Ο “κανένας” στην Πρωθυπουργία και η αναζήτηση νέου ηγέτη: Μπορεί ένας επιχειρηματίας να καλύψει το κενό;
Το “ρίσκο” ενός νέου ηγέτη-επιχειρηματία ζυγίζεται έναντι της “βεβαιότητας” της συνεχιζόμενης φθοράς με το υπάρχον πολιτικό μοντέλο
Ενας επιχειρηματίας-ηγέτης κοινής λογικής, επιμελής, πρωτογενούς ισχύος και πολλαπλής επίδρασης μπορεί να κινητοποιήσει πόρους και πολίτες να πάρουν τα πράγματα της ζωής τους και της χώρας στα ικανά, δυναμικά, δημιουργικά, δικά τους χέρια, χωρίς μεσάζοντες πολιτικούς με ιστορικό πιστοποιημένης αδράνειας, αργόσχολους, χρυσής μετριότητας, γόνους και πολιτικούς ξύλινους, έτοιμους προς καύση, λόγω ξηρασίας λόγων και έργων
Η ελληνική πολιτική σκηνή διανύει μια περίοδο βαθιάς κρίσης εμπιστοσύνης. Η διαχρονική πρωτοκαθεδρία του “κανένα” στην ερώτηση για τον καταλληλότερο πρωθυπουργό, η εμφανής απαξίωση των παραδοσιακών πολιτικών δυνάμεων, η πολυδιάσπαση ιδεολογικά συγγενών κομμάτων και η γενικευμένη αίσθηση ενός πολιτικού κενού συνθέτουν ένα τοπίο ώριμο για ανατροπές. Σε αυτό το πλαίσιο, αναδύεται επιτακτικά το ερώτημα: Μήπως ήρθε η ώρα για ένα νέο πολιτικό κίνημα, με επικεφαλής έναν επιτυχημένο επιχειρηματία της πραγματικής οικονομίας, ικανό να εμπνεύσει, να συσπειρώσει και να ηγηθεί μιας προσπάθειας εθνικής ανάταξης;
Η υπόθεση εργασίας: Ο επιχειρηματίας ως καταλύτης αλλαγής
Η ιδέα ενός επιχειρηματία στην ηγεσία της χώρας αντλεί τη δυναμική της από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που συχνά του αποδίδονται:
Υψηλή αποδοχή και αυτοδημιουργία: Οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες συχνά χαίρουν κοινωνικής εκτίμησης ως αυτοδημιούργητοι, ως άνθρωποι που ξεκίνησαν από χαμηλά και πέτυχαν χάρη στην εργατικότητα, την καινοτομία και την ανθεκτικότητά τους. Αυτό το προφίλ έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα πολλών πολιτικών που θεωρούνται μέρος ενός κλειστού συστήματος.
Επαφή με την πραγματικότητα: Ένας επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στην “πραγματική οικονομία” θεωρείται ότι “ζει και αναπνέει στο πεζοδρόμιο”, κατανοώντας τις αγωνίες, τις προκλήσεις και τις φιλοδοξίες των δημιουργικών πολιτών, των εργαζομένων και των άλλων επιχειρηματιών.
Προσανατολισμός στο αποτέλεσμα: Η επιχειρηματική λογική εστιάζει στην επίτευξη στόχων, στην αποδοτικότητα και στην επίλυση προβλημάτων – στοιχεία που λείπουν συχνά από τη δημόσια διοίκηση και την πολιτική.
Δυνατότητα ρήξης: Ένας ηγέτης προερχόμενος εκτός του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος θα μπορούσε ευκολότερα να αμφισβητήσει παθογένειες όπως η οικογενειοκρατία, ο κομματικός παρεμβατισμός, η διαφθορά και η εξάρτηση από το κράτος (κρατικοδίαιτοι κλειδοκράτορες). Θα μπορούσε να εκφράσει την ανάγκη για κάθαρση και να συγκρουστεί με την παρακμιακή ελίτ των βολεμένων.
Το όραμα: Κάθαρση, ανάταξη, αναγέννηση
Ένα τέτοιο κίνημα, με ηγέτη έναν επιχειρηματία, θα καλούνταν να παρουσιάσει ένα σαφές και ρεαλιστικό σχέδιο για τη χώρα, εστιάζοντας σε:
Κάθαρση και ισονομία: Πάταξη της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα, θέσπιση αυστηρών κανόνων διαφάνειας και λογοδοσίας, και δημιουργία ενός περιβάλλοντος ισονομίας και ελευθερίας στο επιχειρείν για όλους, χωρίς προνομιούχους και “σημαδεμένες τράπουλες”.
Παραγωγική ανασυγκρότηση: Ολική ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας, με έμφαση στην ενίσχυση της μεταποίησης, της βιομηχανίας και κλάδων με υψηλή προστιθέμενη αξία.
Επενδύσεις και καινοτομία: Προσέλκυση στρατηγικών επενδύσεων (εγχώριων και ξένων) μέσω σταθερού φορολογικού και θεσμικού πλαισίου, ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, και υλοποίηση έργων υποδομής που ενσωματώνουν νέες τεχνολογίες.
Εξωστρέφεια: Νέα κίνητρα για την αναβάθμιση της εγχώριας παραγωγής και την ενίσχυση του εξαγωγικού προσανατολισμού των επιχειρήσεων.
Κοινωνική συνοχή: Παρεμβάσεις ουσίας για τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων, διασφαλίζοντας ότι η ανάπτυξη θα έχει δίκαιο αποτύπωμα στην κοινωνία.
Έμπνευση και κινητοποίηση: Πέρα από τις πολιτικές, ο ηγέτης αυτός θα έπρεπε να μπορεί να κινητοποιήσει, να εμπνεύσει και να ενώσει τους πολίτες γύρω από ένα κοινό εθνικό όραμα για ένα καλύτερο μέλλον.
Εναλλακτικά σενάρια και προκλήσεις
Πέρα από τη δημιουργία ενός εντελώς νέου κόμματος, υπάρχουν και εναλλακτικά σενάρια:
Συνασπισμός προόδου: Η συσπείρωση “καθαρών” και ικανών στελεχών από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους, υπό μια νέα ηγεσία, με στόχο τη δημιουργία ενός ευρύτερου μετώπου προόδου και μεταρρυθμίσεων.
Παρέμβαση σε υπάρχον κόμμα: Η διεκδίκηση της ηγεσίας ενός μεγάλου κόμματος (όπως η ΝΔ), ως ένας “άλλος πόλος” ικανός να το ανανεώσει και να το βγάλει από την όποια παρακμή ή εσωστρέφεια ή να την απαλλάξει από κρατικοδίαιτους γόνους επαγγελματίες, κλειδοκράτορες ιδιοτελείς υπηρέτες της τσέπης τους και άλλους παρακμιακούς που νοθεύουν την αποστολή του κόμματος, το οδηγούν στην απαξίωση και την γελειοποίηση.
Κάθε σενάριο, ωστόσο, ενέχει σημαντικές προκλήσεις:
Μετάβαση από την επιχείρηση στην πολιτική: Η επιτυχία στον επιχειρηματικό στίβο δεν εγγυάται αυτόματα πολιτική επιτυχία. Η πολιτική απαιτεί διαφορετικές δεξιότητες, όπως η διαχείριση σύνθετων κοινωνικών ισορροπιών, η τέχνη του συμβιβασμού και η πλοήγηση σε ένα περιβάλλον με διαφορετικούς κανόνες.
Σύγκρουση συμφερόντων: Ένας επιχειρηματίας-ηγέτης θα βρισκόταν αντιμέτωπος με πιθανές κατηγορίες για σύγκρουση συμφερόντων.
