Μην ξεχνάτε το macro! Η ενεργειακή αγορά εν μέσω γεωπολιτικών αναταραχών
Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αναμένεται να εκτοξευθούν στην αγορά της Δευτέρας, μετά την κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, που οδήγησε στην εκκένωση μη απαραίτητου προσωπικού των ΗΠΑ από αναπτύξεις στη Μέση Ανατολή και στην έναρξη της επιχείρησης “Ανερχόμενο Λιοντάρι” από το Ισραήλ εναντίον του Ιράν την Παρασκευή 13 Ιουνίου. Παρόλα αυτά, αυτή η αύξηση δεν αναμένεται να σηματοδοτήσει μια διαρθρωτική αλλαγή στην αγορά ενέργειας.
Η κατάσταση της αγοράς και οι αρχικές αντιδράσεις
Με την είδηση της εκκένωσης, οι τιμές του πετρελαίου εκτοξεύτηκαν κατά 6%. Μετά την ισραηλινή επιχείρηση, οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν επιπλέον 8%, ενώ το φυσικό αέριο TTF στην Ευρώπη ενισχύθηκε κατά 5% φτάνοντας τα €37.89/MWh, καταγράφοντας συνολική αύξηση 9% από την Τρίτη. Κατά τη στιγμή της συγγραφής του άρθρου (Σαββατοκύριακο), το Brent πλησιάζει τα $75 και το WTI τα $73. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν θα δούμε πετρέλαιο στα $100 ή TTF άνω των €50.
Οι αναλυτές και οι traders προβληματίζονται για το αν το Ιράν θα κλείσει το Στενό του Ορμούζ ή αν οι αεροπορικές επιδρομές σε ενεργειακές εγκαταστάσεις θα διαταράξουν σημαντικά τις ροές πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή. Ωστόσο, η επικρατούσα άποψη είναι ότι χωρίς μια γεωπολιτική σύγκρουση, οι υψηλότερες τιμές ενέργειας παραμένουν συνάρτηση της αυξημένης ζήτησης και ενός ισχυρού μακροοικονομικού περιβάλλοντος. Η παρούσα ανάλυση υποστηρίζει ότι δεν ισχύει καμία από αυτές τις προϋποθέσεις.
Η βασική θεώρηση (Fundamentals)
Πετρέλαιο
Όσον αφορά το πετρέλαιο, το οποίο είναι το εμπόρευμα με την στενότερη συσχέτιση με τις γεωπολιτικές συγκρούσεις, τα θεμελιώδη στοιχεία δείχνουν τα εξής:
- Αποθέματα: Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) αναφέρει διαθέσιμα αποθέματα έκτακτης ανάγκης 1,2 δισεκατομμυρίων βαρελιών, τα οποία επαρκούν για να καλύψουν 15 ημέρες παγκόσμιας ζήτησης με βάση την τρέχουσα ζήτηση.
- Πλεονάζουσα Παραγωγική Ικανότητα: Ο ΟΠΕΚ+, ακόμη και μετά τα αυξημένα επίπεδα παραγωγής, διαθέτει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα 3 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα (mbpd), ποσότητα σχεδόν ίση με την τρέχουσα παραγωγή πετρελαίου του Ιράν (3,3 mbpd).
- Αύξηση Αποθεμάτων Προϊόντων: Σημειώθηκε αύξηση 1,5 mbpd στα αποθέματα βενζίνης, ενώ τα μέσα αποστάγματα αυξήθηκαν κατά 4,2 mbpd και η συνολική παροχή προϊόντων αυξήθηκε κατά 19 mbpd την εβδομάδα που έληξε στις 6 Ιουνίου.
- Παροχή Πετρελαίου: Δεν υπάρχει έλλειψη στην παροχή πετρελαίου. Η παραγωγή εκτός ΟΠΕΚ παραμένει ισχυρή, με τη Βραζιλία να αναμένεται να προσθέσει 460.000 bpd. Η έκθεση του IEA για την αγορά πετρελαίου του Μαΐου δείχνει ότι η παγκόσμια προσφορά θα αυξηθεί κατά 1,6 mbpd το 2025 και 970.000 bpd το 2026. Οι παραγωγοί εκτός ΟΠΕΚ θα προσφέρουν 1,3 mbpd επιπλέον το 2025 και 820.000 bpd το επόμενο έτος.
