Στασιμότητα των οργανικών εσόδων -οι δυνάμεις διάβρωσης της βάσης στον ιδιωτικό τομέα ήδη εμφανίζονται

Τα οριστικά στοιχεία για την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού τον Ιούλιο 2017 δείχνουν επί της ουσίας μια στασιμότητα των οργανικών εσόδων (τακτικών και επαναλαμβανόμενων εσόδων), η οποία δεν ήταν το ζητούμενο από τη λήψη των μέτρων αύξησης φορολογικών εσόδων που έχουν νομοθετηθεί από το καλοκαίρι του 2016 και μετά.

 
Έτσι, στο 7μηνο του 2017 τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε €27,6 δισ., έναντι στόχου €27,6 δισ. και αποτελέσματος €27,7 δισ. πέρυσι στο 7μηνο.

Την ίδια ώρα, με τη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών (€23,2 δισ.) κάτω του στόχου (€24,2 δισ.) και κάτω του αποτελέσματος του 7μήνου 2016 (€23,6 δισ.) καθώς και τη συγκράτηση των δημόσιων επενδύσεων κάτω του στόχου (€1,1 δις. έναντι €1,6 δισ.), το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε σε €3 δισ. έναντι στόχου €2,1 δισ. και αποτελέσματος €2,7 δισ. πέρυσι.

Σημειώνεται ότι στη συγκράτηση των δαπανών συμβάλλει και η σταθερή πλέον πληρωμή της κεντρικής κυβέρνησης προς τον ΕΦΚΑ.

Σε ό,τι αφορά τα έσοδα, πρέπει να σημειωθεί ότι πέραν των εκτάκτων εσόδων (μέρισμα ΤτΕ, ANFA/SMP ΤτΕ), στα μεγέθη του 2017 περιλαμβάνονται και €296,16 εκατ. από τον ΦΠΑ που έχει προκύψει από την παραχώρηση 14 περιφερειακών αεροδρομίων και που προστίθεται στον «ΦΠΑ λοιπών».

Ειδικά σε ό,τι αφορά τον ΦΠΑ λοιπών, και σε σχέση με το στόχο του ΦΠΑ λοιπών (Δ19), αν αφαιρεθούν αυτά τα €296 εκατ., προκύπτει αντί αύξησης υστέρηση, καθώς ο στόχος ήταν €7,45 δισ., ενώ η εκτέλεση μετά την αφαίρεση αυτών των €296 εκατ. είναι €7,39 δισ. (η εκτέλεση μαζί με αυτά τα έσοδα των αεροδρομίων 7,68 δισ.), ποσό που συγκρίνεται με περυσινά, προ μέτρων, έσοδα 7,2 δισ.

Σημειώνεται ότι από τις αρχές του 2017 έχει καταργηθεί ειδικά η προνομιακή μεταχείριση ΦΠΑ ορισμένων νησιών. Συνεπώς, ειδικά η πορεία των εισπράξεων ΦΠΑ Ιουλίου, αλλά και των μηνών έως και τον Οκτώβριο, είναι κρίσιμη καθώς θα κρίνει την αποτελεσματικότητα της αύξησης των συντελεστών ΦΠΑ, καθώς τους μήνες αυτούς θα αποτυπωθούν τα έσοδα από ΦΠΑ τουριστικών επιχειρήσεων που έχουν βιβλία χαμηλότερης κατηγορίας. Οι επόμενοι μήνες σε ένα βαθμό θα αποτυπώσουν το βαθμό στον οποίο η αύξηση του ΦΠΑ στα νησιά αυτά υποκαταστάθηκε από αυξημένη ροπή προς φοροδιαφυγή στις τουριστικές επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ειδικά στα καπνικά, η αύξηση του ΕΦΚ φαίνεται να έχει ήδη εντείνει τη στροφή σε λαθραία προϊόντα, ακόμα και αν λάβει κανείς υπόψη τη διακύμανση των εσόδων με μια αύξηση τους το καλοκαίρι του 2016 και μια πτώση μετά το Φεβρουάριο 2017. Η υστέρηση, σε σχέση με το στόχο για το 7μηνο του 2017 (€326 εκατ.) και σε σχέση με την επίδοση Ιαν-Ιουλ 2016 (€450 εκατ.) που καταγράφει η φετινή επίδοση για την περίοδο Ιαν-Ιουλ. 2017 (€301 εκατ.) μπορεί πλέον να μειώνεται, αλλά για την ώρα τα έσοδα ανά μήνα (€59 εκατ. για τον Ιούλιο 2017) έχουν απλά προσεγγίσει τα επίπεδα πριν τις εξελίξεις του 2016 (ενδεικτικά έσοδα Ιουλίου 2015 €71 εκατ.). Από την άλλη, κάτι τέτοιο δε φαίνεται να έχει συμβεί στην περίπτωση των καυσίμων, όπου η μικρή υστέρηση 25 εκατ. της εκτέλεσης 7μήνου έναντι του στόχου (1,07 δισ.) δεν αλλάζει το γεγονός ότι σε σχέση με το 7μηνο 2016 υπάρχει σημαντική αύξηση (στο 7μηνο 2016 τα έσοδα ήταν 868 εκατ.), η οποία καταγράφεται και στα έσοδα από το σχετικό ΕΦΚ. Η καλή αυτή εικόνα στηρίζεται όμως κυρίως στην αδύναμη πορεία των εσόδων αυτών τους πρώτους (χειμερινούς) μήνες του 2016, με τα έσοδα 2017 τους πλέον πρόσφατους μήνες να κινούνται στα επίπεδα του 2016.

