Προγραμματισμός, ανασχεδιασμός, επανεκκίνηση και εθνικό σχέδιο
Οι θυελλώδεις άνεμοι σφυροκοπούν την περίκλειστη ελληνική οικονομία και γκρεμίζουν τα πλίθινα τείχη της αφροσύνης και της αερολογίας – αφροσύνη των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και ακατάσχετη αερολογία έχτισαν κομμάτι-κομμάτι, δήλωση την δήλωση, διαπίστωση την διαπίστωση, αδράνεια την αδράνεια, μια άρρωστη νοοτροπία οικονομίας και ένα τοξικό περιβάλλον για την παραγωγική οικονομία. Το αποτέλεσμα; Τα πολλά «υποκείμενα νοσήματα» της οικονομίας.
Οι πόροι από την Ευρώπη δεν είναι πανάκεια, ούτε μπορούν να γίνουν πρόχειρο αμπαλάζ για να σερβιριστούν σε ιθαγενείς .
Η ποιο σκληρή μάχη για να υπάρξει επιτέλους ένα ολοκληρωμένο εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης μέσα από τα ερείπια της δεκαετούς κρίσης και του τυφώνα της πανδημίας πρέπει να ξεκινήσει σήμερα. Θα κινητοποιηθεί το αδρανές και άτολμο πολιτικό σύστημα; Θα αντιμετωπίσει τα «υποκείμενα νοσήματα»; Ή θα κρυφτεί πίσω από τις παθογένειες για να αναζητήσει νέες δικαιολογίες;
Είναι στο χέρι του ιδιωτικού τομέα, των ανθρώπων της δημιουργίας και των φιλότιμων στελεχών του δημοσίου, να ενώσουν δυνάμεις, σχέδια και προτάσεις για να ξεκινήσει η σύνθεση.
Αποσπασματικά μέτρα από παραστάσεις κομματικών διαδρομών και διαδρόμων, σαλαμοποιηση μέτρων κατά κλάδους από κεκτημένη ταχύτητα λόγω κομματικής οικογενειακής διαδρομής, ρητορικές εξάρσεις από ένδεια επιχειρημάτων, δακρύβρεκτες δηλώσεις από άγνοια, άσχετοι υπουργοί με δεκανικούς της πεντάρας και του πεντάευρου, δεν έχουν την διάθεση ουτε τον χρόνο να ασχοληθούν σοβαρά με τα «υποκείμενα νοσήματα»; Πόσο μάλλον να σχεδιάσουν ένα εθνικό σχέδιο. Ούτε ξέρουν, ούτε μπορούν, ούτε θέλουν. Εάν ήξεραν, εάν μπορούσαν και εάν ήθελαν θα το είχαν σχεδιάσει χρόνια τώρα. Στην παρούσα φάση, θα ήταν ωφέλιμη για την οικονομία, η αποστασιοποίηση/ απομάκρυνση/ απομόνωση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής, κατά τα πρότυπα της κοινωνικής αποστασιοποίησης, από τον σχεδιασμό κάθε είδους κρατικής παρέμβασης και ασύδωτου γραφειοκρατικού μαζοχισμού που νοθεύει τον υγιή ανταγωνισμό και εξυπηρετεί μια τηλεοπτική εικόνα επιβεβαίωσης της εξουσίας που διαθέτουν.
Αυτή τη στιγμή είναι όρος εθνικής επιβίωσης να σχεδιασθεί ένα μακροπρόθεσμο εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης, που θα παράσχει τα αναγκαία εφόδια στην παραγωγική οικονομία, τους επιχειρηματίες, τον κάθε μικρό και μεγάλο επιχειρηματία, στα στελέχη, να μετατρέψουν την κρίση σε νίκη, και να ωθήσει στην επανεκκίνηση της οικονομίας και την ανάταξη της χώρας.
Η αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ύπαρξη εθνικού σχεδίου.
Το εφεύρημα του αποκαλούμενου επιταχυντή έχει αποτέλεσμα και νόημα όταν τα υλικά που το τροφοδοτούν είναι προϊόν καλά προετοιμασμένων πρωτογενών πολιτικών αποφάσεων για την παραγωγή νέου πλούτου, την διατήρηση, επαύξηση και προστασία του ήδη παραγόμενου πλούτου, την εισαγωγή μιας νέας νοοτροπίας οικονομικής και κοινωνικής ανόδου και την απελευθέρωση της ιδιωτικής οικονομίας από κάθε είδους δεσμά που δεν συνάδουν με μια ελεύθερη οικονομία.
