Οι επενδύσεις στην Ευρωζώνη εξακολουθούν να υπολείπονται του μέσου όρου της περιόδου 2000- 2005 πριν την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης

Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές των διεθνών χρηματαγορών είναι συγκεχυμένες, καθώς δεν είναι εύκολα προσδιορίσιμη, η νομισματική πολιτική που θα ακολουθήσουν οι κυριότερες Κεντρικές Τράπεζες, στο προσεχές χρονικό διάστημα.

 
Οι επενδυτές προσπαθούν να εκτιμήσουν αν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed) των ΗΠΑ στην επόμενη προγραμματισμένη συνεδρίαση της Νομισματικής Επιτροπής στις 15 Μαρτίου, θα οδηγηθεί σε νέα αύξηση των βασικών της επιτοκίων ή θα επιλέξει να κερδίσει χρόνο, προκειμένου η οικονομία να επωφεληθεί αναπτυξιακά.

Η Fed προκειμένου να μεταβάλει τη νομισματική της πολιτική έχει θέσει δύο απαραίτητες προϋποθέσεις α) η οικονομία να τείνει προς το επίπεδο ισορροπίας πλήρους απασχόλησης και β) ο πληθωρισμός να προσεγγίσει μεσοπρόθεσμα το επίπεδο του 2%.

Η σημειωθείσα άνοδος του πληθωρισμού (2,5%) στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο,πέραν του προσδοκώμενου και αρκετά υψηλότερα από το μακροπρόθεσμο στόχο του 2% της Ομοσπονδιακής Τραπέζης, επανέφερε στο προσκήνιο την προοπτική αύξησης των επιτοκίων, ταχύτερα από τις προσδοκίες της αγοράς.

Η επανεμφάνιση, ωστόσο, του πληθωρισμού δεν οφείλεται τόσο στην ακολουθούμενη νομισματική πολιτική της Fed, αλλά στην συνεχή άνοδο των τιμών του πετρελαίου, μετά από μακρό χρονικό διάστημα υποχώρησης, εξέλιξη που δημιουργεί αλυσιδωτές αυξήσεις στο κόστος παραγωγής και κατά συνέπεια επιβαρύνει τις τελικές τιμές.

Εντούτοις, η άνοδος του πληθωρισμού άρχισε να ενσωματώνεται στην πιθανότητα μεταβολής των επιτοκίων όπως αυτή προσδιορίζεται μέσα από τα παράγωγα προϊόντα. Συγκεκριμένα στις 21 Φεβρουαρίου (Bloomberg) η πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων της Fed τον Μάρτιο διαμορφωνόταν στο 36%, όταν στην αρχή του έτους ήταν μόλις 12%.

Η επικεφαλής της Fed Janet Yellen την περασμένη εβδομάδα σε ομιλία της ενώπιον του Κογκρέσου για πρώτη φορά μετά την ανάληψη των καθηκόντων του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, τόνισε ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα μπορεί πλέον να υιοθετήσει μια περιοριστική νομισματική πολιτική, καθώς ο πληθωρισμός έχει αυξητική τάση και η ανεργία έχει υποχωρήσει στο 4,8%. Παράλληλα, επεσήμανε ότι η οικονομική πολιτική που θα ακολουθήσει ο νέος Πρόεδρος θα επηρεάσει τη νομισματική πολιτική της Fed, αποφεύγοντας να σχολιάσει πιθανές επιπτώσεις της.

Στο πνεύμα υιοθέτησης μιας περιοριστικής νομισματικής πολιτικής κινήθηκε προσφάτως και η επικεφαλής της Fed του Cleveland, Loretta Mester η οποία σε ομιλία της ανέφερε ότι η ανοδική τάση του πληθωρισμού συμβάλει στην επίτευξη του στόχου που έχει θέσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα, σημειώνοντας παράλληλα ότι θα απέρριπτε μια αύξηση των επιτοκίων, εφόσον οι οικονομικές επιδόσεις δεν διαφοροποιούνται από τα τρέχοντα επίπεδα.

Στην Ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) καλείται να λειτουργήσει υπό διαφορετικές συνθήκες. Η ανάκαμψη της οικονομίας έχει αρχίσει να εδραιώνεται και όπως προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρά την σχετικά μικρή επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης το 2017 στο 1,6%, από 1,7% το 2016, θα επιταχύνει τον αναπτυξιακό της ρυθμό στο 1,8% το 2018.

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι η οικονομική ανάκαμψη στην Ευρωζώνη εξακολουθεί να στηρίζεται κυρίως στην ιδιωτική κατανάλωση, εξαιτίας της βελτίωσης στην απασχόληση και τις υψηλότερες αυξήσεις των ονομαστικών μισθών. Ωστόσο, οι επενδύσεις εξακολουθούν να υπολείπονται του μέσου όρου της περιόδου 2000- 2005 πριν την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης. Παράλληλα, ο πληθωρισμός κινείται αυξητικά, εξαιτίας των χαμηλών τιμών της ενέργειας των περασμένων ετών, υπολειπόμενος όμως του μεσοπρόθεσμου στόχου που έχει θέσει η ΕΚΤ (2%).