Αντίσταση του συστήματος: Το υπάρχον πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο είναι πιθανό να αντιδράσει σθεναρά σε οποιαδήποτε προσπάθεια ριζικής αλλαγής.
Συσπείρωση δυνάμεων: Η δημιουργία ενός νέου, ενωτικού κινήματος ή η αναμόρφωση ενός παλαιού απαιτεί τεράστια προσπάθεια συσπείρωσης ετερόκλητων δυνάμεων.
Συγκριτική αξιολόγηση των προκλήσεων
Η αξιολόγηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ένας δυνητικός νέος ηγέτης-επιχειρηματίας πρέπει οπωσδήποτε να γίνει σε συγκριτική βάση με την απόδοση και την αξιοπιστία του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος.
Κρίση ικανοτήτων και διαχείρισης: Οι δεξιότητες, η ικανότητα διαχείρισης σύνθετων κοινωνικών ισορροπιών και η “τέχνη του συμβιβασμού” των υπαρχόντων πολιτικών έχουν ήδη κριθεί – και μάλιστα αρνητικά, όπως αποδεικνύει η διάχυτη απαξίωση. Η επίκληση του “πολιτικού κόστους” συχνά εκλαμβάνεται από τους πολίτες ως αδυναμία ή ως προσπάθεια διατήρησης κατεστημένων συμφερόντων, παρά ως υπεύθυνη στάση. Επομένως, το επιχείρημα ότι ένας επιχειρηματίας ενδεχομένως να μην έχει αυτές τις πολιτικές δεξιότητες, χάνει μέρος της ισχύος του όταν οι κάτοχοι αυτών των δεξιοτήτων έχουν αποτύχει να πείσουν για την αποτελεσματική και δίκαιη χρήση τους. Η προερχόμενη από τον επιχειρηματικό κόσμο έμφαση στην επίλυση προβλημάτων και την αποτελεσματικότητα μπορεί να θεωρηθεί από πολλούς ως επιθυμητό αντιστάθμισμα.
Πλοήγηση κανόνων και σύγκρουση συμφερόντων: Η κριτική ότι το υπάρχον σύστημα λειτουργεί με “διαφορετικούς κανόνες για λίγους και εκλεκτούς” και ότι η σύγκρουση συμφερόντων ευνοεί συγκεκριμένες ομάδες έναντι ανταλλαγμάτων είναι κεντρική στην τρέχουσα κρίση εμπιστοσύνης. Η υπόσχεση ενός εξωτερικού παράγοντα για ισονομία και διαφάνεια, ακόμη και αν συνοδεύεται από τον κίνδυνο νέων συγκρούσεων συμφερόντων (που θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν θεσμικά), μπορεί να φαντάζει προτιμότερη από τη βεβαιότητα της διαιώνισης ενός συστήματος που θεωρείται ήδη μεροληπτικό και διεφθαρμένο.
Αντίδραση πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου:
Πολιτικό κατεστημένο: Η παρατήρησή ότι το πολιτικό κατεστημένο είναι απαξιωμένο και “δεν διαθέτει πειστικό λόγο” είναι ακριβής. Αυτό μειώνει την ικανότητά του να αντιταχθεί αποτελεσματικά σε έναν νέο, φερέλπιδο αντίπαλο που θα μπορούσε να κερδίσει τη λαϊκή στήριξη. Η αδυναμία του παλιού να πείσει, ανοίγει την πόρτα στο νέο.