Η προειδοποίηση του Γενικού Διευθυντή του ΙΟΒΕ καθηγητή Νίκου Βέττα είναι αποκαλυπτική και δραματική και θα έπρεπε να σημάνει συναγερμό: Η ελληνική οικονομία, δήλωσε, «εισέρχεται στη νέα κρίση με «υποκείμενα νοσήματα»: (α) διαρθρωτικές αδυναμίες, σε χαμηλή ανταγωνιστικότητα, μερική μόνο δομική προσαρμογή κατά τα προγράμματα, (β) πολύ υψηλό δημόσιο χρέος και μεγάλο ποσοστό μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους.»
Εάν δεν θεραπευθούν τα «υποκείμενα νοσήματα» η κατάληξη θα είναι μια προχωρημένη σήψη που θα διαχυθεί σε όλο το σώμα κοινωνίας και οικονομίας.
Υπάρχει κίνδυνος σύμφωνα με τον κ. Βέττα που επισημαίνει:
-Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί ένας δεύτερος πυλώνας με κέντρο τη μεταποίηση, που θα στηρίζεται στην καινοτομία και θα ενισχύει τις εξαγωγές. Σήμερα η ελληνική οικονομία έχει το χαμηλότερο ποσοστό μεταποίησης και από τα χαμηλότερα σε Ε&Α στην ΕΕ.
-Υπάρχει κίνδυνος να στραφούν μεγάλες οικονομίες σε πολιτικές ενίσχυσης αυτάρκειας που θα μειώσουν τη δυνατότητα εξαγωγών για τις ελληνικές επιχειρήσεις.
-Υπάρχει κίνδυνος να στηριχθούν από ισχυρές οικονομίες μεγάλες επιχειρήσεις με ακραίες κρατικές ενισχύσεις και να προκληθεί μείωση της σχετικής ανταγωνιστικότητας των ελληνικών, με αποτέλεσμα την περαιτέρω συρρίκνωση του τομέα μεταποίησης στη χώρα. Απαιτούνται πολιτικές για ενίσχυση της χρηματοδότησης επιχειρήσεων στην περιφέρεια της ΕΕ.
-Η επιταχυνόμενη διαδικασία ψηφιακής αναβάθμισης στον δημόσιο τομέα πρέπει να συνοδεύεται και με αναδιοργάνωση της διοίκησης, ώστε να μην «αναβαθμιστεί» στη συνέχεια η γραφειοκρατία στο νέο ψηφιακό περιβάλλον.
-Είναι αναγκαίος ο προγραμματισμός δημόσιων επενδύσεων και απαραίτητων έργων με διαδικασίες fast track όπως και ο ανασχεδιασμός των ΕΣΠΑ και ΠΔΕ.
-Η νέα κρίση φέρνει την ελληνική οικονομία και την ΕΕ σε μια στιγμή αλήθειας και αποφάσεων που θα προδιαγράψουν τους ρυθμούς ανάπτυξης μακροπρόθεσμα. Υπάρχει κίνδυνος η ελληνική αλλά και οι ευρωπαϊκές οικονομίες, όχι μόνο να ξεκινήσουν το επόμενο έτος από σημαντικά χαμηλότερη βάση αλλά και να έχουν ασθενέστερους ρυθμούς μεγέθυνσης μεσοπρόθεσμα.
-Η ελληνική οικονομία εισέρχεται στη νέα κρίση με «υποκείμενα νοσήματα»: (α) διαρθρωτικές αδυναμίες, σε χαμηλή ανταγωνιστικότητα, μερική μόνο δομική προσαρμογή κατά τα προγράμματα, (β) πολύ υψηλό δημόσιο χρέος και μεγάλο ποσοστό μη εξυπηρετούμενου ιδιωτικού χρέους.
– Δεν υπάρχει, για την ελληνική οικονομία, περιθώριο δημοσιονομικού εκτροχιασμού κατά την κρίση. Κομβικής σημασίας η αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής.
Αλλά και ο ΣΕΒ προειδοποιεί ότι «η επανεκκίνηση της οικονομίας απαιτεί ρηξικέλευθες πολιτικές » και επισημαίνει:
-Η ελληνική μεταποίηση επηρεάζεται λόγω κορωνοϊού ποικιλοτρόπως, με τα κυριότερα προβλήματα να εντοπίζονται στην απουσία προσωπικού ή και εμφάνισης κρουσμάτων, στη γραμμή παραγωγής, στις αποθήκες, κλπ. που φέρνουν μεγάλη αναστάτωση στον προγραμματισμό, τις βάρδιες, τα μέτρα υγιεινής και ασφαλείας, κλπ.
-Έχουν αρχίσει να εμφανίζονται προβλήματα στη διαθεσιμότητα πρώτων υλών, ενώ ελλοχεύει και ο κίνδυνος μη πραγματοποίησης εξαγωγών λόγω προβλημάτων σε λιμάνια, πλοία, αεροπλάνα, κ.ά.
