ΣΕΒ: Να γίνει το δημόσιο σχολείο σαν το ιδιωτικό, όχι το αντίθετο

Η σημαντική υποβάθμιση των δημόσιων αγαθών της Παιδείας και της Υγείας από το 2010 έως σήμερα, ως αποτέλεσμα των αναπόφευκτων δημοσιονομικών περιορισμών που επέβαλε η κρίση χρέους, έχουν επιδεινώσει περαιτέρω την ήδη κακή σχέση ανταποδοτικότητας μεταξύ των φόρων που πληρώνουν οι Έλληνες πολίτες και των υπηρεσιών που τους παρέχει το ελληνικό κράτος. Στόχος της Ελληνικής Πολιτείας σε αυτό το ασφυκτικά στενό πλαίσιο άσκησης δημοσιονομικής πολιτικής σε όλα τα πεδία που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των πολιτών, θα έπρεπε να είναι η διαρκής προσπάθεια για την όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματική οργάνωση και διαχείριση των πόρων που διαθέτουν τόσο το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα όσο και στο δημόσιο σύστημα υγείας. Σε αυτή την προσπάθεια ο ιδιωτικός τομέας θα είχε σίγουρα να προσφέρει πολλά χρήσιμα παραδείγματα. Αντ’ αυτού, δυστυχώς, το Υπουργείο Παιδείας αντί να προσπαθεί να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για το δημόσιο σχολείο από τις επιδόσεις και τον τρόπο οργάνωσης των καλών ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων στη χώρα μας, προωθεί νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως αυτές που πρόσφατα έγιναν νόμος του κράτους, που περιορίζουν σημαντικά την ελευθερία και την αξιολόγηση των ιδιωτικών σχολείων. Στοχεύει, δηλαδή, ακριβώς στον περιορισμό του δίπτυχου ελευθερίας και αξιολόγησης, που αποτελεί τη βάση της ποιοτικής βελτίωσης του εκπαιδευτικού προϊόντος στο ιδιωτικό σχολείο. Κοινώς, αντί να προσπαθεί να βελτιώσει το επίπεδο του δημόσιου σχολείου στο επίπεδο των καλών ιδιωτικών, επιχειρεί το αντίθετο. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν στοιχεία στις βάσεις δεδομένων του ΟΟΣΑ για το κόστος ανά μαθητή στα Ελληνικά σχολεία, καθώς το Ελληνικό κράτος δεν παρέχει τα σχετικά στοιχεία που είναι σημαντικά για τη διαφάνεια και την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών υπηρεσιών που παρέχει, σημειώνουμε ότι δεν υπάρχουν χώρες του ΟΟΣΑ με κόστος ανά μαθητή κάτω των 5-6.000 δολαρίων. Την ίδια στιγμή τα περισσότερα ιδιωτικά σχολεία στη χώρα μας έχουν δίδακτρα που δεν ξεπερνούν αυτό το ύψος. Το γεγονός μάλιστα ότι τα περισσότερα ελληνικά ιδιωτικά σχολεία καταφέρνουν να παρέχουν καλύτερο αποτέλεσμα, όπως θα εξηγηθεί παρακάτω, με ίσο ή χαμηλότερο κόστος από αυτό των δημόσιων σχολείων υπογραμμίζει τη σημασία τους για το εκπαιδευτικό σύστημα (η οποία ξεπερνάει τη συμμετοχή τους στο μαθητικό πληθυσμό που μάλιστα για τα διεθνή δεδομένα δεν είναι μεγάλη, Διάγραμμα 5).

Το γεγονός ότι η συνεισφορά των ιδιωτικών σχολείων στην εκπαίδευση δεν είναι ποσοτική, αλλά κυρίως ποιοτική αναδεικνύεται από τα διαθέσιμα στοιχεία που δείχνουν τις σημαντικά καλύτερες επιδόσεις των ιδιωτικών και των πειραματικών δημόσιων σχολείων στις εξετάσεις εισαγωγής στα πανεπιστήμια (Διάγραμμα 6).

