Ρ. Πιτσίκα: Θέλουμε μια οικονομία γερή για μια κοινωνία δυνατή
«Η επιχειρηματικότητα είναι η μόνη λύση για την δημιουργία θέσεων εργασίας και την αντιμετώπιση της απασχολησιμότητας. Η αντιμετώπισή της με συστολή κι ενοχή το μόνο που καταφέρνει είναι να οδηγεί περισσότερους ανθρώπους στην ανεργία ή στο όνειρο του δημοσίου»
«Η απασχόληση και η επιχειρηματικότητα είναι ζητήματα μείζονος σημασίας για τη χώρα μας και αφορούν όλους τους Έλληνες.
Τα τελευταία χρόνια, η βαθιά οικονομική και η αδυναμία να βγούμε από αυτό το τέλμα όπως ήταν φυσικό τραυμάτισε όχι μόνο την επιχειρηματικότητα και την αγορά εργασίας αλλά ολόκληρη την ελληνική οικονομία και την κοινωνία.
Όμως όπως στη δημοκρατία έτσι και στην οικονομία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Υπάρχουν επιλογές. Αρκεί να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να οδηγηθεί η χώρα στην ανάπτυξη. Πώς θα γίνει αυτό; Σίγουρα όχι ως δια μαγείας. Μετά από 2 δεκαετίες στο χώρο του ανθρώπινου δυναμικού ξέρω καλά πώς δημιουργούνται νέες δουλειές. Με έναν και μοναδικό τρόπο – με τη στήριξη της επιχειρηματικότητας.
Χρειαζόμαστε τις νεοφυείς επιχειρήσεις, γιατί είναι το μέλλον. Έχουμε όμως ανάγκη τις μικρομεσαίες γιατί είναι το παρόν
Προς ποια κατεύθυνση όμως;
Με τις startups; Το τελευταίο διάστημα έχουν παρουσιαστεί κάποιες νέες, πρωτοποριακές και καινοτόμες ιδέες, που στηρίζονται μάλιστα σε έξυπνα και ενδεχομένως ρεαλιστικά επιχειρηματικά σχέδια. Είναι οι λεγόμενες startups που τείνουν να γίνουν μόδα και έχουν τραβήξει το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει όμως μία μικρή λεπτομέρεια που πρέπει όλοι να λάβουν υπόψη: πόσα από αυτά τα επιχειρηματικά σχέδια θα μπορέσουν να γίνουν πράξη; Πόσες startups θα επιβιώσουν, θα αναπτυχθούν και θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας; Και αν ναι, σε τι χρονικό ορίζοντα;
Η λύση δεν θα έρθει μόνο από τις νεοφυείς επιχειρήσεις – που σαφώς και τις χρειαζόμαστε, γιατί είναι σημαντικό να αναπτύξουμε την καινοτόμο σκέψη, την επιχειρηματική αντίληψη και να ξεφύγουμε από τη νοοτροπία του υπαλλήλου.
Όμως, μια startup εταιρεία συνήθως δεν μπορεί να αποδώσει άμεσα, να αποφέρει στην οικονομία και να συμβάλλει στην ανάπτυξή της, σε διάστημα μικρότερο της τριετίας. Με άλλα λόγια, χρειαζόμαστε τις νεοφυείς επιχειρήσεις, γιατί είναι το μέλλον. Έχουμε όμως ανάγκη τις μικρομεσαίες (ΜμΕ), γιατί είναι το παρόν. Οι εταιρείες αυτές ήδη “περπατούν”, έχουν ήδη δυναμική και το μόνο που χρειάζονται είναι μια μικρή ώθηση για να δημιουργήσουν επιπλέον θέσεις εργασίας άμεσα, καθώς είναι ήδη έτοιμες. ΜμΕ και start ups πρέπει να αποτελούν στην πραγματικότητα τους δύο πυλώνες -τον μεσοβραχυπρόθεσμο και τον μακροπρόθεσμο- μιας ενιαίας στρατηγικής για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την καταπολέμηση της ανεργίας.
Η πολιτεία έχει επομένως καθήκον να στρέψει το ενδιαφέρον της στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες παράγουν ήδη πλούτο και είναι έτοιμες να αναπτυχθούν –σκεφτείτε αν κάθε τέτοια επιχείρηση είχε την δυνατότητα να προσλάβει άμεσα έναν επιπλέον εργαζόμενο, ποιο θα ήταν το οικονομικό και κοινωνικό όφελος για την χώρα μας.
Τι απαιτείται για να γίνει κάτι τέτοιο;
- Σύγχρονη Επιχειρηματική Γνώση
- απλές διαδικασίες-μείωση γραφειοκρατίας
- σταθερή φορολογία.