– Ορισμένοι κλάδοι της μεταποίησης στηρίζονται πολύ περισσότερο από άλλους στις διεθνείς αλυσίδες αξίας, όπως (κατά σειρά σπουδαιότητας) είναι τα ηλεκτρονικά, τα ηλεκτρολογικά προϊόντα, η κλωστοϋφαντουργία, τα μη μεταλλικά ορυκτά, τα βασικά μέταλλα, τα πλαστικά, τα χημικά και τα φάρμακα, κλπ. Αντίθετα, κλάδοι όπως τα τρόφιμα και τα πετρελαιοειδή, έχουν μικρή σχετικά έκθεση. Συνεπώς, πολλοί κλάδοι της ελληνική μεταποίησης, αναμένεται να υποστούν σχετικά περιορισμένες, αν και όχι αμελητέες, αρνητικές επιδράσεις.
-Oι δαπάνες των νοικοκυριών που θα επηρεασθούν περισσότερο είναι οι δαπάνες για εστιατόρια και ξενοδοχεία, για διακοπές και για διασκέδαση, με μέση επίπτωση στις αγορές επίπλων, ρούχων και αυτοκινήτων, και μάλλον χαμηλή επίπτωση στις δαπάνες υγείας και για ποτά και τρόφιμα Έτσι, τα μέτρα που λαμβάνονται για την αποφυγή διάδοσης του κορωνοϊού θα επηρεάσουν περισσότερο τον τουρισμό, τις μεταφορές, και το εμπόριο.
-Όσον αφορά, ειδικότερα, στον τουρισμό, αναμένεται μια μεγάλη ύφεση το 2ο και 3ο τρίμηνο, όπου συγκεντρώνονται το 25% και το 60% των εισπράξεων από τον εξωτερικό τουρισμό αντιστοίχως, με τις απώλειες να είναι 100% το 2ο τρίμηνο και 50% το 3ο τρίμηνο, οδηγώντας σε κατάρρευση των τουριστικών εισπράξεων από €18 δισ. το 2019 σε €8 δισ., ή σε €10 δισ., με κάποια μετακύλιση του τουριστικού προϊόντος προς το φθινόπωρο. Σημειώνεται ότι η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του τουρισμού (εστίαση και διαμονή) είναι περίπου 7% του συνόλου.
-Εκτιμάται ότι τα μέτρα που έχει ανακοινώσει και εφαρμόζει η ελληνική κυβέρνηση, θα προφυλάξουν την ελληνική οικονομία σε κάποιο βαθμό από την πραγματοποίηση των ακραίων εκτιμήσεων του ΔΝΤ, παρόλο που η αβεβαιότητα όσον αφορά στις προβλέψεις είναι εξαιρετικά μεγάλη λόγω της ιδιαιτερότητας του φαινομένου. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τις προβλέψεις του ΔΝΤ, και να ενισχύσει τα μέτρα για την αποτροπή του σεναρίου εξαιρετικά υψηλής ύφεσης.
Ο ΣΕΒ έχει κάνει ήδη προτάσεις στην πολιτική ηγεσία για την επανεκκίνηση της οικονομίας προς τις παρακάτω βασικές κατευθύνσεις:
- Η επανεκκίνηση της οικονομίας να γίνει όσο το δυνατόν νωρίτερα και δυναμικότερα, πάντοτε με τα κατάλληλα υγειονομικά πρωτόκολλα.
- Συνέχιση και επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και των αποκρατικοποιήσεων με στόχο την συνολική μεταρρυθμιστική μεταμόρφωση της χώρας (Total Reform) εντός του 2020.
- Ο παραγωγικός ιστός της χώρας και η απασχόληση να προστατευθούν με οριζόντια αντισταθμιστικά μέτρα, που θα ισχύσουν για το 2020.
- Αύξηση επενδύσεων με ιδιαίτερη έμφαση σε δημόσιες επενδύσεις, και έργα υποδομών, με μηχανισμούς ταχείας υλοποίησης.
- Διαφύλαξη της συνέπειας στην τήρηση των οικονομικών υποχρεώσεων.
- Στοχευμένες διεκδικήσεις από τα Ευρωπαϊκά ταμεία, με δεδομένο ότι η χώρα μας είναι η περισσότερο ευάλωτη χώρα στην Ευρώπη.
- Στήριξη της κοινωνικής συνοχής κατά την διάρκεια της επανεκκίνησης της οικονομίας.