Η ΕΚΤ το τελευταίο διάστημα καλείται να αιτιολογήσει γιατί η Ευρωζώνη χρειάζεται την συνέχιση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, όταν ο πληθωρισμός πλησιάζει τον στόχο της Κεντρικής Τραπέζης και η οικονομία αναπτύσσεται. Ωστόσο, οι πολλαπλές εκλογικές αναμετρήσεις που θα διεξαχθούν εντός του 2017 στην Ευρώπη, καθώς και οι επικείμενες διαπραγματεύσεις βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισσαβόνας που θα ξεκινήσει το Ηνωμένο Βασίλειο με την Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργούν προϋποθέσεις για ένα ευμετάβλητο πολιτικό περιβάλλον. Η ύπαρξη, συνεπώς, του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης κρίνεται σκόπιμη προκειμένου να περιορισθούν οι όποιοι κλυδωνισμοί προκύψουν από την αβεβαιότητα που μπορεί να προκληθεί από τις πολιτικές εξελίξεις.

 
ΗΠΑ

Πληθωρισμός –Σύμφωνα με τα μη εποχικά διορθωμένα στοιχεία, σε ετήσια βάση, τον Ιανουάριο ο ΔΤΚ αυξήθηκε για έκτο συνεχόμενο μήνα, στο 2,5%, το υψηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2012, έναντι 2,2% που ήταν τον προηγούμενο μήνα (βλ. Γράφημα 7). Η επιτάχυνση του πληθωρισμού ήταν αποτέλεσμα κυρίως της σημαντικής ανόδου της τιμής της ενέργειας, κατά 10,8% τον Ιανουάριο, έναντι αύξησης 5,4% τον Δεκέμβριο. Σημειώνεται ότι, τον Ιανουάριο, η άνοδος της τιμής της ενέργειας – η οποία βαραίνει κατά 7% στον υπολογισμό του ΔΤΚ – έδωσε ώθηση στον ΔΤΚ ίση με 0,756%. Ο δομικός πληθωρισμός (ΔΤΚ εξαιρουμένων των τιμών ενέργειας και τροφίμων) αυξήθηκε λιγότερο σε σχέση με τον ΔΤΚ, στο 2,3% τον Ιανουάριο, έναντι 2,2% τον Δεκέμβριο. Η ανοδική πορεία της εγχώριας ζήτησης και της τιμής των εμπορευμάτων (commodities) έχουν ωθήσει τον ΔΤΚ άνω του μεσοπρόθεσμου στόχου της Fed (2%), στους τελευταίους τρεις μήνες. Η δυναμική του πληθωρισμού πιθανώς να διατηρηθεί καθώς: α) οι συνθήκες στην αγορά εργασίας εξακολουθούν να είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκές, στηρίζοντας την ιδιωτική κατανάλωση και, β) οι κρατικές δαπάνες ενδεχομένως να αυξηθούν στο πλαίσιο της νέας δημοσιονομικής πολιτικής.

Λιανικές πωλήσεις -Οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν τον Ιανουάριο, για πέμπτο συνεχόμενο μήνα, κατά 0,4%. Η σταθερή άνοδος της απασχόλησης και οι υψηλότερες μισθολογικές αυξήσεις διατηρούν την καταναλωτική δαπάνη σε ικανοποιητικό επίπεδο, με αποτέλεσμα οι πωλήσεις να αυξηθούν στις περισσότερες κατηγορίες αγαθών. Σε ετήσια βάση, ο ρυθμός αύξησης των λιανικών πωλήσεων ανήλθε στο 5,6% τον Ιανουάριο.

Βιομηχανική παραγωγή- Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε τον Ιανουάριο κατά 0,3% σε μηνιαία βάση, ενώ σε ετήσια παρέμεινε αμετάβλητη (βλ. Γράφημα 9). Επίσης, μειώθηκε ο βαθμός αξιοποίησης του εργοστασιακού δυναμικού, στο 75,3%. Ο βαθμός αξιοποίησης του εργοστασιακού δυναμικού ακολουθεί πτωτική τάση τα τελευταία πέντε έτη (βλ. Γράφημα 10), ενώ τους τελευταίους δώδεκα μήνες, φαίνεται να σταθεροποιείται περί το 75,5%, δηλαδή, αισθητά χαμηλότερα του μέσου όρου της πενταετίας 2011- 2015, ίσου με 76,9%.

Αγορά κατοικίας -Η έναρξη νέων κατοικιών μειώθηκε κατά 2,6% σε μηνιαία βάση, τον Ιανουάριο, αλλά αυξήθηκε σε ετήσια βάση, κατά 10,5%. Επιπλέον, οι άδειες νέων οικοδομών αυξήθηκαν σε μηνιαία και ετήσια βάση, κατά 4,6% και 8,2%, αντίστοιχα. Οι άδειες νέων κατοικιών είναι πρόδρομος δείκτης της οικιστικής δραστηριότητας και η αύξησή τους, παρά την άνοδο των βασικών επιτοκίων της Fed τον Δεκέμβριο, αποτελεί ενθαρρυντικό στοιχείο για την πορεία της αγοράς κατοικίας τους επόμενους μήνες, η οποία στηρίζεται εν πολλοίς στην εύρωστη αγορά εργασίας. Παράλληλα, η αγορά κατοικίας ενδέχεται να επωφεληθεί εάν υλοποιηθούν οι προεκλογικές εξαγγελίες για ελαστικοποίηση του επιχειρηματικού θεσμικού πλαισίου, οι οποίες θα διευκολύνουν τις αγοραπωλησίες και την κατασκευή κατοικιών. Τα ανωτέρω συμβάλλουν στη διατήρηση του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών για την κατασκευή κατοικιών στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 11 ετών.

Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank