδεμένους κλάδους μεταποίησης, με 19,9%, έναντι πτώσης 14,9% στους κλάδους εξόρυξης.
Η απασχόληση στην εξορυκτική βιομηχανία διαμορφώθηκε το 2017 στις 14,0 χιλιάδες θέσεις σε όρους ισοδύναμων πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ), σημειώνοντας οριακή απώλεια σε σχέση με το 2016. Την περίοδο 2012-2014, η απασχόληση στο σύνολο της εξορυκτικής βιομηχανίας παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη, ενώ το 2015 σημειώθηκε σημαντική, αλλά όπως αποδείχθηκε πρόσκαιρη, αύξηση σε 16,7 χιλ. ΙΠΑ.
Στους κλάδους εξόρυξης εντοπίζεται το μεγαλύτερο τμήμα της απασχόλησης, κοντά στο 80% του συνόλου (10,9 χιλ. ΙΠΑ), ενώ στους κλάδους μεταποίησης η απασχόληση διαμορφώθηκε το 2017 στις 3,1 χιλ. ΙΠΑ. Το μερίδιο της εξορυκτικής βιομηχανίας στο σύνολο της ελληνικής βιομηχανίας σε όρους απασχόλησης ανήλθε στο 3,7% το 2016, έναντι 4,4% το 2015 και 2,9% το 2007 (Διάγραμμα 1). Τέλος, οι επενδύσεις των κλάδων εξόρυξης παρουσίασαν κάμψη την περίοδο 2014-2015, ενώ το 2016 σημειώθηκε αύξηση, στα €273,4 εκατ. Αύξηση το 2016 καταγράφεται και στους άμεσα συνδεδεμένους κλάδους μεταποίησης, όπου οι επενδύσεις διαμορφώθηκαν στα €72,3 εκατ., έναντι €57 εκατ. το 2015. Συνολικά, στην εξορυκτική βιομηχανία, οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά €160 εκατ. περίπου το 2016 και διαμορφώθηκαν στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας. Οι επενδύσεις έφτασαν έως το 10,7% των συνολικών επενδύσεων στη βιομηχανία το 2012, υποχώρησαν στο 4,0% το 2014, ενώ το 2016 ανέκαμψαν στο 8,4%. Ως αποτέλεσμα, η εξορυκτική βιομηχανία παρουσιάζει υψηλότερο μερίδιο στις επενδύσεις έναντι της προστιθέμενης αξίας και της απασχόλησης, αναδεικνύοντας την αυξημένη ένταση κεφαλαίου και την ενισχυμένη συνεισφορά του κλάδου στην αναγκαία για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας επενδυτική δραστηριότητα.
Η εξωστρέφεια της εξορυκτικής βιομηχανίας
Ο εξαγωγικός χαρακτήρας του κλάδου διατηρείται σε υψηλό επίπεδο τα τελευταία χρόνια. Το 2016, ωστόσο, καταγράφεται εξασθένιση της τάξης του 11%, με την αξία των εξαγωγών να διατηρείται σε επίπεδα άνω του €1 δισεκ. Στα πιο υψηλά επίπεδα τουλάχιστον από το 2010 διαμορφώθηκε η αξία των εξαγωγών το 2015, αγγίζοντας τα €1,16 δισεκ.
Βασικό εξαγωγικό προορισμό των προϊόντων της εξορυκτικής βιομηχανίας αποτελούν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατηρώντας το μερίδιο τους σε επίπεδα υψηλότερα του 60% επί του συνόλου της αξίας των εξαγωγών. Μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος αναδεικνύεται η Ιταλία, που απορροφά περίπου το 17% της αξίας των εξαγωγών του κλάδου. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι υψηλό παραμένει και το μερίδιο (33%) της αξίας των εξαγωγών σε προορισμούς με μικρή αξία εξαγωγών, γεγονός που υποδηλώνει την υψηλή γεωγραφική διασπορά των εξαγωγών του κλάδου. Τέλος, σε επίπεδο προϊόντων, περίπου το 22% της συνολικής αξίας των εξαγωγών καταλαμβάνει το τσιμέντο, με το αλουμίνιο να ακολουθεί (19%), ενώ σημαντική συνεισφορά έχουν το νικέλιο και τα μάρμαρα, με 14% αμφότερα.
Ενισχύεται διαχρονικά η συνεισφορά των εξαγωγών της εξορυκτικής βιομηχανίας στην Ελληνική οικονομία. Το μερίδιο των εξαγώγιμων προϊόντων της στο σύνολο των εξαγωγών αγαθών της χώρας παρουσιάζει άνοδο από το 2010, ξεπερνώντας οριακά την περιοχή του 10% την τελευταία τριετία.
Χρηματοοικονομική ανάλυση
Ο αριθμός των επιχειρήσεων στην εξορυκτική βιομηχανία μειώνεται σταδιακά από το 2010 έως το 2016. Αξιοσημείωτη είναι και η διαχρονική μείωση του κύκλου εργασιών, καθώς και ο περιορισμός των μικτών κερδών την περίοδο 2014-2016, εξέλιξη που αποτυπώνεται στους δείκτες κερδοφορίας. Την ίδια περίοδο, οι υποχρεώσεις αυξάνονται, επιφέροντας αύξηση των δεικτών μόχλευσης και δανειακής επιβάρυνσης, καθώς και επιδείνωση της ρευστότητας του κλάδου. Οι δείκτες αποδοτικότητας βελτιώθηκαν σημαντικά την περίοδο 2012-2014, ωστόσο τη διετία 2015-2016 παρατηρείται εκ νέου επιδείνωση της κερδοφορίας, κυρίως λόγω χειροτέρευσης των επιδόσεων στα ενεργειακά ορυκτά.
Οι τάσεις στα χρηματοοικονομικά μεγέθη διαφοροποιούνται σημαντικά μεταξύ των υποκλάδων της εξορυκτικής βιομηχανίας. Στα ενεργειακά ορυκτά, η μείωση των πωλήσεων από το 2014, επιφέρει αντίστοιχη εξασθένιση και στα μικτά κέρδη παρά την ταυτόχρονη μείωση του κόστους πωλήσεων. Ως αποτέλεσμα, επιδεινώνονται σημαντικά οι δείκτες αποδοτικότητας, εξηγώντας σε μεγάλο βαθμό και τη χειροτέρευση της αποδοτικότητας μετά το 2014 στο σύνολο της εξορυκτικής βιομηχανίας.
Στα μεταλλικά ορυκτά, παρατηρείται σημαντική άνοδος του πάγιου ενεργητικού, κυρίως ως αποτέλεσμα των επενδύσεων στην εξόρυξη χρυσού, αλλά και ενίσχυση των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων και της δανειακής επιβάρυνσης. Στον κλάδο των μαρμάρων, οι δείκτες αποδοτικότητας έχουν θετικό πρόσημο και ενισχύονται διαχρονικά. Έντονη είναι η μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στα αδρανή υλικά, λόγω κυρίως της μεγάλης καθίζησης του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία, ωστόσο οι δείκτες αποδοτικότητας και κερδοφορίας ακολουθούν ανοδική τάση με διακυμάνσεις.
Στον κλάδο μεταποίησης μετάλλων, ενίσχυση σημειώνουν οι πωλήσεις, μετά την καθίζησή τους το 2013, ενώ ενισχύεται διαχρονικά η κερδοφορία στον κλάδο, παρά τη μικρή πτώση που καταγράφεται το 2016. Τέλος, στον κλάδο του τσιμέντου, η ενίσχυση του κύκλου εργασιών μετά το 2013, επιφέρει βελτίωση στα αποτελέσματα προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων και στο μικτό περιθώριο κέρδους, ωστόσο επιδείνωση καταγράφεται στα καθαρά αποτελέσματα και στους δείκτες αποδοτικότητας.