- Ζήτηση Πετρελαίου: Οι προοπτικές για τη ζήτηση πετρελαίου φαίνονται ασταθείς. Ο IEA προβλέπει ανάπτυξη 650.000 για το υπόλοιπο του έτους. Η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας των ΗΠΑ (EIA) συμμερίζεται επίσης αυτή την άποψη.Το διάγραμμα “Ετήσια παγκόσμια ανάπτυξη του ΑΕΠ και κατανάλωσης πετρελαίου (2000-2026)” της EIA δείχνει τις προβλέψεις για την ανάπτυξη της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου σε σχέση με την οικονομική δραστηριότητα.
Μακροοικονομική κατάσταση
Η πρόσφατη έκθεση Global Economic Prospects της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνει ότι η ανάπτυξη θα μειωθεί στο 70% όλων των οικονομιών, γεγονός που οδηγεί σε διαρθρωτική αδυναμία σε όλα τα τμήματα εμπορευμάτων και ενέργειας. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει ότι η ανάπτυξη σε όλες τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες (EMDE) αντιμετωπίζει σημαντικές αντιξοότητες εν μέσω μιας αξιοσημείωτης επιδείνωσης του εξωτερικού περιβάλλοντος, με αποτέλεσμα ασθενέστερες προβλέψεις ανάπτυξης φέτος σε σχέση με τις προ-πανδημικές τάσεις και τις προηγούμενες προβλέψεις.
Τα διαγράμματα της Παγκόσμιας Τράπεζας που απεικονίζουν τις τιμές των εμπορευμάτων (Ενέργεια, Μέταλλα και ορυκτά, Γεωργία) και τις αναθεωρήσεις των παγκόσμιων προβλέψεων της για την περιφερειακή ανάπτυξη ενισχύουν την επιβράδυνση των προοπτικών.
Στενό του Ορμούζ: Μια εσφαλμένη εστίαση;
Πολλοί αναλυτές κάνουν εικασίες σχετικά με τις απειλές του Ιράν να κλείσει το Στενό του Ορμούζ. Ενώ ορισμένες ναυτιλιακές εταιρείες αποφεύγουν αυτή την κρίσιμη αρτηρία για τις εξαγωγές πετρελαίου του Κόλπου και την Ερυθρά Θάλασσα λόγω της εξελισσόμενης κατάστασης ασφαλείας, πολλές δεν το κάνουν. Υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές, όπως ο αγωγός East-West της Σαουδικής Αραβίας που μπορεί να μεταφέρει 5 mbpd από τα ανατολικά προς το δυτικό λιμάνι της Yanbu στην Ερυθρά Θάλασσα, και τα ΗΑΕ μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έναν αγωγό που μπορεί να μεταφέρει 1,8 mbpd. Ωστόσο, αυτές οι δυνατότητες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το ήμισυ της κίνησης μέσω του Ορμούζ.
Το πλήρες κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ φαίνεται να λειτουργεί καλύτερα για την Τεχεράνη ως μια κενή απειλή. Δεν θα ήταν εφικτό για το Ιράν να σταματήσει τις δικές του εξαγωγές πετρελαίου, καθώς χρειάζεται τα έσοδα, και η Τεχεράνη είναι απρόθυμη να αναστατώσει την Κίνα – τον μεγαλύτερο αγοραστή της – σε μια στιγμή που χρειάζεται απεγνωσμένα συμμάχους. Στην απίθανη περίπτωση κλεισίματος του Στενού, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους μπορούν να αναπτύξουν ένα σύστημα συνοδείας για τη διασφάλιση της διέλευσης των δεξαμενόπλοιων.
