Ο επιχειρηματίας-αγρότης οδηγός αλλαγής
✏ «Ο αγροτικός τομέας δείχνει τον δρόμο προς την επιτυχία και τη μετουσίωση της κρίσης σε ευκαιρία»
✏ «Οι ιδέες υπάρχουν και το μόνο που χρειάζεται για να υλοποιηθούν είναι η οργάνωση της αγοράς από τους άμεσα ενδιαφερόμενους»
✏ «Συλλογικές δράσεις αγροτών και ομάδες παραγωγών με αρωγό ένα λειτουργικό κράτος με περιορισμένη γραφειοκρατία και φιλικό στον επιχειρηματία-αγρότη μπορούν να οργανώσουν την αλυσίδα παραγωγής και την καθετοποίησή της από το “χωράφι στο ράφι”, τη γνωστοποίηση και διαφήμιση στο εξωτερικό των ποιοτικών και μοναδικών σε διατροφική, πολιτιστική και ιστορική αξία ελληνικών προϊόντων, με άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και των εξαγωγών»
Το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), κυκλοφόρησε την νέα του έκδοση Οικονομικές Εξελίξεις, στην οποία περιλαμβάνεται ανάλυση του κυρίου Αθανάσιου Χύµη, υπό τον τίτλο : «Εξωτερικό εµπόριο αγροτικών προϊόντων και τροφίµων». Στην μελέτη αποτυπώνονται με καθαρή επιχειρηματολογία, χρήσιμα συμπεράσματα για την δυναμική των αγροτικών προϊόντων και τροφίμων και την αξιοποίηση του αγροτικού πλούτου. Αναλυτικά η ανάλυση αναφέρει:
«Το 2012 ήταν άλλη μία χρονιά (η 5η κατά σειρά) ισχυρής ύφεσης της οικονομίας.
Έτσι, οι εισαγωγές συνέχισαν την πτωτική πορεία τους για 4η συνεχή χρονιά, ενώ οι εξαγωγές την ανοδική τους πορεία για 3ο συνεχόμενο έτος.
Όπως έχουμε επανειλημμένως σημειώσει από αυτή τη στήλη, τα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα είναι πιο ανελαστικά σε σχέση με τα άλλα προϊόντα και κυρίως τα βιομηχανικά.
Κατά συνέπεια, οι εισαγωγές τους μειώνονται με μικρότερο ρυθμό από ό,τι τα υπόλοιπα βιομηχανικά προϊόντα.
Επίσης, ενδεικτικό της αντοχής του αγροτικού τομέα στην κρίση είναι το γεγονός ότι αποτελεί εκ των ελαχίστων, αν όχι τον μόνο τομέα που αυξάνει τόσο δυναμικά τις εξαγωγές του.
Ακολουθεί ανάλυση του εμπορίου αγροτικών προϊόντων και τροφίμων σε σχέση με το συνολικό εξωτερικό εμπόριο, και σύντομη περιγραφή της γεωγραφικής κατανομής και των εξελίξεων στις εισαγωγές και εξαγωγές των κυριότερων κατηγοριών αγροτικών προϊόντων.
Το άρθρο κλείνει με συμπεράσματα και προτάσεις.
Εμπόριο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων ως προς το σύνολο του εμπορίου
Στον Πίνακα 4.2.1 παρουσιάζονται συνοπτικά οι εξελίξεις στις εισαγωγές, εξαγωγές και το έλλειμμα στο σύνολο του εμπορικού ισοζυγίου (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) αφενός, και στο εμπόριο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων αφετέρου.
Η ανελαστικότητα των αγροτικών προϊόντων είναι εμφανής.
Ενώ οι συνολικές εισαγωγές την περίοδο 2008-2012 σημειώνουν πτώση με μέσο ετήσιο ρυθμό 11,2%, στα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα ο πτωτικός ρυθμός δεν ξεπερνά το 2,7%.
Κατόπιν τούτου παρατηρούμε συνεχή αύξηση του μεριδίου των αγροτικών προϊόντων στο σύνολο των εισαγωγών που έχει ξεπεράσει το 20% (εξαιρουμένων βέβαια των πετρελαιοειδών).
Όπως ήδη αναφέρθηκε, ενδεικτική της δυναμικότητας του κλάδου εν μέσω κρίσης είναι η αύξηση των εξαγωγών την ίδια περίοδο (μέσος ετήσιος ρυθμός 6,9%,υπερτριπλάσιος του μέσου ετήσιου ρυθμού του συνόλου των εξαγωγών 2%).
Ιδιαίτερα δε την τελευταία χρονιά 2011-2012, οι συνολικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 5,3%, ενώ τα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα κατά 16,4% φθάνοντας σε ύψος τα €5,24 δις, δηλαδή, το 31,4% του συνόλου των εξαγωγών πλην των πετρελαιοειδών.
Άμεση θετική συνέπεια αυτών των εξελίξεων είναι η ραγδαία υποχώρηση του ελλείμματος.
Μόνο κατά το τελευταίο έτος το συνολικό έλλειμμα συρρικνώθηκε κατά 14,5%, ενώ το αγροτικό κατά 44,1% και περιορίστηκε στο €1,1 δις.
Αν λάβουμε δε υπόψιν μας ότι το έλλειμμα ήταν €3 δις το 2008, μιλάμε για αθροιστική μείωση της τάξεως του 64,1% μέσα σε 4 χρόνια.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι οι πίνακες αναγράφουν τις αξίες των εισαγωγών και εξαγωγών σε τρέχουσες τιμές και φυσικά ή άνοδος ή η πτώση των τελευταίων επηρεάζει άμεσα, μαζί με την ποσότητα φυσικά, την τελική αξία.
Συνεπώς, άμεσα συμπεράσματα για τις εμπορευόμενες ποσότητες (σε τόνους) δεν μπορούν να εξαχθούν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στα περισσότερα είδη αγροτικών προϊόντων και τροφίμων οι τιμές κινούνται ανοδικά και αποτελούν σημαντικό (σε κάποιες περιπτώσεις και το μεγαλύτερο) μέρος της μεταβολής της αξίας της εισαγόμενης ή εξαγόμενης ποσότητας.
Γεωγραφική κατανομή εμπορίου αγροτικών προϊόντων και τροφίμων
Γίνεται έντονη συζήτηση, τελευταία, για τις εξαγωγικές δυνατότητες της Ελλάδος σε χώρες εκτός ΕΕ.
Σε ό,τι αφορά τα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα, από τον Πίνακα 4.2.2 διαφαίνεται μία ελαφρώς πτωτική τάση του μεριδίου των εξαγωγών αγροτικών προφαντών και τροφίμων προς χώρες της ΕΕ με ταυτόχρονη ελαφρά αύξηση του αντιστοίχου μεριδίου προς τρίτες χώρες.
Οι περισσότερες βέβαια δημόσιες συζητήσεις αφορούν τα πετρελαιοειδή των οποίων οι εισαγωγές και εξαγωγές γίνονται με χώρες εκτός ΕΕ, αυξάνοντας έτσι δυναμικά το σύνολο του εμπορικών σχέσεων της χώρας μας με τρίτες χώρες.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το συνήθως ελλειμματικό αγροτικό εμπορικό ισοζύγιο, τουλάχιστον όσον αφορά στο εμπόριο με τρίτες χώρες, έγινε πλεονασματικό (€100 εκατ.) για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια το 2010, για να φθάσει το 2012 τα €385 εκατ.
Έτσι το σύνολο του ελλείμματος του αγροτικού εμπορικού ισοζυγίου το 2012 αφορά μόνον στο εμπόριο με χώρες της ΕΕ.
Διάρθρωση εμπορίου αγροτικών προϊόντων και τροφίμων
Στους Πίνακες 4.2.3 και 4.2.4 παρατίθενται αναλυτικά οι εισαγωγές και εξαγωγές όλων σχεδόν των κατηγοριών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων για την περίοδο 2008-2012.
Οι κατηγορίες προϊόντων στους πίνακες κατατάσσονται κατά φθίνουσα σειρά αξίας για το έτος 2012.
Λόγω της μείωσης της αξίας των εισαγωγών των περισσότερων ειδών, τα Προϊόντα κρέατος αύξησαν το μερίδιό τους και μαζί με τα Γαλακτοκομικά αποτελούν το 31,1% των εισαγωγών.
Πολλές φορές από τούτη τη στήλη έχει επισημανθεί η ανάγκη ανάπτυξης της κρεοπαραγωγού κτηνοτροφίας στην Ελλάδα για υποκατάσταση των εισαγωγών.
Οι εισαγωγές Οπωροκηπευτικών, αν και βαίνουν μειούμενες, συνεχίζουν να καταλαμβάνουν την 3η θέση με μερίδιο 10%. Δημητριακά, Αλιεύματα και Ποτά σημείωσαν σημαντική μείωση ενώ, στον αντίποδα, τα Σάκχαρα συνέχισαν την έντονη ανοδική τους πορεία, καθώς επίσης οι Ελαιώδεις σπόροι (έχει γίνει σε προηγούμενα άρθρα μας αναφορά στην ανάγκη ανάπτυξης της καλλιέργειας κτηνοτροφικών φυτών προς υποκατάσταση των Ελαιωδών σπόρων αλλά και των Ζωοτροφών), τα Έλαια και ιδιαίτερα τα Δέρματα (Δορές), των οποίων όμως περισσότερο αυξήθηκε η τιμή παρά η εισαγόμενη ποσότητα.
Όσον αφορά στις εξαγωγές (Πίνακας 4.2.4), τα Οπωροκηπευτικά σημείωσαν νέα αύξηση και το μερίδιό τους πλησιάζει το 34% των συνολικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων.
Ενώ το 2011 η αύξηση της αξίας οφειλόταν στην άνοδο των τιμών, διότι σε ποσότητα υπήρξε μείωση, το 2012 η ποσότητα έφθασε σε νέο ρεκόρ πλησιάζοντας τα 2 εκατ. τόνους και σε αξία το €1,77 δις.
Τα Αλιεύματα είναι σταθερά το δεύτερο σημαντικότερο εξαγώγιμο προϊόν.
Το μερίδιό τους, όπως και άλλων προϊόντων (Δημητριακά, Ποτά, Είδη διατροφής και Σάκχαρα), παρουσιάζει μείωση το 2012 απλούστατα διότι η αύξησή τους σε αξία ήταν αναλογικά μικρότερη από την αύξηση προϊόντων όπως το Βαμβάκι, τα Έλαια (κυρίως ελαιόλαδο), οι Δορές (Δέρματα) και οι Ακατέργαστες ύλες.
Ιδιαίτερα στο Βαμβάκι έχουμε υπερδιπλασιασμό της εξαγόμενης ποσότητας, αν και η μείωση της τιμής περιόρισε κάπως την αύξηση της αξίας του.
Αντιθέτως, στα Έλαια αυξήθηκε η εξαγόμενη ποσότητα όπως και η τιμή τους.
Σημαντική άνοδο παρουσίασε ο Καπνός, ένα πολύ θετικό γεγονός που περιορίζει τις πρότερες ανησυχίες για μεγάλο περιορισμό της παραγωγής του λόγω αλλαγής στην πολιτική ενίσχυσής του από την ΚΑΠ.
Τέλος, σημαντική άνοδο σημείωσαν τα Γαλακτοκομικά που τα τελευταία χρόνια αυξάνουν τις εξαγωγές με γρήγορους ρυθμούς.
Συμπεράσματα-Προτάσεις
Η θετική εξέλιξη και εντυπωσιακή άνοδος των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων το 2012 (16,4%) αποτελεί άλλη μία απόδειξη της δυναμικότητας του αγροτικού τομέα και της ανθεκτικότητάς του στην κρίση.
