Κύπρος-Πρόγραμμα παρακολούθησης μεδουσών με τη βοήθεια πολιτών
Κύριο χαρακτηριστικό του προγράμματος “Jellywatch” είναι ότι για την καταγραφή των μεδουσών χρησιμοποιείται η “επιστήμη των πολιτών”.
Το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου, όπως κάθε χρόνο τα τελευταία 3 χρόνια, παροτρύνει και φέτος τους πολίτες όπως συνεισφέρουν στην προσπάθεια καταγραφής μεδουσών στις θάλασσες μας και την παρακολούθηση της διακύμανσης των πληθυσμών τους, στο πλαίσιο του προγράμματος “JellyWatch”.
Η Κύπρος ανάμεσα σε άλλες 21 χώρες, συμμετέχει μέσω του Ωκεανογραφικού Κέντρου στο πρόγραμμα “JellyWatch” (http://www.ciesm.org/marine/programs/jellywatch.htm), που έχει σκοπό την καταγραφή των ειδών μεδουσών που απαντούν στη λεκάνη της Μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας και των πληθυσμιακών εξάρσεων τους, οι οποίες παρουσιάζονται πιο συχνά τις τελευταίες δεκαετίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι πέρυσι συμμετείχαν στο πρόγραμμα μόνο 10 μεσογειακές χώρες και η παρακολούθηση των μεδουσών αφορούσε μόνο τη λεκάνη της Μεσογείου. Φέτος, το πρόγραμμα επεκτάθηκε και στη Μαύρη θάλασσα και ο αριθμός των χωρών που συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια διπλασιάστηκε. Αυτό δείχνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον που υπάρχει για αυτούς τους οργανισμούς, οι οποίοι μέσω των πληθυσμιακών εξάρσεων τους, επηρεάζουν σημαντικούς τομείς της οικονομίας, όπως την αλιεία, την υδατοκαλλιέργεια και τον τουρισμό, και επιπρόσθετα, τη δημόσια υγεία των πολιτών.
Αυξημένο ενδιαφέρον υπάρχει και από τις χώρες για τη διερεύνηση των αιτιών που προκαλούν την αύξηση των πληθυσμών των μεδουσών. Στην αύξηση των πληθυσμιακών εξάρσεων των μεδουσών που παρατηρούνται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια σημαντικό ρόλο παίζουν και οι ανθρωπογενείς επιδράσεις. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η κλιματική αλλαγή, η εισαγωγή αλλοχθόνων ειδών, η κατασκευή κυματοθραυστών που παρέχει το αναγκαίο υπόστρωμα για ανάπτυξη των πολυπόδων (εδραίο στάδιο του κύκλου ζωής των μεδουσών), η υπεραλίευση και ο ευτροφισμός που επηρεάζουν την αύξηση των πληθυσμών των μεδουσών σε διαφορετικό βαθμό.
Κύριο χαρακτηριστικό του προγράμματος “Jellywatch” είναι ότι για την καταγραφή των μεδουσών χρησιμοποιείται η “επιστήμη των πολιτών”. Οι πολίτες (κολυμβητές, τουρίστες, ιδιοκτήτες σκαφών ψυχαγωγίας, κτλ.) μαζί με φορείς και οργανωμένα σύνολα που ασχολούνται με τη θάλασσα όπως: καταδυτικά κέντρα, επαγγελματίες και ερασιτέχνες ψαράδες, μη κυβερνητικές οργανώσεις, καλούνται όπως συνδράμουν στην αναφορά των ειδών μεδουσών που υπάρχουν στις θάλασσες μας. Το Ωκεανογραφικό Κέντρο έχει αναλάβει ένα δύσκολο έργο αφού η Κύπρος έχει 648χλμ ακτογραμμής και συνολική επιφάνεια θαλάσσιας επιφάνειας υπό κυπριακή επικυριαρχία, 130,766τ.χλμ. Για αυτό ακριβώς το λόγο η συμμετοχή των πολιτών στον εντοπισμό και καταγραφή των μεδουσών, που απαντούν στις θάλασσες μας, είτε ως μεμονωμένα άτομα, είτε ως μεγάλα κοπάδια είναι πολύτιμη.
Αν εντοπίσετε λοιπόν μεμονωμένα άτομα μεδουσών ή ομάδες από μέδουσες (κοπάδια) με τα χαρακτηριστικά των ειδών που υπάρχουν πάνω στην αφίσα που διατίθεται από το Ωκεανογραφικό Κέντρο (Εικόνα 1), είναι πολύ σημαντικό να στείλετε με μια φωτογραφία, αν υπάρχει, τις ακόλουθες πληροφορίες στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Ωκεανογραφικού Κέντρου jellywatch@ucy.ac.cy:
– Ονοματεπώνυμο και τηλέφωνο παρατηρητή.
– Ονομασία μέδουσας.
– Περιοχή (Τοπωνύμιο ή/και συντεταγμένες): ακτή, ρηχά νερά, ανοιχτή θάλασσα.
– Συνολικός αριθμός μεδουσών: λιγότερες από 10, 10-100, 100-500, 500-1000, περισσότερες από 1000.
– Αριθμός μεδουσών ανά τετραγωνικό μέτρο: λιγότερες από 10, 10-100, 100-500, περισσότερες από 500.
– Απόσταση μεταξύ μεδουσών: 10εκ., λιγότερο από 1μ, 1-5μ, 5-10μ, 10-20μ, περισσότερα από 20μ.
– Πώς έγινε η παρατήρηση; (κατά τη διάρκεια ψαρέματος, ταξιδιού με σκάφος, κατάδυσης, κολύμβησης, περιπάτου στην ακτή κτλ).
Στο πλαίσιο της καλύτερης επικοινωνίας με το κοινό, το Ωκεανογραφικό Κέντρο προχώρησε στη δημιουργία μιας διαδραστικής ιστοσελίδας (http://www.oceanography.ucy.ac.cy/medusa/home.html) στην οποία οι πολίτες μπορούν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για αυτούς τους οργανισμούς και για τα είδη ενδιαφέροντος μας (Εικόνα 2).
Η ιστοσελίδα περιέχει επίσης και τις καταγραφές μεδουσών που έγιναν από τους πολίτες τα προηγούμενα χρόνια (Εικόνα 3), σε μια προσπάθεια διάχυσης της πληροφορίας στους ίδιους τους πολίτες που μας προσφέρουν την πληροφορία. Επιπρόσθετα, στην ιστοσελίδα θα δημιουργηθεί μια ηλεκτρονική διαδραστική φόρμα η οποία θα απλοποιήσει την αποστολή των παρατηρήσεων προς το Ωκεανογραφικό Κέντρο από τους πολίτες και κάθε ενδιαφερόμενο.
INFO Photo
Εικόνα 1. Είδη μεδουσών που απαντούν στη Μεσόγειο και τη Μαύρη θάλασσα.
Εικόνα 2. Περιγραφή των ειδών ενδιαφέροντος μας στην ιστοσελίδα που δημιουργήθηκε από το Ωκεανογραφικό Κέντρο
(Πηγή: http://www.oceanography.ucy.ac.cy/medusa/species.html).
Εικόνα 3. Χάρτης απεικόνισης των ειδών μεδουσών που καταγράφηκαν στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, με τη βοήθεια των πολιτών
(Πηγή: http://www.oceanography.ucy.ac.cy/medusa/jellyfish_Map.html.)
