Ο γρίφος της τιμής του πετρελαίου για το 2020

-Είναι η νέα μείωση της παραγωγής πετρελαίου από τον ΟΠΕΚ ικανή να οδηγήσει την τιμή σε υψηλότερα επίπεδα;

-Τι προβλέπει η νέα συμφωνία των κρατών-μελών του ΟΠΕΚ

 
Ο ΟΠΕΚ (Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών) σε συνεργασία με χώρες που δεν είναι μέλη του οργανισμού, όπως η Ρωσία και το Καζακστάν, αποφάσισαν στη διήμερη συνάντησή τους (5-6 Δεκεμβρίου) να προβούν σε μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις στην παραγωγή των τελευταίων δέκα ετών. Η απόφαση αυτή ελήφθη στο πλαίσιο της προσπάθεια στήριξης των τιμών του πετρελαίου αλλά και αποτροπής δημιουργίας συνθηκών υπερπροσφοράς. Συγκεκριμένα, τα κράτη-μέλη του ΟΠΕΚ μαζί με άλλους σημαντικούς πετρελαιοπαραγωγούς, συμφώνησαν μείωση της ημερήσιας παραγωγής κατά 500.000 βαρέλια, ενώ η Σαουδική Αραβία αποφάσισε να περιορίσει την ημερήσια παραγωγή της, κατά 400.000 βαρέλια. Ωστόσο, η κίνηση της Σαουδικής Αραβίας είχε διττό χαρακτήρα. Πέραν του κοινού στόχου για περιορισμό της προσφοράς, αποσκοπούσε στο να ενισχύσει την αποτίμηση της εθνικής της πετρελαϊκής εταιρίας, Saudi Aramco, μετά την εισαγωγή της τελευταίας στο χρηματιστήριο. Σημειώνεται ότι η χρηματιστηριακή αποτίμηση της εταιρίας, τη δεύτερη ημέρα διαπραγμάτευσης στο χρηματιστήριο, άγγιξε τα 2 τρισ. δολάρια.

Με τη νέα συμφωνία, οι ανωτέρω χώρες οδηγούνται σε περικοπή της παραγωγής κατά 1,7 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ποσότητα ικανή να ικανοποιήσει το 1,7% της παγκόσμιας ζήτησης. Η συμφωνία θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου, ωστόσο θα αναθεωρηθεί στην επόμενη συνάντηση του ΟΠΕΚ που θα πραγματοποιηθεί στις 5-6 Μαρτίου, ενώ η συνέχισή της θα εξαρτηθεί από το βαθμό συμμόρφωσης επί της συμφωνίας όλων ανεξαιρέτως των χωρών. Το ενδεχόμενο μη συμμόρφωσης στις συμφωνίες του ΟΠΕΚ δεν δύναται να αποκλεισθεί. Ενδεικτικό παράδειγμα αθέτησης των στόχων παραγωγής αποτελεί το Ιράκ, το οποίο το 2019 παρήγαγε 0,15 εκατομμύρια βαρέλια, ημερησίως περισσότερα από τη συμφωνηθείσα ποσόστωση. Υπενθυμίζεται ότι ο ΟΠΕΚ ξεκίνησε τις περικοπές στην παραγωγή πετρελαίου στις αρχές του 2016, όταν η τιμή του υποχώρησε στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 13 ετών.

 
Η αντίδραση των αγορών
Θετική ήταν η αντίδραση της αγοράς στη δημοσιοποίηση της απόφασης, αν και είχε αρχίσει σταδιακά να προεξοφλείται, λίγες ημέρες πριν τη διεξαγωγή της διήμερης συνάντησης. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η τιμή του πετρελαίου τύπου Brent διαμορφώνεται στα 65,94 δολάρια το βαρέλι (Bloomberg, 18 Δεκεμβρίου, 2019), ενισχυμένη κατά 2,4% από την ημέρα ανακοίνωσης της απόφασης του ΟΠΕΚ (Γράφημα 9) και κατά 8,4% από την τιμή της 3ης Δεκεμβρίου.
Ωστόσο, μένει να αποδειχθεί η διατηρησιμότητα ή μη αυτής της ανόδου. Αν η πρόσφατη απόφαση αποτύχει να συντηρήσει μια υψηλότερη τιμή για το πετρέλαιο, θα θεωρηθεί από τους συμμετέχοντες στις αγορές ως αδυναμία του ΟΠΕΚ να επηρεάσει τις εξελίξεις, με αποτέλεσμα στο μέλλον να μην μπορεί να πείσει τις αγορές για τη βαρύτητα των δράσεων που ενδεχομένως αναλάβει.

