Οι BRICS στερούνται ενιαίου οράματος που απαιτείται για παγκόσμια ηγεσία
Η πιο πρόσφατη σύνοδος κορυφής Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και της Νότιας Αφρικής έχει πλέον ολοκληρωθεί εν μέσω ενθουσιασμένης κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης. Οι BRICS – οι οποίες επεκτείνονται σε 11 μέλη – συχνά απεικονίζονται ως ένα αυξανόμενο αντίβαρο σε μια G7 υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και την καθιερωμένη παγκόσμια τάξη διακυβέρνησης, καθώς και μια πιθανή απειλή για την κυριαρχία του δολαρίου. Η υπερβολή είναι θλιβερά υπερβολική.
Το παγκόσμιο βάρος είναι σίγουρα τώρα πιο διασκορπισμένο από πριν. Η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομία, κατακλύζοντας μεμονωμένες ευρωπαϊκές χώρες και την Ιαπωνία, και οι εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας έχουν ενταθεί. Η προσοχή που δίνεται στους BRICS και στον κυρίαρχο ρόλο της Κίνας στην ομάδα αντικατοπτρίζει αυτή την πραγματικότητα. Ωστόσο, οι χώρες BRICS στερούνται της συνοχής των αξιών, καθώς και των γεωπολιτικών και ευρέων οικονομικών συμφερόντων για να διαδραματίσουν καθοδηγητικό ρόλο για την παγκόσμια οικονομία και να λειτουργήσουν ως αποτελεσματικό αντίβαρο στις υπάρχουσες δομές.
Δημιουργώντας το ακρωνύμιο «Bric» το 2001, ο Jim O’Neill ορθώς παρατήρησε ότι η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα (η Νότια Αφρική πρόσθεσε αργότερα το «S») αντιπροσώπευαν όλο και περισσότερο μεγαλύτερο μερίδιο του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και της δυναμικής ανάπτυξης, γεγονός που θα πρέπει να αντικατοπτρίζεται στην παγκόσμια διακυβέρνηση.
Κατά την επόμενη δεκαετία, οι BRICS έκαναν βήματα προς τα εμπρός – συχνά με την υποστήριξη των ΗΠΑ και της Δύσης – βασιζόμενοι στο κοινό τους ενδιαφέρον για μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική επιρροή. Οι υπουργοί Οικονομικών της G7 προσκάλεσαν το υπουργείο Οικονομικών των BRICS και αξιωματούχους της κεντρικής τράπεζας στις συναντήσεις τους.
Με επικεφαλής τους οικονομικούς εκπροσώπους τους, οι χώρες BRIC κατάφεραν να πιέσουν για αυξημένη δύναμη ψήφου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και ανέλαβαν τις 10 πρώτες θέσεις. Συνέβαλαν και πήραν μερίδιο μπλοκαρίσματος στις διευρυμένες γραμμές στήριξης έκτακτης ανάγκης του ΔΝΤ και δημιούργησαν τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα. Εντάχθηκαν στο Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Οι BRICS, ειδικά η Κίνα, ήταν απαραίτητες για να βοηθήσουν στην αποτροπή της παγκόσμιας οικονομικής κατάρρευσης κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και έλαβαν πολλούς επαίνους γι ‘αυτό.
Σε μεγάλο βαθμό λόγω της συμμετοχής των χωρών BRICS στη διαδικασία των υπουργών Οικονομικών της G20, η G20 άρχισε να συνεδριάζει σε επίπεδο ηγετών το 2009 και αναγνωρίστηκε ως το κορυφαίο φόρουμ διεθνούς οικονομικής συνεργασίας, ωθώντας την G7 σε έναν μικρότερο, άτυπο ρόλο. Καθ ‘όλη τη διάρκεια, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ αναγνώρισαν ιδιαίτερα το αυξανόμενο βάρος της Κίνας, δημιουργώντας στενές διμερείς σχέσεις πάνω από πολυμερείς δεσμούς.
Αλλά για πολλούς λόγους, οι BRICS απέτυχαν να γίνουν μια συνεκτική δύναμη μετά την οικονομική κρίση του 2008.
Πρώτον, ενώ η οικονομία της Κίνας τροφοδοτήθηκε παρά τις δικές της δυσκολίες, ειδικά το 2015-16, οι οικονομίες της Ρωσίας και της Βραζιλίας είχαν αδύναμες επιδόσεις. Η πτώση των παγκόσμιων τιμών των βασικών εμπορευμάτων μετά το 2014 έπληξε σκληρά τη Βραζιλία και τη Ρωσία, με την πρώτη να επηρεάζεται επίσης από την κακή μακροοικονομική διαχείριση. Η Ινδία θεωρήθηκε προστατευτική και παρέμεινε εσωστρεφής. Οι διευρυμένοι BRICS μοιάζουν απλά με τους κινεζικούς δορυφόρους G1 συν 10.