Πιο συγκεκριμένα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις χρειάζονται
- επιπλέον γνώση για να παραμείνουν ανταγωνιστικές από τη στιγμή που συνεχώς νέα δεδομένα προκύπτουν στην αγορά. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα μέσω ΕΣΠΑ δεν κατάφεραν να συμπληρώσουν αυτό το κενό. Είναι στο ίδιο μοντέλο εδώ και χρόνια και η πληροφορία που δίνουν είναι παρωχημένη. Στην ουσία δεν εκσυγχρονίστηκαν ποτέ. Δεν κατάφεραν να μάθουν στους μικρομεσαίες επιχειρηματίες σύγχρονες τεχνικές για την δημιουργία και εφαρμογή business plans, για την αξιολόγηση νέων επιχειρηματικών ευκαιριών κι επενδύσεων, για τη δικτύωση, την διοίκηση ανθρώπων, την αποτελεσματική χρήση πόρων, τις νέα αγορές, τις σύγχρονες τάσεις του Μαρκετινγ και του branding.
- Απλοποίηση της γραφειοκρατίας. Το one – stop – shop μπορεί να υπάρχει στα χαρτιά, αλλά στην πράξη μάλλον δεν φαίνεται να ισχύει: όσοι π.χ. έχουν επιχειρήσει να μετατρέψουν μια ΕΠΕ σε ΙΚΕ, μάλλον θα καταλάβουν τι εννοώ. Για να μην αναφερθώ σε επικυρώσεις επικυρώσεων, γνήσια υπογραφών, έντυπα, σφραγίδες και πρωτόκολλα. Το τέρας του δημοσίου είναι ακόμα κραταιό και ακμαίο. Στο εξωτερικό – π.χ. στις Ηνωμένες Πολιτείες – τα θέματα αυτά έχουν αντιμετωπιστεί εδώ και δεκαετίες, μέσα από δοκιμασμένες τεχνικές. Αξίζει να ψάξετε στο διαδίκτυο για το Small Business Administration στις ΗΠΑ, για να πάρετε μια ιδέα για το πόσο εφικτά είναι τα παραπάνω.
- Ένα σταθερό φορολογικό περιβάλλον. Είναι αδύνατον μία επιχείρηση να αναπτύξει τη στρατηγική της όταν δεν γνωρίζει τι φόρους και εισφορές θα πληρώσει όχι απλά για τα επόμενα 3-5 χρόνια, αλλά για τον επόμενο χρόνο.
Η χώρα έχει ανάγκη από τη δημιουργία ενός ενιαίου οργανισμού-φορέα για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας που είναι πραγματικά κατακερματισμένη. Ενός φορέα που θα δώσει στις ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις –που κλείνουν η μία μετά την άλλη και στους έλληνες μικρομεσαίους επιχειρηματίες –που μένουν άνεργοι- την πρώτη αλλά και την δεύτερη ευκαιρία.
Ναι, σωστά διαβάσατε. Την ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ. Γιατί ένας επιχειρηματίας μπορεί να πετύχει με την πρώτη προσπάθεια, μπορεί και όχι. Όμως διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις «δεύτερης ευκαιρίας» είναι πιο επιτυχημένες, καθώς η δεύτερη απόπειρα των επιχειρηματιών είναι περισσότερο επικερδής και δημιουργεί περισσότερες θέσεις απασχόλησης. Ο Επιχειρηματίας που έχει μάθει από τα λάθη του μπορεί να είναι πιο επιτυχημένος, με βάση τις έρευνες αυτές. Μάλιστα στην Συγκαπούρη δραστηριοποιείται συγκεκριμένο fund (Phoenix) που επενδύει μόνο σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Οι επιχειρηματίες μαθαίνουν από τα λάθη τους και βελτιώνουν την ικανότητά τους να εκτιμούν τους κινδύνους και τις ευκαιρίες. Οι επιχειρηματίες που έχουν βιώσει την εμπειρία της αποτυχίας δεν πρέπει να χάσουν την εμπιστοσύνη στην ικανότητά τους να ξεκινήσουν μια νέα επιχειρηματική προσπάθεια.
Την ίδια όμως δεύτερη ευκαιρία αξίζουν και οι άνεργοι άνω των 45 ετών. Η οικονομική κρίση επηρέασε έντονα από την αρχή την ηλικιακή ομάδα άνω των 45 ετών -ιδιαίτερα τους άνδρες. Η ρευστότητα στην αγορά συνοδεύτηκε από σημαντικές αναδιαρθρώσεις, αποχωρήσεις πολυεθνικών από την Ελλάδα, περικοπές εργαζομένων, απολύσεις υψηλόβαθμων στελεχών και πολλά άλλα.