 
Ο γρίφος της τιμής του πετρελαίου για το 2020
Το 2020 έχει αρχίσει να διαφαίνεται ότι θα αποτελέσει μια δύσκολη χρονιά για τις χώρες του ΟΠΕΚ, καθώς εντείνεται ο προβληματισμός για το πως μπορεί να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, με δεδομένη την αύξηση της παραγωγής σε ΗΠΑ, Βραζιλία και Νορβηγία. Σύμφωνα με την ΕΙΑ (U.S. Energy Information Administration), η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ θα φτάσει κατά μέσο όρο τα 13,2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2020, αυξημένα κατά 0,9 εκατομμύρια βαρέλια από το επίπεδο του 2019. Σημειώνεται ότι σημαντικές πετρελαιοπαραγωγοί χώρες όπως το Ιράν, η Λιβύη και η Βενεζουέλα, δεν συμμετέχουν στη συμφωνία για περικοπές στην παραγωγή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πλέον ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου παγκοσμίως, με 12,3 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως το 2019, σύμφωνα με την ΕΙΑ, έναντι 11 εκατομμύρια βαρέλια το 2018. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παράγουν περισσότερο πετρέλαιο από την Σαουδική Αραβία και την Ρωσία σήμερα, αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι η αύξηση της παραγωγής έχει αρχίσει να επιβραδύνεται. Σήμερα, τα αποθέματα πετρελαίου των Ηνωμένων Πολιτειών ανέρχονται σε 447,9 εκατομμύρια βαρέλ Ο οργανισμός ΕΙΑ προβλέπει ότι η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ θα αυξηθεί το 2020 και ότι η χώρα θα καταστεί για πρώτη φορά καθαρός εξαγωγέας αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου. Παράλληλα, με τη σημαντική προσφορά σχιστολιθικού πετρελαίου, η εξασθενημένη ζήτηση, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης, που έχει προκληθεί από τον εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ και της Κίνας, απειλεί εκ νέου να προκαλέσει ανισορροπία. Ταυτόχρονα, η Σαουδική Αραβία πρωτοστατεί στη μείωση της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, καθώς χρειάζεται υψηλότερες τιμές προκειμένου να πετύχει να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της. Στην περίπτωση, ωστόσο, που υπάρξει δημοσιονομικό έλλειμμα, η κάλυψή του δεν θεωρείται σημαντικό πρόβλημα, καθώς ο λόγος του δημόσιου χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώνεται μόλις στο 25%.

Ο οργανισμός ΕΙΑ προβλέπει ότι η παραγωγή πετρελαίου στις ΗΠΑ θα αυξηθεί το 2020 και ότι η χώρα θα καταστεί για πρώτη φορά καθαρός εξαγωγέας αργού πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου. Παράλληλα, με τη σημαντική προσφορά σχιστολιθικού πετρελαίου, η εξασθενημένη ζήτηση, λόγω της παγκόσμιας οικονομικής επιβράδυνσης, που έχει προκληθεί από τον εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ και της Κίνας, απειλεί εκ νέου να προκαλέσει ανισορροπία. Ταυτόχρονα, η Σαουδική Αραβία πρωτοστατεί στη μείωση της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, καθώς χρειάζεται υψηλότερες τιμές προκειμένου να πετύχει να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της. Στην περίπτωση, ωστόσο, που υπάρξει δημοσιονομικό έλλειμμα, η κάλυψή του δεν θεωρείται σημαντικό πρόβλημα, καθώς ο λόγος του δημόσιου χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώνεται μόλις στο 25%.

Η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου προέρχεται από τις αναδυόμενες και τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η Κίνα αντιπροσωπεύει το ήμισυ της αύξησης και η Ινδία το ένα τέταρτο. Η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής μεγέθυνσης, ακόμα και με την ύπαρξη συμφωνίας για αποκλιμάκωση του εμπορικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, αποτελεί ένδειξη μείωσης της ζήτησης πετρελαίου για το 2020. Η πρόσφατη αύξηση των αποθεμάτων πετρελαίου στις ΗΠΑ και σε άλλες μεγάλες οικονομίες του ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) εγείρει ανησυχίες ότι η εξασθένιση της οικονομικής ανάπτυξης στον ΟΟΣΑ και στην Κίνα θα μειώσει τη ζήτηση πετρελαίου. Συνεπώς, η πρόσφατη άνοδος της τιμής του πετρελαίου φαίνεται να αποτελεί περισσότερο απόρροια της αβεβαιότητας που σχετίζεται με την πορεία των εμπορικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας και της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα η άνοδος να μην έχει διάρκεια.

Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.