Οι Ιρανοί, μετακινούμενοι από τις σκιές στην κεντρική σκηνή, έχουν καταστεί ευάλωτοι

Η άμεση επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ τη νύχτα της 13ης Απριλίου σηματοδοτεί μια στιγμή ιστορικής αλλαγής. Τα 185 μη επανδρωμένα αεροσκάφη, οι 36 πύραυλοι κρουζ και οι 110 πύραυλοι εδάφους-εδάφους, που εκτοξεύτηκαν από το ιρανικό έδαφος, από το Ιράκ και από την Υεμένη, είναι το σημείο στο οποίο η μακρά εκστρατεία της Τεχεράνης εναντίον του εβραϊκού κράτους άφησε τη σφαίρα της ασάφειας και της προσποίησης και εισήλθε στο εμφανές στάδιο.

Στο διαμέρισμά μου στην Ιερουσαλήμ, ακούγοντας τις εκρήξεις των αναχαιτιστών στον νυχτερινό ουρανό, σκέφτηκα τα πολλά ορόσημα στη μακρά αντιπαράθεση του Ισραήλ με την Ισλαμική Δημοκρατία που είχε οδηγήσει σε αυτή τη στιγμή. Ο πόλεμος ζώνης ασφαλείας εναντίον της Χεζμπολάχ από το 1985-2000. Την τοπική ισλαμιστική εξέγερση του 2000-04 την αποκαλούμε ακόμα Δεύτερη Ιντιφάντα. Ο πόλεμος του 2006. Οι διάφορες εκστρατείες στη Γάζα με αποκορύφωμα τον πόλεμο που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2023. Όλα οδήγησαν σε αυτή τη στιγμή, όταν οι Ιρανοί επέλεξαν να απαλλαγούν από τη διατήρηση της δυνατότητας άρνησης και να αντιμετωπίσουν το Ισραήλ κατά μέτωπο.

Λοιπόν, ναι, μια ιστορική στιγμή . Όμως, ενώ οι ισλαμιστές ηγέτες του Ιράν έχουν αναμφίβολα εν γνώσει τους διαβεί έναν στρατηγικό Ρουβίκωνα με την απόφασή τους να στοχεύσουν άμεσα το Ισραήλ, οι λεπτομέρειες της επίθεσης υποδηλώνουν ότι η προτιμώμενη ελπίδα τους είναι τώρα να επιστρέψουν στο προηγούμενο προτιμώμενο μοτίβο πολέμου μέσω πληρεξουσίου. Το ερώτημα που απομένει είναι αν το Ισραήλ θα τους χορηγήσει κάτι τέτοιο.

Η Τεχεράνη έχει εμπλακεί εδώ και 40 χρόνια σε μια εκστρατεία έμμεσου πολέμου εναντίον του εβραϊκού κράτους.

Οι ρίζες αυτής της εκστρατείας προηγούνται της Ισλαμικής Επανάστασης του 1979. Η δέσμευση για την επιστροφή της Ιερουσαλήμ στην ισλαμική κυριαρχία αποτέλεσε βασικό άρθρο πίστης για τους ισλαμιστές επαναστάτες που ήρθαν στην εξουσία εκείνο το έτος. Η εφαρμογή της στρατηγικής «θάνατος με χίλιες περικοπές» ξεκίνησε το 1982, με την αναταραχή που οδήγησε στην ίδρυση της λιβανέζικης οργάνωσης Χεζμπολάχ και την έναρξη της εξέγερσης εναντίον του Ισραήλ στο νότιο τμήμα αυτής της χώρας.

Ο πόλεμος δι’ αντιπροσώπων έχει εξυπηρετήσει καλά το Ιράν. Χάρη στις αξιόλογες ικανότητες του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και της εκστρατευτικής Δύναμης Quds, των επιλεγμένων οργάνων του σε αυτόν τον τομέα, το ιρανικό καθεστώς ασκεί σήμερα de facto έλεγχο σε ένα ευρύ φάσμα του αραβόφωνου κόσμου. Εκμεταλλευόμενο τη δυσλειτουργική διακυβέρνηση που πλήττει τις αραβικές χώρες, το Ιράν έχει υιοθετήσει μια πρακτική αποδυνάμωσης αυτών των περιοχών, αναλαμβάνοντας τον έλεγχο ή παραμερίζοντας τους τοπικούς παίκτες και επιτυγχάνοντας εξουσία με τηλεχειρισμό.

Τέσσερις δεκαετίες προσπαθειών αυτού του είδους έχουν φέρει στο Ιράν ελευθερία κινήσεων και επιχειρήσεων στην Υεμένη, το Ιράκ, τη Συρία, το Λίβανο και τη Γάζα. Τρεις από αυτές τις χώρες – το Ιράκ, η Συρία και ο Λίβανος – αποτελούν μαζί την χερσαία περιοχή μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ. Η Τεχεράνη εδραιώνει σταθερά τον έλεγχό της μέσω πληρεξουσίου σε αυτές τις περιοχές την τελευταία δεκαετία, εκμεταλλευόμενη τις συγκρούσεις και τη μερική κατάρρευση του κράτους σε όλες.

