Ισραήλ και Ιράν: Η πυρηνική σκακιέρα – Τι αποκάλυψαν οι πρόσφατες επιθέσεις

Οι πρόσφατες ισραηλινές επιθέσεις κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, που ξεκίνησαν στις 12 Ιουνίου, ενδέχεται να αποτελέσουν κομβικό σημείο στην ιστορία της περιοχής. Θα μπορούσαν είτε να σηματοδοτήσουν την έναρξη ενός σημαντικού περιφερειακού πολέμου και να οδηγήσουν το Ιράν στην απόκτηση πυρηνικών όπλων, είτε να μείνουν στη μνήμη ως η στιγμή που ο κόσμος απαλλάχθηκε από τον κίνδυνο μιας ιρανικής βόμβας. Είναι ακόμα πολύ νωρίς για να προσδιοριστεί το τελικό αποτέλεσμα.

Η έκταση της ζημιάς: Μια εικόνα με “άγνωστους παράγοντες”

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα χρειαστούν εβδομάδες για να κατανοήσουν πλήρως την έκταση της ζημιάς που έχει προκαλέσει το Ισραήλ, καθώς και την ικανότητα και τον τρόπο ανάκαμψης της Τεχεράνης. Οι επιθέσεις, εξάλλου, δεν έχουν καν ολοκληρωθεί. Για να θεωρηθούν επιτυχημένες στην αποτροπή της ιρανικής πυρηνικής ικανότητας, οι ισραηλινές επιδρομές έπρεπε να στερήσουν από το Ιράν το απαραίτητο υλικό για πυρηνικά όπλα, να καταστρέψουν τον εξοπλισμό κατασκευής τους, και τουλάχιστον εν μέρει να εξαλείψουν τη γνώση που απαιτείται για τη μετατροπή των υλικών σε βόμβες. Επιπλέον, για πλήρη επιτυχία, η επίθεση του Ισραήλ πρέπει να έχει πείσει το Ιράν να επανεξετάσει τη βιωσιμότητα του πυρηνικού του προγράμματος.

Μέχρι στιγμής, οι επιθέσεις του Ισραήλ έχουν καταφέρει να καταστρέψουν πολλούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας, κτίρια και υποδομές που είναι απαραίτητες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το Ισραήλ έχει επίσης επιδείξει την ικανότητα να πλήττει στόχους στο Ιράν κατά βούληση. Ωστόσο, η επιτυχία δεν είναι καθόλου εγγυημένη, δεδομένων των σημαντικών επενδύσεων του Ιράν σε αμυντικές οχυρώσεις, της δέσμευσής του στο πρόγραμμα, των εφεδρικών συστημάτων του και της εγγενούς δυσκολίας του εγχειρήματος του Ισραήλ.

Η ζημιά από τις ισραηλινές επιθέσεις στις ιρανικές εγκαταστάσεις φαίνεται μικτή. Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ), η πιο επικίνδυνη εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν στο Fordow έχει δεχθεί επίθεση, αλλά δεν υπάρχει επιβεβαίωση ότι οι άμυνές της έχουν παραβιαστεί ή ότι οι χιλιάδες φυγοκεντρητές της έχουν καταστραφεί. Επίσης, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το Ισραήλ έχει καταστήσει άχρηστο το απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν. Εάν αυτό το απόθεμα παραμένει διαθέσιμο και αν οι φυγοκεντρητές του Ιράν εξακολουθούν να υπάρχουν, η Τεχεράνη μπορεί να είναι σε θέση να ανασυστήσει ένα πρόγραμμα πυρηνικών όπλων σε λίγες μόλις εβδομάδες.

Πέραν του εμπλουτισμένου ουρανίου, για την κατασκευή πυρηνικού όπλου, το Ιράν χρειάζεται εξοπλισμό επεξεργασίας που μπορεί να μετατρέψει το ουράνιο σε μέταλλο, να το διαμορφώσει σε εξαρτήματα όπλων και στη συνέχεια να κατασκευάσει το ίδιο το όπλο. Η εκτέλεση όλων αυτών εν μέσω πολέμου θα είναι δύσκολη, ειδικά δεδομένης της προσπάθειας δεκαετιών της διεθνούς κοινότητας να στερήσει από το Ιράν τον απαραίτητο εξοπλισμό. Επιπλέον, οι αναλυτές δεν γνωρίζουν πόσο κοντά ήταν το Ιράν στην παραγωγή μιας κεφαλής για πύραυλο, αν και οι υπηρεσίες πληροφοριών είχαν εκτιμήσει ότι θα χρειαζόταν μήνες για να το επιτύχει.