Παράλληλα η «Ελληνική Παραγωγή – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη» εκτιμά ότι σήμερα υπάρχουν όλες οι βασικές προϋποθέσεις για ένα Εθνικό σχέδιο ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης, αξιοποιώντας τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και κυρίως το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό. Η Ελλάδα, με τη συμβολή μικρών και μεγάλων παραγωγικών εταιρειών, αποδεικνύει καθημερινά ότι μπορεί να παράγει, να εξελίσσει και να εξάγει προϊόντα που στέκονται επάξια στον διεθνή ανταγωνισμό. Ένα τέτοιο σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης μπορεί να ξεκινήσει χωρίς μεγάλο δημοσιονομικό κόστος, με τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και την άρση των στρεβλώσεων που αποτρέπουν, εδώ και πολλά χρόνια, την υγιή ανάπτυξη της μεταποίησης.
Η κρίση του COVID-19 φέρνει στο προσκήνιο την επιτακτική ανάγκη ανασχεδιασμού των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων για τη χώρα, που θα την καταστήσουν λιγότερο ευάλωτη και εξαρτημένη από διεθνείς αναταράξεις, δίνοντας βάρος στην παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών αλλά –στο μέτρο του δυνατού– και στην εγχώρια αυτάρκεια, υπογραμμίζει και ο ΣΒΘΣΕ προτείνοντας μέτρα και ρυθμίσεις για τη στήριξη των επιχειρήσεων, καθώς και των εργαζομένων σε αυτές. Όσο ισχυρότερη η Βιομηχανία, τόσο μεγαλύτερη η επάρκεια και η αυτονομία μιας χώρας, όπως αποδείχθηκε και κατά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, τόνισε σε δήλωσή της η Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος κ. Ελένη Κολιοπούλου.
Αργός θάνατος ή απότομο ξύπνημα;
-«Παρά το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι έχουν καταρτίσει συγκρίσεις με την οικονομική κρίση του 2008, η τρέχουσα αναταραχή είναι θεμελιωδώς διαφορετική από υφέσεις του παρελθόντος. Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας δεν προέρχονται από τρωτά σημεία σε τράπεζες ή το σκάσιμο μιας φούσκας, δεν μπορώ παρά να τις παρομοιάσω σαν μια φυσική καταστροφή παγκοσμίων διαστάσεων,» λέει ο John C. Williams, πρόεδρος της Federal Reserve Bank of New York.
-Μειώνουν την αξιολόγηση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας οι διεθνείς οίκοι DBRS και S&P, διατηρώντας ωστόσο σταθερή την πιστοληπτική διαβάθμιση της χώρας. Πρόβλεψη για ύφεση 9% από S&P στην Ελλάδα το 2020. Ειδικότερα, ο S&P, προβλέπει συρρίκνωση της ελληνικής οικονομίας κατά περίπου 9% το 2020, λόγω των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας, ενώ περιμένει ανάκαμψη των ρυθμών ανάκαμψης το 2021. Ως εκ τούτου, αναθεωρεί το outlook της Ελλάδας σε σταθερό από θετικό.
-Ο Tony Barber Εκδότης των Financial Times στην Ευρώπη το θέτει παραστατικά: «Όλοι στο μπλοκ των 27 εθνών έχουν το ίδιο κατεστραμμένο σκάφος, αλλά η στάθμη του νερού στο νότιο άκρο αυξάνεται γρηγορότερα»
-Και όπως η θαρραλέα Λαγκάρντ ανέφερε στη πρόσφατη Σύνοδο: Έως 15% η μείωση του ΑΕΠ το 2020, κάνετε «πολύ λίγα, πολύ αργά».
Μια κρίση έχει την δυνατότητα να διαμορφώσει νέους ηγέτες, να αποδυναμώσει και να μεταλλάξει άλλους, να ιεραρχήσει προτεραιότητες να μετασχηματίσει νοοτροπίες και να αναδείξει ρωγμές σε ιδεολογίες.
Το μέχρι σήμερα ιστορικό για τους πολιτικούς φορείς χάραξης πολιτικής, δεν εμπνέει αισιοδοξία ότι θα καταφέρουν να προσδώσουν πνοή σε ένα οραματικό σχέδιο εθνικής ανασυγκρότησης. Οι πραγματιστές παραγωγοί (νέου πλούτου και επαύξησης του υπάρχοντος) του ιδιωτικού τομέα, γνωρίζουν, για ακόμη μια φορά, ότι πρέπει να δράσουν οι ίδιοι, με το δικό τους σχέδιο και προτάσεις και να προχωρήσουν πάση θυσία, εν μέσω θύελλας. Η στάθμη του νερού ανεβαίνει γρήγορα. Η ταχύτητα σώζει.
Π. Τσακιρίδης
my way press.gr