Ως αποτέλεσμα, η Τεχεράνη έχει σήμερα δύο πληρεξούσιους στρατούς παραταγμένους στα σύνορα του Ισραήλ: τη Χεζμπολάχ στα βόρεια του Λιβάνου· Χαμάς στα νότια της Γάζας. Ο σκοπός αυτών των στρατών και των άλλων συμμαχικών πολιτοφυλακών είναι να υποβάλουν το εβραϊκό κράτος σε ένα είδος θανάτου με χίλιες περικοπές. Σύμφωνα με αυτή τη στρατηγική, ο ατελείωτος πόλεμος χαμηλής έντασης, με περιστασιακά επεισόδια υψηλής έντασης, όπως ο πόλεμος του Λιβάνου το 2006 και ο σημερινός πόλεμος στη Γάζα, σε συνδυασμό με την πολιτική αναταραχή για την προώθηση της εσωτερικής αστάθειας, θα καταστήσουν με την πάροδο του χρόνου το Ισραήλ μη βιώσιμο και θα επιφέρουν την κατάρρευσή του.

Τα τελευταία χρόνια, το Ισραήλ έχει εμπλακεί στη δική του αδήλωτη εκστρατεία εναντίον αυτού του σχεδίου. Αυτή η προσπάθεια ονομαζόταν «πόλεμος μεταξύ πολέμων». Κανείς δεν το αποκαλεί έτσι πια. Είναι σαφές ότι δεν είμαστε πλέον «μεταξύ πολέμων». Αλλά αυτή η συγκεκαλυμμένη εκστρατεία, που περιελάμβανε τη χρήση αεροπορικής δύναμης, πληροφοριών και ειδικών δυνάμεων, είχε ως στόχο να αμφισβητήσει, να ματαιώσει και να αναχαιτίσει την ιρανική προσπάθεια χωρίς να οδηγήσει σε άμεση αντιπαράθεση μεταξύ των χωρών.

Είναι προφανές ότι από τις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ έχει εγκαταλείψει την ιδέα να διατηρήσει την απάντησή του σε μεγάλο βαθμό στη μυστική σφαίρα. Έχει επίσης σαφώς αποφασίσει να εγκαταλείψει την προσήλωση στην ευγενική φαντασία ότι οι πληρεξούσιοι του Ιράν είναι ανεξάρτητες δυνάμεις. Αντίθετα, με τη στόχευση του Ιρανού ελεγκτή της προσπάθειας πληρεξουσίου του Ιράν στον Λίβανο και τη Συρία, στρατηγό Μοχάμεντ Ρέζα Ζαχέντι, το Ισραήλ έδειξε ότι αντί να υποκύψει στην αργή αιμορραγία από τους πληρεξούσιους του Ιράν, θα χτυπούσε απευθείας το χέρι που τους έλεγχε.

Αυτή η κίνηση του Ισραήλ έθεσε το Ιράν σε δίλημμα. Ενώ προτιμά, όπως λέει η αγενής ισραηλινή παροιμία, να «πολεμήσει μέχρι και τον τελευταίο Άραβα», κινδύνευε να φανεί αδύναμη σε περίπτωση που αποτύχει να απαντήσει με έντονο τρόπο. Η απευθείας επίθεση της 13ης Απριλίου ήταν το αποτέλεσμα

Ωστόσο, η τηλεγραφία εκ των προτέρων, ο περιορισμός σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, η χρήση αργοκίνητων drones που παρέχουν άφθονο χρόνο για την προετοιμασία της άμυνας φαίνεται να δείχνουν την επιθυμία να αποφευχθούν σημαντικές επιπτώσεις.

Η ταχεία δήλωση της ιρανικής αντιπροσωπείας του ΟΗΕ ότι το θέμα μπορεί τώρα να «θεωρηθεί ότι έχει ολοκληρωθεί» δείχνει ότι έχοντας σώσει το πρόσωπό του προς δική του ικανοποίηση, το Ιράν ελπίζει τώρα να επιστρέψει στη στρατηγική του πολέμου δι’ αντιπροσώπων. Με αυτόν τον τρόπο, οι επιθέσεις μοιάζουν (αν και σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα) με την περιορισμένη και χαμηλού αποτελέσματος ιρανική στόχευση αμερικανικών βάσεων στο Ain al Asad και στο Erbil στο Ιράκ, μετά τη δολοφονία από τις ΗΠΑ του διοικητή της Δύναμης Qassem Soleimani το 2020.

Το ερώτημα τώρα είναι αν το Ισραήλ θα είναι πρόθυμο να ικανοποιήσει τους Ιρανούς την προφανή επιθυμία τους. Οι Ιρανοί, μετακινούμενοι από τις σκιές στην κεντρική σκηνή, έχουν καταστεί ευάλωτοι. Στο συμβατικό πεδίο, οι δυνατότητές τους είναι κατώτερες από αυτές του Ισραήλ, όπως αποδεικνύεται από την απόδοση των συστημάτων αεράμυνας το βράδυ του Σαββάτου. Αλλά αν το Ισραήλ θέλει να απαντήσει, αντιμετωπίζει μια διπλωματική εκστρατεία όχι λιγότερο σημαντική από τη στρατιωτική, δεδομένης της προφανούς επιθυμίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ να τραβήξει επίσης μια γραμμή κάτω από την υπόθεση. Η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο του Ισραήλ. Και το ερώτημα είναι αν η δολοφονία του Mohammed Reza Zahedi αντιπροσώπευε μέρος μιας σαφούς και αποφασιστικής ισραηλινής στρατηγικής για να απαλλαγεί από μυθοπλασίες και να αντιμετωπίσει επιτέλους τον ιρανικό εχθρό ανοιχτά, ή αν ήταν μια τακτική κίνηση, που προέκυψε από μια στιγμή ευκαιρίας. Σύντομα θα μάθουμε την απάντηση.

 
Ο Jonathan Spyer είναι διευθυντής έρευνας στο Middle East Forum και διευθυντής του Middle East Center for Reporting and Analysis. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Days of the Fall: A Reporter’s Journey in the Syria and Iraq Wars (2018).

 
Πηγή:  meforum.org