Δεύτερον, στο γεωπολιτικό μέτωπο, ο πρόεδρος Xi Jinping θεωρήθηκε ότι στρέφει την Κίνα προς τον αυταρχισμό και τον κρατισμό. Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ επιδεινώθηκαν. Εν τω μεταξύ, η εισβολή του Πούτιν το 2014 στο Ντονμπάς και την Κριμαία έκανε τη Ρωσία παρία. Αυτό αποδυνάμωσε την ικανότητα των BRICS να συνεργαστούν με μια όλο και πιο επιφυλακτική Δύση για να αποκτήσουν μεγαλύτερη φωνή στην παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική ατζέντα. Η G7 βρήκε νέα ζωή, ακριβώς για να αντιμετωπίσει την Κίνα και τη Ρωσία, μέσω συλλογικής εργασίας σε θέματα όπως η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, οι οικονομικές κυρώσεις, η στρατιωτική συνεργασία και η υπεράσπιση της δημοκρατίας.
Τρίτον, η επιθυμία των BRICS να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο στην παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση δεν μεταφράστηκε σε ευρύτερη συνοχή και ισχύ σε επίπεδο ηγετών, επειδή η ομάδα απλά δεν μοιράζεται κοινά γεωπολιτικά συμφέροντα και αξίες. Η επέκταση των BRICS θα επιδεινώσει μόνο την πολυπλοκότητα.
Η Κίνα και η Ινδία έχουν μια ιστορικά τεταμένη αντιπαλότητα και γεμάτη σχέση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η Ρωσία και το Ιράν είναι παρίες. Η επιρροή της Βραζιλίας μειώνεται σημαντικά, όπως και η φήμη του προέδρου Luiz Inacio Lula de Silva. Τα μέλη των BRICS δεν συμφωνούν για τη βάρβαρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Υπάρχει μακροχρόνια εχθρότητα μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας. Η Κίνα εγείρει φόβους στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας δεν είναι μέλη των BRICS. Η Αφρική και πολλές βασικές αναδυόμενες αγορές επιθυμούν να αποφύγουν την επιλογή μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ. Ορισμένοι, όπως το Μεξικό και η Ινδονησία, φαινομενικά δεν θέλουν να συμμετάσχουν στις χώρες BRICS.
Πολλές από αυτές τις αποκλίσεις αποδείχθηκαν στην γελοία μακροσκελή 25σέλιδη δήλωση της συνόδου κορυφής των ηγετών των BRICS. Μιλά για δέσμευση στη δημοκρατία, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποφυγή συγκρούσεων, επισιτιστική ασφάλεια, κεντρικό ρόλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για την πολυμέρεια στο εμπόριο – θέσεις που αντικρούονται αναίτια από πολλά μέλη των BRICS.
Το κίνημα BRICS υποστηρίζει την αποδολαριοποίηση και τη μείωση της παγκόσμιας οικονομικής επιρροής των ΗΠΑ. Ενώ είναι εύκολο να συσπειρωθούμε γύρω από μια αμυδρή άποψη της G7, των ΗΠΑ και του παγκόσμιου ρόλου του δολαρίου, αυτό είναι διαφορετικό από την προσφορά μιας βιώσιμης εναλλακτικής λύσης.
Το γιουάν δεν είναι έτοιμο να αναλάβει σημαντικό παγκόσμιο ρόλο δεδομένης της έλλειψης μετατρεψιμότητας, των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, των ανώριμων κεφαλαιαγορών και του αδύναμου κράτους δικαίου. Οι παγκόσμιοι επενδυτές έχουν αποφύγει την Κίνα από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Η συζήτηση για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου νομίσματος BRICS είναι φανταστική. Είναι τα μέλη των BRICS πρόθυμα να ρίξουν τα εθνικά τους νομίσματα; Είναι έτοιμοι να δημιουργήσουν μια κεντρική τράπεζα BRICS; Είναι οι οικονομίες τους συμβατές ή υπάρχει μια βέλτιστη νομισματική περιοχή; Διαθέτουν τη χρηματοπιστωτική υποδομή, πόσο μάλλον το απαιτούμενο οικονομικό άνοιγμα και μετατρεψιμότητα; Οι απαντήσεις είναι αυτονόητες.
Παρά την τεράστια παγκόσμια επιρροή της Κίνας, οι BRICS είναι απλά πολύ διαφοροποιημένες και στερούνται θετικής ατζέντας για να διαδραματίσουν παγκόσμιο καθοδηγητικό ρόλο. Το hoopla των BRICS είναι πάνω από την κορυφή.
Ο Mark Sobel είναι πρόεδρος του OMFIF στις ΗΠΑ.
Πηγή: omfif.org