Οικονομικό κατεστημένο: Η θέση ότι το οικονομικό κατεστημένο “δεν έχει λόγους να μην στηρίξει κάτι νέο που θα βοηθήσει συλλογικά” είναι πιο σύνθετη, αλλά έχει βάση. Ενώ σίγουρα υπάρχουν ισχυρά οικονομικά συμφέροντα που επωφελούνται από το status quo (κρατικές συμβάσεις, προνομιακές ρυθμίσεις κ.λπ.) και θα αντιστέκονταν, είναι εξίσου πιθανό ότι ένα σημαντικό μέρος του υγιούς επιχειρηματικού κόσμου θα καλωσόριζε ένα σταθερό, διαφανές περιβάλλον, με λιγότερη γραφειοκρατία, λιγότερη διαφθορά και κανόνες που ισχύουν για όλους. Μια προοπτική “καθαρής ανάπτυξης” χωρίς στρεβλώσεις κρατικών παρεμβάσεων θα μπορούσε να είναι ελκυστική για πολλούς επιχειρηματίες που δεν ανήκουν στον στενό κύκλο των “ευνοημένων”. Η υποστήριξη ή η αντίσταση θα εξαρτηθεί πιθανότατα από το ποιο τμήμα του οικονομικού κατεστημένου αισθάνεται ότι θα κερδίσει ή θα χάσει από την αλλαγή.
Το “ρίσκο” ενός νέου ηγέτη-επιχειρηματία ζυγίζεται έναντι της “βεβαιότητας” της συνεχιζόμενης φθοράς με το υπάρχον πολιτικό μοντέλο
Η συγκριτική αξιολόγηση των προκλήσεων ενισχύει σημαντικά το σκεπτικό υπέρ της αναζήτησης νέων ηγετικών λύσεων. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας που εισέρχεται στην πολιτική δεν πρέπει να εξετάζονται εν κενώ, αλλά σε άμεση σύγκριση με τις αποδεδειγμένες αποτυχίες και την απαξίωση του υπάρχοντος πολιτικού προσωπικού στα ίδια ακριβώς πεδία. Η λαϊκή δυσαρέσκεια και η έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους παραδοσιακούς πολιτικούς μπορεί να καθιστούν τους πολίτες πιο δεκτικούς στο να “ρισκάρουν” με έναν εξω-συστημικό ηγέτη, ο οποίος υπόσχεται ρήξη με τις παθογένειες που τους ταλαιπωρούν. Η πιθανή αντίδραση του κατεστημένου είναι υπαρκτή, αλλά η υποστήριξη από τμήματα της οικονομίας που επιζητούν εξυγίανση και ισονομία δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Τελικά, το “ρίσκο” ενός νέου ηγέτη-επιχειρηματία ζυγίζεται έναντι της “βεβαιότητας” της συνεχιζόμενης φθοράς με το υπάρχον πολιτικό μοντέλο.
Ευκαιρία ή ουτοπία;
Η βαθιά κρίση εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και η κυριαρχία του “κανένα” δημιουργούν αντικειμενικά ένα γόνιμο έδαφος για την ανάδυση νέων πολιτικών δυνάμεων και ηγετών. Η ιδέα ενός επιτυχημένου επιχειρηματία από την πραγματική οικονομία ως “επαναστάτη κάθαρσης και ανάταξης” είναι ελκυστική για ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας που διψά για αποτελεσματικότητα, ρεαλισμό και ρήξη με τις παθογένειες του παρελθόντος.
Ωστόσο, η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος δεν είναι δεδομένη. Απαιτεί όχι μόνο έναν χαρισματικό ηγέτη με όραμα, αλλά και ένα καλά συγκροτημένο πολιτικό σχέδιο, ικανά στελέχη, ισχυρή λαϊκή υποστήριξη και την ικανότητα να ξεπεραστούν οι τεράστιες αντιστάσεις του συστήματος. Το αν οι συνθήκες είναι πράγματι ώριμες για μια τέτοια τομή και αν ένας τέτοιος ηγέτης μπορεί να αποτελέσει την απάντηση στην πολυεπίπεδη κρίση που βιώνει η χώρα, μένει να αποδειχθεί στην πράξη. Η πόρτα για τον “νέο ηγέτη” φαίνεται ανοιχτή, αλλά ο δρόμος προς την εξουσία και, κυρίως, προς την ουσιαστική αλλαγή, παραμένει εξαιρετικά δύσκολος.