Η ανεργία για τα άτομα άνω των 45 ετών, άρχισε να γίνεται τεράστιο πρόβλημα τα τελευταία 5 χρόνια. Και αυτό γιατί η κατάσταση άρχισε να παγιώνεται. Τα έμπειρα στελέχη να μένουν εκτός αγοράς εργασίας για 3 και 4 χρόνια. Όλο αυτό το διάστημα δεν υπήρξε κάποια ουσιαστική στήριξη ή κάποια δράση για την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας. Το βάρος μέχρι τώρα έχει πέσει στους νέους και τα προγράμματα έχουν δομηθεί πάνω σε αυτούς.
Η σχεδόν παντελής απουσία κοινωνικά υπεύθυνης πολιτικής από την πλευρά της πολιτείας θέτει αυτούς τους ανθρώπους στο περιθώριο, αγνοώντας επιδεικτικά τις σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν σχεδόν 15-20 χρόνια εργασιακής ζωής προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν. Και όταν μία τόσο μεγάλη μερίδα του πληθυσμού βρίσκεται εκτός αγοράς εργασίας, πώς θα εισπράττουν εισφορές τα ασφαλιστικά ταμεία; Πώς θα ξεπληρώνονται δάνεια στις τράπεζες; Πώς θα κινείται ο κύκλος της οικονομίας; Αυτή η εργασιακή/παραγωγική ομάδα έχει οικονομικές υποχρεώσεις στις οποίες δεν μπορεί πλέον να ανταποκρίνεται, όπως στεγαστικά δάνεια, υποχρεώσεις παιδιών, κλπ. Έχει κάποιος σκεφτεί τις σοβαρές αυτές οικονομικές επιπτώσεις; Μιλάμε για κόκκινα δάνεια και ξεχνάμε από που δημιουργούνται αυτά!
Είναι σημαντικό επομένως να γίνουν δράσεις προς την κατεύθυνση αυτή που θα κινούνται σε 2 άξονες:
-συμβουλευτικές υπηρεσίες για τη διαχείριση της μετάβασης στην καριέρα τους
-ευκαιρίες απασχόλησης με κίνητρα για εργοδότες, επιδότηση εργοδοτικών εισφορών κλπ. και φυσικά σύνδεση με την περιφέρεια.
Ο αγροτοδιατροφικός τομέας θα παρουσιάσει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης και δεν έχει μέχρι τώρα αντιμετωπιστεί με την δέουσα προσοχή από το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Η περιφέρεια έχει ανάγκη από τεχνοκράτες των αστικών κέντρων που μπορούν στηρίξουν αυτό το εγχείρημα. Γιατί θέσεις εργασίας μπορούν να δημιουργηθούν όχι μόνο άμεσα, στον χώρο της παραγωγής, αλλά σαφώς και σε υποστηρικτικές υπηρεσίες, όπως η έρευνα και η ανάπτυξη, ο ποιοτικός έλεγχος, η ανάπτυξη καναλιών πωλήσεων, το μάρκετινγκ, η εφοδιαστική αλυσίδα.
Περιφέρεια – short term
Μιλώντας, βέβαια για περιφέρεια, δεν αναφέρομαι μόνο στον αγροδιατροφικό τομέα. Αναφέρομαι σε όλες εκείνες τις ευκαιρίες που κρύβουν οι τοπικές οικονομίες και που συνδέονται με – πέρα από τον αγροδιατροφικό τομέα – με τον τουρισμό – την μεταποίηση, τα τεχνικά επαγγέλματα, την παραγωγή, την βιομηχανία. Εκεί έξω υπάρχουν θέσεις εργασίας, που δεν μπορούμε να τις καλύψουμε γιατί δεν έχουμε το κατάλληλο εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Στην εποχή του 25% ανεργία, ψάχνουμε εδώ και 6 μήνες Διευθυντή Παραγωγής για μεγάλη εταιρεία που έχει την «ατυχία» να έχει εγκαταστάσεις στην Βορειανατολική Ελλάδα!
Δεν θέλω όμως να εστιάσω μόνο στο σήμερα για το θέμα των τοπικών οικονομιών. Αυτό βραχυπρόθεσμα μπορεί να αντιμετωπιστεί άμεσα με στοχευμένες κινήσεις σύνδεσης παραγωγικού πληθυσμού από τα αστικά κέντρα – πχ στελέχη άνω των 45 που μπορούν να προσφέρουν συγκεκριμένη τεχνογνωσία – με τις τοπικές οικονομίες.
Περιφέρεια – Long Term
Θα ήθελα να τονίσω την αναγκαιότητα ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα, που θα ενταχθεί στη γενικότερη στρατηγική για την καταπολέμηση της ανεργίας. Ένα σχέδιο που θα περιλαμβάνει την προώθηση μιας ολοκληρωμένης αειφόρου διαχείρισης της παραγωγής, την ενίσχυση του brand name των προϊόντων της χώρας στο εξωτερικό, την πώληση τους σε ξένες αγορές και φυσικά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, που δεν θα σχετίζονται μόνο με την παραγωγή αλλά και με τις πωλήσεις, την ανάπτυξη αγορών εξωτερικού, το μάρκετινγκ, την τεχνολογία.