Ανθρώπινο δυναμικό και βούληση: Οι άγνωστοι παράγοντες

Υπάρχουν ακόμη πολλά που οι ειδικοί δεν γνωρίζουν για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Λίγο πριν τις επιθέσεις, η ΔΥΑΕ δημοσίευσε μια ολοκληρωμένη έκθεση σχετικά με τα πολλά εκκρεμή ερωτήματα που σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και ιδιαίτερα το παρελθόν έργο του για οπλοποίηση. Κάποια από αυτά τα ερωτήματα επικεντρώνονται στην τοποθεσία εξοπλισμού που θα ήταν χρήσιμος για την παραγωγή όπλων και τον οποίο το Ιράν θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει τώρα. Ενώ οι ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών ενδέχεται να γνωρίζουν πού είναι αποθηκευμένος αυτός ο εξοπλισμός και να τον έχουν καταστρέψει, το Ιράν είναι μια μεγάλη χώρα με πολλά μέρη για να κρυφτεί και να χρησιμοποιηθεί εξοπλισμός.

Επίσης, δεν είναι ακόμη σαφές πόσοι από τους πυρηνικούς επιστήμονες και τεχνικούς του Ιράν έχουν σκοτωθεί, αν και το Ισραήλ έχει δολοφονήσει σημαντικές προσωπικότητες όπως τον πρώην επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, Fereydoun Abbasi. Ωστόσο, αυτοί οι θάνατοι από μόνοι τους δεν θα είναι αρκετοί για να εκτροχιάσουν την πυρηνική επιχείρηση του Ιράν, εφόσον η χώρα διατηρεί ένα στελεχιακό δυναμικό από κινητοποιημένους, ειδικευμένους και εκπαιδευμένους τεχνικούς χειριστές.

Πέρα από τις ποσοτικές ζημίες, το πιο σημαντικό ερώτημα είναι αν η επίθεση του Ισραήλ κατέστρεψε τη βούληση του Ιράν να προχωρήσει. Ενώ αρχικά μπορεί να φανεί παράλογο να πιστέψει κανείς ότι το Ιράν θα απαντούσε σε μια ισραηλινή επίθεση με οτιδήποτε άλλο εκτός από επιθετικότητα , αν η ζημιά στο πυρηνικό πρόγραμμα και τον στρατό του Ιράν είναι μεγαλύτερη από ό,τι φαίνεται, η Τεχεράνη μπορεί να αναζητήσει διέξοδο. Το Ιράν θα μπορούσε επίσης να εξετάσει τη διπλωματία καθώς η ζημιά συνεχίζει να αυξάνεται, καθώς οι ισραηλινές επιθέσεις μπορεί να γίνουν ακόμη πιο καταστροφικές τις επόμενες ημέρες. Το Ισραήλ θα μπορούσε να στοχεύσει κεντρικές κυβερνητικές δομές και αξιωματούχους του καθεστώτος, καθώς και τμήματα του ιρανικού πετρελαϊκού και φυσικού αερίου τομέα, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία της χώρας. Αντιμέτωπη με τέτοια ζημιά, η Τεχεράνη μπορεί να επιλέξει να ζητήσει ειρήνη, οδηγώντας σε μια συμφωνία που θα περιορίζει το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Ωστόσο, είναι λογικό να είμαστε σκεπτικιστές ότι το Ιράν θα δεχτεί μια συμφωνία υπό την απειλή των όπλων. Ακόμη και αν το Ιράν κατέληγε σε συμφωνία, η χώρα μπορεί να μην την εφαρμόσει πιστά. Αντίθετα, το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι ότι το Ιράν θα συνεχίσει να ανταποδίδει, προσπαθώντας παράλληλα να πείσει τον υπόλοιπο κόσμο ότι το Ισραήλ είναι ένας «αδίστακτος» παράγοντας, έχοντας χρησιμοποιήσει βία λίγες μόλις ημέρες πριν επρόκειτο να ξαναρχίσουν οι συνομιλίες μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον.

Οι ισραηλινές επιθέσεις κατά του Ιράν φαίνεται να ήταν τακτικά λαμπρές και καλά πληροφορημένες. Ωστόσο, η ικανότητά του να πραγματοποιεί εξελιγμένα πλήγματα δεν τέθηκε ποτέ πραγματικά υπό αμφισβήτηση. Το ερώτημα ήταν πάντα αν μια επίθεση αποκλειστικά από το Ισραήλ, ή ακόμα και μια κοινή επιχείρηση ΗΠΑ-Ισραήλ, θα μπορούσε να ανακόψει ουσιαστικά την ιρανική πορεία προς τα πυρηνικά όπλα. Ο κόσμος σύντομα θα μάθει την απάντηση.

 
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες

 
Με πληροφορίες από foreignaffairs.com