Αποθέματα αερίου και μειωμένη ζήτηση
Στην αγορά φυσικού αερίου, οι αγορές τιμολόγησαν γρήγορα ένα “πριμ Ορμούζ” καθώς οι ισραηλινοί πύραυλοι άρχισαν να πέφτουν στο Ιράν, καθώς πάνω από το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου LNG διέρχεται από αυτό το σημείο συμφόρησης.
- Ευρωπαϊκά Αποθέματα: Τα ευρωπαϊκά αποθέματα φυσικού αερίου ανέρχονται στο 52% σε σύγκριση με 62% την ίδια περίοδο πέρυσι, και η αναπλήρωση τους διατηρεί ένα “πάτωμα” στις τιμές.
- Αποθέματα ΗΠΑ: Τα αποθέματα των ΗΠΑ αυξάνονται επίσης γρήγορα, υποδηλώνοντας επαρκή παροχή φυσικού αερίου για υγροποίηση και εξαγωγές από τις μονάδες LNG του Κόλπου των ΗΠΑ.
- Βιομηχανική Ζήτηση στην ΕΕ: Η βιομηχανική ζήτηση φυσικού αερίου στην ΕΕ, η οποία είναι η πιο εκτεθειμένη στις μακροοικονομικές συνθήκες, δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης στην τάση του 2019-21. Η διαρθρωτική μείωση στην κατανάλωση βιομηχανικού φυσικού αερίου της ΕΕ που ξεκίνησε το 2022 έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα. Το Διάγραμμα 2 – Μηνιαία ζήτηση φυσικού αερίου (TWh) – Βιομηχανία ΕΕ (μέσος όρος 2019-21, 2022 έως 2025) απεικονίζει αυτή την τάση.
Η βιομηχανική ύφεση της ΕΕ
Είναι σημαντικό να εξετάσουμε τι συμβαίνει στη Γερμανία, την κάποτε πανίσχυρη βιομηχανική δύναμη της ΕΕ. Η γερμανική ζήτηση φυσικού αερίου παραμένει σημαντικά χαμηλότερη από τον μέσο όρο του 2019-21, με τις πιο έντονες μειώσεις στις αρχές του 2023 και του 2024. Το Διάγραμμα 3 – Μηνιαία Ζήτηση Αερίου ανά τομέα (TWh) – Γερμανία (2021-2025 έναντι μηνιαίου μέσου όρου 2019-2021) δείχνει την πτώση της βιομηχανικής ζήτησης. Το αυξανόμενο κόστος, η παρακμάζουσα αυτοκινητοβιομηχανία και η αδύναμη παγκόσμια ζήτηση έχουν συμβάλει σε αυτή την πτώση.
Οι ευρύτεροι οικονομικοί δείκτες δείχνουν μια παρόμοια τάση. Η εντατική μεταποίηση στην Ευρώπη βρίσκεται υπό πίεση τα τελευταία 2-3 χρόνια, και η γερμανική παραγωγή παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης από αυτά τα έτη κρίσης. Το Διάγραμμα 2 – Παραγωγή σε ενεργοβόρους τομείς (2019Q4=100) απεικονίζει αυτή την απόκλιση.
Η βιομηχανική παραγωγή της Γερμανίας και ο Δείκτης Τιμών Παραγωγού (PPI) της Ευρωζώνης δείχνουν επίσης μειώσεις. Οι ταξινομήσεις αυτοκινήτων στην Ιταλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία μειώθηκαν κατά 19,2%, 4,2% και 9,8% αντίστοιχα την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου. Οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό των καταναλωτών στην Ευρωζώνη για τον Μάιο αναθεωρήθηκαν προς τα κάτω για το 2025 και το 2026, σηματοδοτώντας μια υποδιπλασιασμό της οικονομικής προοπτικής από τον Ιανουάριο. Σύμφωνα με την έκθεση GEP της Παγκόσμιας Τράπεζας, η ανάπτυξη του ΑΕΠ της Ευρωζώνης έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω στο 0,7% το 2025.