Αυτή η διαφορά επιδόσεων των μαθητών αντανακλά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ιδιωτικών αλλά και δημόσιων πειραματικών σχολείων τα οποία βασίζονται κυρίως στην -έστω περιορισμένη- ελευθερία οργάνωσης και επιλογής της διδακτικής ύλης που τους αναγνωρίζει η Πολιτεία (για τα πειραματικά, πλέον έχει καταργηθεί στην πράξη από το 2015), σε συνδυασμό με τους μηχανισμούς αξιολόγησης όχι μόνο του διδακτικού προσωπικού αλλά συνολικά του σχολείου και των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Αυτός ο συνδυασμός ελευθερίας, αξιολόγησης και καλώς εννοούμενου ανταγωνισμού για την παροχή καλύτερων εκπαιδευτικών υπηρεσιών στους μαθητές τους, είναι που έχει οδηγήσει τα ιδιωτικά σχολεία για παράδειγμα στην εισαγωγή της δεύτερης ξένης γλώσσας και την αποδοχή των ανανεωμένων και βελτιωμένων βιβλίων του ΟΕΔΒ στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι μελέτες του ΟΟΣΑ συνδέουν πλέον άμεσα τον συνδυασμό αυτονομίας /αξιολόγησης με τις επιδόσεις των μαθητών, κάτι που αποδεικνύει ότι η οργάνωση του σχολείου έχει κρίσιμη σημασία για τη δυνατότητά του να προσφέρει αυτό που ο κάθε δάσκαλος και γονέας αδιαμφισβήτητα θέλει να προσφέρει στα παιδιά: τα καλύτερα εφόδια στη ζωή ώστε να ανακαλύψουν τα ταλέντα τους και να βρουν τι είναι αυτό που τους προσφέρει χαρά και στο οποίο μπορούν να αριστεύσουν. Μάλιστα, αναδεικνύεται ως κρίσιμος παράγοντας για την ενίσχυση των ευκαιριών όσων προέρχονται από μη προνομιούχες οικογένειες η δομή της σχέσης αξιολόγησης. Συγκεκριμένα, κρίσιμο ρόλο έχει η λήψη πληροφοριών από τους χρήστες του εκπαιδευτικού συστήματος και της στενής και ομαδικής συνεργασίας του εκπαιδευτικού προσωπικού – η οποία τελικά βελτιώνει και την ποιότητα της καθημερινότητας των ίδιων των δασκάλων και καθηγητών. Οι κακές επιδόσεις των δημόσιων σχολείων στην Ελλάδα στους σχετικούς δείκτες καταγράφουν την ύπαρξη ενός σοβαρού και συστημικού προβλήματος. Ενδεικτικά αναφέρεται πόσο εντυπωσιακά χαμηλό είναι το ποσοστό των δασκάλων που με δική τους πρωτοβουλία επιδιώκουν να ενημερώσουν τους γονείς για τις επιδόσεις των παιδιών τους στα δημόσια σχολεία, ενώ αντίθετα πόσο υψηλό είναι το ποσοστό των γονέων που με δική τους πρωτοβουλία αναζητούν αυτή την ενημέρωση. Το γεγονός αυτό δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υποδεικνύει αμέλεια των δασκάλων, αλλά οπωσδήποτε τονίζει την αδυναμία οργάνωσης και συστηματοποίησης στο σχολείο αυτής της αναγκαίας διαδικασίας συστηματικής παρακολούθησης της προόδου των μαθητών, την οποία αδυναμία αντιλαμβάνονται οι γονείς που έχουν μεγάλη ανησυχία για το θέμα (Διάγραμμα 7).

Αντίστοιχα, οι επιδόσεις των μαθητών στα δημόσια σχολεία είναι ιδιαίτερα χαμηλές, ενδεικτικά αναφέρονται οι επιδόσεις στα μαθηματικά κατά PISA (Διάγραμμα 8), την ίδια ώρα που η αυτονομία των σχολείων αυτών καθώς και η ελευθερία τους να αποφασίσουν για πόρους και αξιολόγηση κινούνται σε χαμηλότατα επίπεδα (Διάγραμμα πρώτης σελίδας, 9 και 10).

Οι τραγικές αυτές επιδόσεις στο δημόσιο σχολείο, μαζί με τη δραματική ανεργία των νέων που έχουν φοιτήσει σε αυτά τα σχολεία, αποδεικνύουν ότι το σημερινό υπόδειγμα λειτουργίας των δημόσιων σχολείων τελικά αποβαίνει εις βάρος των παιδιών καθώς συντηρεί και ενισχύει τις ανισότητες. Αυτά, όταν μεγαλώνουν δεν έχουν λάβει τα εφόδια ώστε να προσφέρουν στην κοινωνία και να εκπληρώσουν τις αναζητήσεις τους στη ζωή σύμφωνα με τις πραγματικές τους δυνατότητες. Η πραγματική κρίση της χώρας δεν είναι οικονομική, είναι η χαμένη ευτυχία των παιδιών (Διάγραμμα 11) που οφείλεται εν πολλοίς στην απουσία αξιολόγησης και αυτονομίας στο σχολείο και την δημόσια παιδεία ευρύτερα.

 
Eβδομαδιαίο Δελτίο για την Ελληνική οικονομία – Οικονομία & Επιχειρήσεις του ΣΕΒ