Όπως έχει κατ’ επανάληψη τονίσει τούτη η στήλη, εάν γίνουν οι κατάλληλες επενδύσεις στον κλάδο της κρεοπαραγωγού κτηνοτροφίας (ήδη η γαλακτοπαραγωγός κτηνοτροφία ανέρχεται δυναμικά), η υποκατάσταση των εισαγωγών Προϊόντων κρέατος και, γιατί όχι, η αύξηση των εξαγωγών τους, που παραμένουν σε αμελητέα επίπεδα, θα οδηγήσει στην ταχεία μείωση του ελλείμματος και ίσως ακόμα στη μεταστροφή του σε πλεόνασμα.
Το Βαμβάκι και ο Καπνός αποδεικνύουν ότι συνεχίζουν να έχουν δυναμισμό, παρά τις περί του αντιθέτου πρόσφατες εκπεφρασμένες ανησυχίες.
Ιδιαίτερα δε το Βαμβάκι, εάν οργανωθούν α) η πιστοποίησή του και, β) οι παραγωγοί και εκκοκκιστές ώστε να μην αναμιγνύονται οι διάφορες ποικιλίες (με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της συνολικής ποιότητας), θα μπορούσε να εξαχθεί σε απαιτητικές αγορές με υψηλή τιμή (π.χ. ΗΠΑ) αντί να κατευθύνεται σε χώρες που προσφέρουν χαμηλή τιμή (π.χ. Αίγυπτο).
Τα Αλιεύματα, μεγάλο μέρος των εξαγωγών των οποίων αποτελείται από ιχθυοκαλλιέργειες, παρουσιάζουν συνεχή αύξηση της αξίας των εξαγωγών.
Η αύξηση της τιμής τους στην παγκόσμια αγορά αντανακλά την αυξημένη ζήτηση, η οποία, σε συνδυασμό με το παγκόσμιο πρόβλημα της μείωσης των θαλάσσιων αλιευτικών αποθεμάτων, υποδεικνύει τον σημαντικό ρόλο που οι ιχθυοκαλλιέργειες (αλλά και η περιβαλλοντικός πιο φιλική ιχθυοπονία) μπορούν να παίξουν στις ελληνικές εξαγωγές Αλιευμάτων.
Τα Ποτά, τα Δημητριακά και, ιδιαίτερα, τα Είδη διατροφής έχουν επίσης δυναμική για περαιτέρω εξέλιξη.
Δεν θα πρέπει όμως να παραβλέψουμε πολλές άλλες κατηγορίες προϊόντων μόνο και μόνο επειδή η αξία των εξαγωγών τους δεν είναι μεγάλη, όπως Δορές, Ελαιώδεις σπόροι, Καφές-Τσάι-Μπαχαρικά, Ζωοτροφές και Ακατέργαστες ύλες.
Είναι αυτές ακριβώς οι κατηγορίες που, λόγω της χαμηλής παραγωγής, έχουν τις δυνατότητες για γρήγορη ανάπτυξη, ίσως περισσότερο και από τις ήδη ανεπτυγμένες και ίσως σε κάποιο βαθμό κορεσμένες κατηγορίες.
Σε μία οικονομική κρίση δεν είναι τελικά όλα αρνητικά.
Ο αγροτικός τομέας δείχνει τον δρόμο προς την επιτυχία και τη μετουσίωση της κρίσης σε ευκαιρία.
Οι ιδέες υπάρχουν και το μόνο που χρειάζεται για να υλοποιηθούν είναι η οργάνωση της αγοράς από τους άμεσα ενδιαφερόμενους.
Συλλογικές δράσεις αγροτών και ομάδες παραγωγών με αρωγό ένα λειτουργικό κράτος με περιορισμένη γραφειοκρατία και φιλικό στον επιχειρηματία-αγρότη μπορούν να οργανώσουν την αλυσίδα παραγωγής και την καθετοποίησή της από το “χωράφι στο ράφι”, τη γνωστοποίηση και διαφήμιση στο εξωτερικό των ποιοτικών και μοναδικών σε διατροφική, πολιτιστική και ιστορική αξία ελληνικών προϊόντων, με άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και των εξαγωγών.» (πηγή www.kepe.gr)
www.mywaypress.gr
23/6/2013