Με άλλα λόγια, ένα σχέδιο με βασικούς πυλώνες:
- Τα κίνητρα στις επιχειρήσεις πρωτογενούς τομέα
- Την απλοποίηση της σχετικής νομοθεσίας
- Την ενίσχυση της επιχειρηματικής κουλτούρας στους παραγωγούς
- Την υποστήριξη των εξαγωγών
- Την διευκόλυνση της δικτύωσης σε αγορές του εξωτερικού
- Την ενίσχυση των υποδομών μεταφοράς.
Επαγγελματικός Προσανατολισμός
Παράλληλα, χρειάζεται και μακροπρόθεσμος σχεδιασμός, με στοχευμένο επαγγελματικό προσανατολισμό και σύνδεση με τη δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να δοθεί βαρύτητα και στα τεχνικά επαγγέλματα, αλλά και σε επαγγέλματα που μπορούν μακροπρόθεσμα να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών και στην αποκέντρωση της οικονομίας.
Millennials
Κλείνοντας, δεν μπορώ να μην αναφερθώ και στην γενιά που πλέον διαμορφώνει τις αγορές, τις καταναλωτικές συνήθειες και άρα τις επενδύσεις των επιχειρήσεων: τους Millennials.
Σύμφωνα με έρευνα το 2020 οι millennials, όσοι έχουν γεννηθεί 1980-2000, θα αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 50% του ενεργού ανθρώπινου δυναμικού. Η γενιά της ασύρματης διασύνδεσης και επικοινωνίας έχει εισέλθει ήδη στο «προαύλιο» των επιχειρήσεων διεκδικώντας ενεργά μία θέση εργασίας, ενώ μελλοντικά οι εταιρείες καλούνται να δημιουργήσουν εκείνες τις διαδικασίες recruitment και διαχείρισης της γενιάς αυτής ώστε να την προσελκύσουν αλλά να δημιουργήσουν ταυτόχρονα και το εργασιακό περιβάλλον που θα τους δεσμεύσει και θα τους επιτρέψει να ξεδιπλώσουν τα ταλέντα τους.
Την ίδια όμως στιγμή οι Millennials διαμορφώνουν τις καταναλωτικές ανάγκες – ανάγκες που επενδυτές, επιχειρηματίες, κοινωνιολόγοι και πολιτικοί θα πρέπει να γνωρίζουν και να αποκωδικοποιούν ανάλογα, ώστε να παίρνουν τις κατάλληλες αποφάσεις για επενδύσεις, για διαμόρφωση πολιτικών, στρατηγικών και τακτικών.
Οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές έχουν σαφέστατα αρχίσει να αποτυπώνουν αυτή την πραγματικότητα, οδηγώντας τις μετοχές των κλάδων που δραστηριοποιούνται σε προϊόντα και υπηρεσίες επιθυμητά στους Millennials σε πολύ υψηλότερες αποδόσεις.
Για παράδειγμα, οι Millennials είναι άτομα που επιδιώκουν την εμπειρία και όχι την ιδιοκτησία. Έτσι, πριν μία εβδομάδα στο ελληνικό βραβείο επιχειρηματικότητας είδαμε την εταιρεία blue ground μέσα στους 3 νικητές. Πρόκειται για μία εταιρεία που δραστηριοποιείται στο χώρο του real estate με μία εντελώς σύγχρονη μορφή για τα ελληνικά δεδομένα, προσφέροντας για ενοικίαση έτοιμα διακοσμημένα σπίτια, καλύπτοντας τις ανάγκες των Millennials.
Είτε μας αρέσει είτε όχι, η επιχειρηματικότητα είναι η μόνη λύση για την δημιουργία θέσεων εργασίας και την αντιμετώπιση της απασχολησιμότητας. Η αντιμετώπισή της με συστολή κι ενοχή το μόνο που καταφέρνει είναι να οδηγεί περισσότερους ανθρώπους στην ανεργία ή στο όνειρο του δημοσίου.
Το αντέχουμε αυτό; Σίγουρα όχι.
Αλλά και δεν το θέλουμε!
Θέλουμε μια οικονομία γερή για μια κοινωνία δυνατή.
Μια οικονομία που να διασφαλίζει όχι μόνο το δικαίωμα στην εργασία, αλλά το δικαίωμα στην δημιουργία. »
Το κείμενο υπό μορφή άρθρου είναι από την σημερινή ομιλία της Ρεβέκκας Πιτσίκα Προέδρου και CEO της PfB Group σε Ελλάδα και Κύπρο, στο Φόρουμ Απασχόλησης της ΝΔ