Το σοκ του πολέμου
Οι αγορές αναμενόμενα θα επικεντρωθούν στα ταχέως εξελισσόμενα γεγονότα στη Μέση Ανατολή που έχουν διαταράξει ή καταστρέψει ενεργειακές υποδομές τόσο στο Ισραήλ όσο και στο Ιράν. Ωστόσο, οι επιπτώσεις μέχρι στιγμής δεν είναι τόσο δραματικές όσο μπορεί να υποδηλώνουν οι τίτλοι.
Το κλείσιμο των κοιτασμάτων φυσικού αερίου Leviathan και Karish του Ισραήλ διέκοψε τις εξαγωγές προς την Αίγυπτο, η οποία εξαρτάται από αυτές τις ροές για περίπου το ένα πέμπτο της ζήτησής της. Ενώ αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει την Αίγυπτο να εισάγει περισσότερο LNG για αντιστάθμιση, το πιο πιθανό σενάριο είναι η καταστροφή της ζήτησης. Το Υπουργείο Πετρελαίου της Αιγύπτου εφάρμοσε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για να μειώσει τις προμήθειες σε μη κρίσιμες βιομηχανίες, όπως οι παραγωγοί λιπασμάτων, οι οποίοι αναγκάστηκαν να σταματήσουν τις εργασίες τους την Παρασκευή.
Το Ισραήλ έπληξε τις υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν την Κυριακή 15 Ιουνίου. Το κοίτασμα πετρελαίου Shahran, μια εγκατάσταση αποθήκευσης έξω από την Τεχεράνη με 11 δεξαμενές, είναι στις φλόγες. Τοπικοί αξιωματούχοι στο Ιράν ανέφεραν ότι η κατάσταση είναι “υπό έλεγχο”. Ένας χερσαίος σταθμός επεξεργασίας σε ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου στον κόσμο, το South Pars, έχει επίσης πληγεί. Ένα ισραηλινό πλήγμα προκάλεσε πυρκαγιά στη Φάση 14 του South Pars, αναφέροντας ότι σταμάτησε η παραγωγή 12 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων αερίου. Η πυρκαγιά έχει έκτοτε σβήσει.
Το South Pars καλύπτει περίπου τα δύο τρίτα των αναγκών σε φυσικό αέριο του Ιράν. Το Ιράν εξάγει μόνο μικρές ποσότητες στην Τουρκία και το Ιράκ, οπότε ο αντίκτυπος στις περιφερειακές ισορροπίες παραμένει πολύ περιορισμένος σε αυτό το στάδιο. Ομοίως, ο όγκος του πετρελαίου που μπορεί να επηρεαστεί είναι ασήμαντος, δεδομένης της υπερπροσφοράς που έχει συζητηθεί παραπάνω.
Αναστολή και μελλοντικές προοπτικές
Οι τιμές της ενέργειας αυξάνονται, κυρίως λόγω της επιδείνωσης του κλίματος. Ελλείψει διπλωματικής λύσης, αυτό είναι πιθανό να συνεχιστεί για το μεγαλύτερο μέρος της επόμενης εβδομάδας και ενδεχομένως και αργότερα. Ωστόσο, οι τιμές πάντοτε αυξάνονται σε περίπτωση σύγκρουσης. Εάν η κίνηση των τιμών δεν υποστηρίζεται από τα θεμελιώδη στοιχεία, η άνοδος θα είναι φευγαλέα. Εφόσον οι κρίσιμες ενεργειακές υποδομές που προμηθεύουν τις παγκόσμιες αγορές παραμένουν ανεπηρέαστες, δεν πρέπει να αναμένεται αλλαγή στην κυρίαρχη κατεύθυνση των αγορών πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Εάν υπάρξει μια παγκόσμια στροφή σε μια πολεμική οικονομία, αυτό μπορεί να διατηρήσει κάποια τεχνητή οικονομική ανάπτυξη, αλλά θα είναι πληθωριστική και επιρρεπής στην κατάρρευση. Η μακροπρόθεσμη τάση είναι πτωτική και μια παρατεταμένη σύγκρουση θα ενισχύσει μόνο αυτή την τάση.
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες
Διαγράμματα και πληροφορίες από energyflux.news