Μια κυνική, αλλά συχνά ρεαλιστική, πτυχή της σχέσης μεταξύ πλούτου και πολιτικής εξουσίας
Είναι αλήθεια ότι η δυνατότητα άσκησης επιρροής ή ακόμα και “εξαγοράς” πολιτικών αποφάσεων υπάρχει και χρησιμοποιείται. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας μπορεί να επιλέξει την άμεση εμπλοκή στην πολιτική, αντί για την παρασκηνιακή επιρροή:
Όρια της παρασκηνιακής επιρροής: Η επιρροή μέσω τρίτων έχει όρια. Είναι συχνά αποσπασματική, αβέβαιη και εξαρτάται από τη βούληση και την αξιοπιστία των πολιτικών. Ένας επιχειρηματίας μπορεί να επιδιώκει ριζικές, δομικές αλλαγές στο κράτος, τη φορολογία, τη γραφειοκρατία ή το θεσμικό πλαίσιο, τις οποίες είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να επιτύχει απλώς “εξαγοράζοντας” εύνοια για μεμονωμένες περιπτώσεις. Η άμεση πολιτική εξουσία δίνει τη δυνατότητα διαμόρφωσης συνολικής πολιτικής.
Ανάγκη για συστημική αλλαγή: Πολλοί επιχειρηματίες, ειδικά αυτοί που δραστηριοποιούνται σε ανταγωνιστικά, διεθνοποιημένα περιβάλλοντα, μπορεί να θεωρούν ότι το συνολικό πολιτικό και οικονομικό σύστημα της χώρας (π.χ. αναποτελεσματική δικαιοσύνη, ασταθές φορολογικό σύστημα, διαφθορά, έλλειψη υποδομών) αποτελεί τροχοπέδη όχι μόνο για τη δική τους επιχείρηση, αλλά για το σύνολο της οικονομίας. Η επιθυμία τους μπορεί να μην είναι απλώς να “κάνουν τη δουλειά τους” στο υπάρχον πλαίσιο, αλλά να αλλάξουν ριζικά αυτό το πλαίσιο προς όφελος (κατά την άποψή τους) της γενικότερης προόδου και ανταγωνιστικότητας – κάτι που απαιτεί πολιτική δράση εκ των έσω.
Προσωπική φιλοδοξία και υστεροφημία: Πέρα από τα επιχειρηματικά συμφέροντα, υπάρχει η ανθρώπινη φιλοδοξία. Η κορυφή της πολιτικής εξουσίας προσφέρει ένα διαφορετικό είδος κύρους, αναγνώρισης και δύναμης από την οικονομική επιτυχία. Κάποιοι μπορεί να επιθυμούν να αφήσουν το στίγμα τους στην ιστορία της χώρας, να εφαρμόσουν το όραμά τους σε εθνική κλίμακα και να αποκτήσουν μια υστεροφημία που υπερβαίνει τον επιχειρηματικό κόσμο.
Αίσθημα κοινωνικής ευθύνης ή αποστολής: Αν και μπορεί να ακούγεται ιδεαλιστικό, δεν μπορεί να αποκλειστεί το κίνητρο της πραγματικής επιθυμίας για προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας μπορεί να πιστεύει ειλικρινά ότι οι δεξιότητες, οι γνώσεις και η οπτική του μπορούν να βοηθήσουν τη χώρα να ξεπεράσει τα προβλήματά της και να νιώθει ένα είδος ευθύνης ή “αποστολής” να το κάνει.
Αγανάκτηση και ματαιοδοξία: Η συνεχής τριβή με ένα αναποτελεσματικό ή διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε αγανάκτηση και στην πεποίθηση “μπορώ να τα κάνω καλύτερα”. Αυτή η ματαιοδοξία, συνδυασμένη με την αυτοπεποίθηση που συχνά χαρακτηρίζει τους επιτυχημένους ανθρώπους, μπορεί να είναι ισχυρό κίνητρο.