Οικονομικός αντίκτυπος
Η συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία δεν περιορίζεται στα βασικά οικονομικά μεγέθη των επιμέρους δραστηριοτήτων εξόρυξης και μεταποίησης που εντάσσονται σε αυτή. Λαμβάνοντας υπόψη και τις έμμεσες επιδράσεις στους κλάδους που συμμετέχουν στην αλυσίδα εφοδιασμού της εξορυκτικής βιομηχανίας, αλλά και τις προκαλούμενες επιδράσεις από τα εισοδήματα που δημιουργούνται λόγω της ύπαρξής της, εκτιμάται ότι η συνολική συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας στο ΑΕΠ ανήλθε το 2016 σε €3,9 δισεκ. (2,3% του ΑΕΠ), εκ των οποίων περίπου €2,6 δισεκ. προέρχονται από τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Εάν επιπλέον ληφθεί υπόψη και η ηλεκτροπαραγωγή με καύση λιγνίτη, η οποία δεν θα ήταν εφικτή χωρίς τη στήριξη του εξορυκτικού τομέα, η συμβολή στο ΑΕΠ το 2016 ανήλθε σε €5,4 δισεκ. (3,1% του ΑΕΠ). Σε όρους απασχόλησης, η συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας εκτιμάται αντίστοιχα σε 81 χιλ. ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης (2,0% της εγχώριας απασχόλησης), εκ των οποίων 57 χιλ. οφείλονται στη συνολική επίδραση των εξορυκτικών δραστηριοτήτων και σε 108 χιλ. θέσεις (2,7% της εγχώριας απασχόλησης) εάν ληφθεί υπόψη και η ηλεκτροπαραγωγή με λιγνίτη . Η δραστηριότητα της εξορυκτικής βιομηχανίας έχει ιδιαίτερα ισχυρές οικονομικές επιδράσεις σε ορισμένες διοικητικές περιφέρειες της χώρας. Συγκεκριμένα, περίπου το 10% της απασχόλησης και σχεδόν το 13% της προστιθέμενης αξίας της Στερεάς Ελλάδας οφείλεται άμεσα ή έμμεσα στις δραστηριότητες της εγχώριας εξορυκτικής βιομηχανίας. Σημαντική συνεισφορά καταγράφεται και στην οικονομία της Δυτικής Μακεδονίας, ειδικά όταν ληφθούν υπόψη και οι επιδράσεις από την ηλεκτροπαραγωγή με την καύση λιγνίτη (24% της απασχόλησης στην περιφέρεια σε όρους συνολικού αντίκτυπου). Ιδιαίτερα υψηλή συνεισφορά της εξορυκτικής βιομηχανίας καταγράφεται επίσης στην Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, στη Θεσσαλία, στο Νότιο Αιγαίο, αλλά και στην Πελοπόννησο όταν συνυπολογιστούν οι επιδράσεις από την ηλεκτροπαραγωγή με λιγνίτη.
Προοπτικές ανάπτυξης
Τα προηγούμενα χρόνια, η αυξομείωση των τιμών εμπορευμάτων, σε συνδυασμό με την αναιμική ζήτηση στην Ελλάδα, προκάλεσαν στασιμότητα σε ορισμένες κατηγορίες ορυκτών προϊόντων. Τα επόμενα έτη, μέχρι και το 2022, οι οικονομίες της Ελλάδας και της ΕΕ αναμένεται να ισχυροποιηθούν, με αποτέλεσμα την ενίσχυση της ζήτησης για τα περισσότερα ορυκτά προϊόντα.
Παραμένει ωστόσο αβέβαιη η εξέλιξη των τιμών. Με την υπόθεση ότι οι τιμές θα παραμείνουν αμετάβλητες, για το 2018-2019 αναμένεται σχετικά μικρή αύξηση στα μεταλλικά και βιομηχανικά ορυκτά, με μεγαλύτερη όμως τόνωση στο αλουμίνιο. Στα μάρμαρα αναμένεται να συνεχιστεί η ανοδική τάση που είχε καταγραφεί από το 2010. Στο τσιμέντο και στα αδρανή, μετά τις ταλαντώσεις της τριετίας 2015-2017, εκτιμάται ότι θα καταγραφεί ήπιος ρυθμός αύξησης τα επόμενα έτη, ενώ τέλος, η συρρίκνωση στον λιγνίτη αναμένεται να συνεχιστεί. Συνολικά, η παραγωγή της εξορυκτικής βιομηχανίας αναμένεται να επεκταθεί με ρυθμό περίπου 1,5% το 2018 και το 2019.
Αναλύοντας τα σχέδια των επιχειρήσεων για την ανάληψη επενδυτικών έργων, προκύπτει μια σαφής τάση ενίσχυσης των επενδύσεων τα επόμενα έτη στην εξορυκτική βιομηχανία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα για τις προγραμματισμένες επενδύσεις τους τα επόμενα έτη, προκύπτει σημαντική αύξηση της επενδυτικής δαπάνης τη διετία 2018-2019, σε σύγκριση με τη διετία 2016-2017, περίπου κατά 40%.