Δημιουργία σταθερού περιβάλλοντος: Η “εξαγορά” πολιτικών μπορεί να εξασφαλίσει βραχυπρόθεσμα οφέλη, αλλά δεν εγγυάται ένα μακροπρόθεσμα σταθερό, προβλέψιμο και διαφανές περιβάλλον, το οποίο είναι συχνά απαραίτητο για μεγάλες, στρατηγικές επενδύσεις και υγιή επιχειρηματική ανάπτυξη. Η άμεση πολιτική εμπλοκή μπορεί να θεωρηθεί ως επένδυση στη δημιουργία ενός τέτοιου περιβάλλοντος.
Ενώ η δυνατότητα παρασκηνιακής επιρροής είναι υπαρκτή, δεν καλύπτει το σύνολο των πιθανών στόχων ή κινήτρων ενός επιχειρηματία. Η επιθυμία για βαθιές, συστημικές αλλαγές, η προσωπική φιλοδοξία, η αίσθηση κοινωνικής ευθύνης ή απλώς η πεποίθηση ότι μπορούν να διοικήσουν καλύτερα τη χώρα, είναι παράγοντες που μπορούν να ωθήσουν έναν επιχειρηματία να επιλέξει τον δύσκολο δρόμο της άμεσης πολιτικής εμπλοκής.
Σημείωση
Χωρίς σαφή εκδήλωση ενδιαφέροντος ή πρόθεσης από τους ίδιους τους επιχειρηματίες, οποιαδήποτε ονοματολογία θα ήταν καθαρή κερδοσκοπία και εικασία. Δεν βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα ή δηλώσεις.
Σεβασμός στην ιδιωτική ζωή και επαγγελματική δράση: Η αναφορά ονομάτων χωρίς τη συγκατάθεση των ενδιαφερομένων θα ήταν παρέμβαση στην ιδιωτική και επαγγελματική τους ζωή. Θα μπορούσε να δημιουργήσει αχρείαστη αναστάτωση, πίεση ή προσδοκίες, επηρεάζοντας τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και τις προσωπικές τους επιλογές.
Κίνδυνος πρόωρης “φθοράς” ή στοχοποίησης: Η πρόωρη αναφορά ονομάτων μπορεί να “κάψει” μια πιθανή υποψηφιότητα πριν καν εκδηλωθεί, ή να την στοχοποιήσει άδικα από πολιτικούς αντιπάλους ή ΜΜΕ.
Έλλειψη αντικειμενικότητας και κριτηρίων: Η επιλογή συγκεκριμένων ονομάτων θα ήταν αναπόφευκτα υποκειμενική. Με ποια κριτήρια θα γινόταν η επιλογή; Θα ήταν άδικο για άλλους, εξίσου ικανούς επιχειρηματίες που δεν θα αναφέρονταν. Ο σκοπός του άρθρου είναι μια όσο το δυνατόν αντικειμενική ανάλυση σε υπαρκτούς προβληματισμούς και υπόθεσεις εργασίας και συζητήσεις που λαμβάνουν χώρα και όχι η προώθηση προσώπων για πολιτικά αξιώματα.
Δυναμική φύση της πολιτικής: Η πολιτική σκηνή είναι ρευστή. Οι προθέσεις, οι συνθήκες και οι συμμαχίες αλλάζουν διαρκώς. Μια σημερινή “πρόταση” μπορεί αύριο να είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας.
Αντί να εστιάζουμε σε πρόσωπα, είναι πιο παραγωγικό να συζητάμε για το προφίλ, τα χαρακτηριστικά, τις προϋποθέσεις και τις προκλήσεις που θα αντιμετώπιζε ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας εάν αποφάσιζε να εισέλθει στην πολιτική αρένα.
Η απόφαση για εμπλοκή στην πολιτική είναι βαθιά προσωπική και η ανακοίνωσή της ανήκει αποκλειστικά στους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, όταν και εφόσον το επιλέξουν.
mywaypress.gr