Ωστόσο, η ταχύτητα υλοποίησης των επενδύσεων θα επηρεαστεί από τις οικονομικές, χρηματοδοτικές, διοικητικές και ρυθμιστικές συνθήκες που θα επικρατήσουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επένδυση που αφορούσε στην εξόρυξη χρυσού είχε καταγραφεί στην προηγούμενη μελέτη του ΙΟΒΕ ως σημαντική προοπτική για τα έτη 2016-2017, με πάνω από €800 εκατ. δαπάνη. Ωστόσο, οι καθυστερήσεις που προέκυψαν στην αδειοδότησή της έχουν δημιουργήσει σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση της επένδυσης και συνεπώς στα θετικά της αποτελέσματά για την ελληνική οικονομία.
Πρόσφατες εξελίξεις στο θεσμικό πλαίσιο
Εντείνονται τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες για συντονισμένη παρακολούθηση και εξασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης της εξόρυξης ορυκτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτή την κατεύθυνση, σημαντική εξέλιξη θεωρείται η δημιουργία συνδέσμου γνώσης και καινοτομίας για τις πρώτες ύλες από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτομίας και Τεχνολογίας (EIT-KIC Raw Materials) το 2014, καθώς και η εντατικοποίηση των δραστηριοτήτων της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης για την Καινοτομία στα Ορυκτά (ΕΣΚ), μέσω της οποίας έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια 105 δεσμεύσεις (Raw Material Commitments) με €2,0 δισεκ. συνολικό προϋπολογισμό.
Στην πλευρά της νομοθεσίας, το 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεσμεύθηκε για την οριζόντια υιοθέτηση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης σε όλες τις ευρωπαϊκές πολιτικές και πρωτοβουλίες, ενώ το 2017 ανακοινώθηκε η νέα πολιτική της ΕΕ για τη βιομηχανία. Η νέα πολιτική διαθέτει στρατηγικές που σχετίζονται άμεσα με την εξορυκτική δραστηριότητα, όπως την αναθεώρηση του καταλόγου κρίσιμων πρώτων υλών, νέα σειρά δράσεων για την κυκλική οικονομία και τη βιώσιμη χρηματοδότηση καθώς και πρωτοβουλία για μια ισορροπημένη και προοδευτική εμπορική πολιτική.
Στην Ελλάδα, η σημαντικότερη εξέλιξη αφορά τη ψήφιση του νέου λατομικού κώδικα το 2018, ο οποίος απλουστεύει τις διαδικασίες αδειοδότησης διενέργειας έρευνας και εκμετάλλευσης για τον λατομικό τομέα και προβαίνει στον εκσυγχρονισμό της λατομικής νομοθεσίας και στη ρύθμιση ειδικών θεμάτων όπως, ενδεικτικά, τα δικαιώματα έρευνας, τον καθορισμό και τον αποχαρακτηρισμό των λατομικών περιοχών, την προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος και άλλα. Ωστόσο, ο νέος κώδικας εμπεριέχει ορισμένες διατάξεις που δημιουργούν ανασφάλεια και δυσχέρειες στη λατομική δραστηριότητα, όπως παράταση των μισθώσεων λατομείων πέραν τα 40 έτη με τη σύμφωνη γνώμη του μισθωτή και η αναδρομική πληρωμή μισθωμάτων για αμφισβητούμενες ιδιοκτησίες μετά την τελεσιδικία υπέρ του Δημοσίου. Ο Ν.4512/2018 με τον οποίον θεσπίστηκε ο νέος λατομικός κώδικας περιλαμβάνει και ορισμένες ρυθμίσεις μεταλλευτικών θεμάτων, όπως το περιεχόμενο της Τεχνικής Μελέτης (σε συνδυασμό με τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις και την αδειοδότησή τους), την απλοποίηση διενέργειας ερευνητικών διεργασιών, τη θέσπιση εγγυητικών επιστολών για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων αποκατάστασης και την απαλλαγή των μεταλλείων από την υποχρέωση της πρόσθετης αποκατάστασης γης ίσης έκτασης με την καταληφθείσα. Εκτός από το νέο λατομικό κώδικα, θεσπίστηκαν και άλλα νομοθετήματα που συσχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη λειτουργία των επιχειρήσεων της εξορυκτικής βιομηχανίας, όπως το νέο θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας (Ν. 4442/2016) και ο νέος νόμος για τον χωρικό σχεδιασμό (Ν.4447/2016).
info
Η μελέτη και η παρουσίαση αναλυτικά:
Μελέτη : Η συμβολή της εξορυκτικής βιομηχανίας στην ελληνική οικονομία