Η πορεία των εσόδων από φόρο εισοδήματος καταγράφει και αυτή μια σταθερότητα σε σχέση με το 2016, η οποία μάλιστα είναι εντυπωσιακή – κατά μήνα δεν υπάρχει ούτε σημαντική αύξηση ούτε μείωση,, με τις όποιες διαφορές να οδηγούν σε μια ελαφρά υποχώρηση της τάξης των €88 εκατ. στο 7μηνο. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι ο φόρος εισοδήματος, τα έσοδα του οποίου φαίνεται να κορυφώθηκαν στο ίδιο ύψος με το 2016 τον Ιούλιο, δεν περιλαμβάνει τα έσοδα από την έκτακτη, ειδική πλέον μετά τη μετονομασία της, εισφορά. Τα έσοδα αυτής περιλαμβάνονται στους «λοιπούς άμεσους φόρους», μαζί με έσοδα όπως το τέλος επιτηδεύματος, και στα οποία καταγράφεται σημαντική υποχώρηση σε σύγκριση με το 7μηνο 2016 αλλά και του στόχου (έσοδα 2016 €1,57 δισ., έσοδα 2017 €1,14 δισ. και στόχος 2017 €1,24 δισ.).

Σημειώνεται ότι η ειδική εισφορά από το 2017 έχει γίνει πιο προοδευτική, με μείωση της επιβάρυνσης σε μεσαία εισοδήματα και αύξηση της επιβάρυνσης στα υψηλά εισοδήματα (που όμως μειώνονται ραγδαία). Έτσι, οι μεταβολές που ισχύουν για το 2017 στους φόρους εισοδήματος (πχ ενοίκια, αγρότες κλπ) φαίνεται ότι αντιστάθμισαν απλά τις όποιες τάσεις υποχώρησης στη φορολογητέα ύλη. Έτσι, τελικά, η προσδοκία αύξησης των φόρων εισοδήματος ειδικά από φυσικά πρόσωπα (στόχος €4,78 δισ. και εκτέλεση 2017 €4,45 δισ. έναντι εκτέλεσης €4,39 δισ. το 2016) δεν επιτεύχθηκε, και με μια μικρή υποχώρηση σε σχέση με τα έσοδα του 2016 στα έσοδα από νομικά πρόσωπα, τα έσοδα, για την ώρα, παραμένουν κάτω του στόχου και στο ύψος του 2016. Μια αντίστοιχη εικόνα καταγράφεται και στα έσοδα από προηγούμενα οικονομικά έτη (ΠΟΕ). Αν και υπάρχει μια υπέρβαση των εσόδων του 2016 αλλά και του στόχου, αυτή η υπέρβαση δεν αρκεί για να ανατρέψει την προαναφερόμενη εικόνα και επίσης δείχνει σταδιακά να χάνει δυναμισμό. Σε ότι αφορά τους φόρους περιουσίας, οι διαφορές σε στόχους και σε σύγκριση με παλιότερα έτη σχετίζεται με το χρονισμό των εσόδων (και κατά περιόδους την πληρωμή δόσεων στο επόμενο ημερολογιακό έτος) και συνεπώς η υστέρηση σε σύγκριση με το 2016 δεν αξιολογείται ως αρνητική για την ώρα, καθώς άλλωστε υπάρχει και ελαφρά υπέρβαση του στόχου για το 2017 έως τώρα και πριν κορυφωθεί η πληρωμή του ΕΝΦΙΑ τους επόμενους μήνες. Τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές της Γενικής Κυβέρνησης καταγράφουν στο 7μηνο 2017 μια σημαντική αύξηση σε σύγκριση με το 2016 (€12,06 δισ. έναντι €11,52 δισ., αύξηση €545 εκατ.). Αυτή όμως προκύπτει όχι μόνο ως αποτέλεσμα των μεταβολών στο ύψος των εισφορών μισθωτών ιδιωτικού τομέα και της απασχόλησης, και φυσικά των μισθών, στον ιδιωτικό τομέα, αλλά επηρεάζεται από πολλές και αντίρροπες εξελίξεις.

Πρώτα είναι οι αυξήσεις των εισφορών δημοσίων υπαλλήλων και συνταξιούχων. Η αύξηση αυτή δεν επηρεάζεται από τη μεταφορά των πληρωμών που ήδη γινόντουσαν από την κεντρική κυβέρνηση προς τον ΕΦΚΑ, και που αποτελεί απλή αλλαγή ενδοκυβερνητικών πληρωμών, αλλά από τις αυξήσεις των πληρωμών που κάνουν δημόσιοι υπάλληλοι και συνταξιούχοι. Ως προς την εργοδοτική εισφορά του δημοσίου αυτή υπολογίζεται από τα διαθέσιμα στοιχεία ως αύξηση περίπου €125 εκατ. Την ίδια ώρα υπάρχει και μια, αδύνατον να απομονωθεί με τα διαθέσιμα στοιχεία, αύξηση των εισφορών που καταβάλλουν δημόσιοι υπάλληλοι και συνταξιούχοι λόγω αλλαγών στον τρόπο υπολογισμού του εισοδήματος επί του οποίου υπολογίζονται οι εισφορές, αλλά οπωσδήποτε το σχετικό ποσό δεν είναι αμελητέο. Επίσης υπάρχουν από δημοσιεύματα του τύπου οι πρώτες ενδείξεις για σημαντική υποχώρηση των δηλωμένων εισοδημάτων επαγγελματικών (αλλά όχι των αγροτών που με την επαναφορά του αφορολόγητου αυξήσανε και πάλι τα δηλωμένα εισοδήματα τους), παράλληλα με την αύξηση των εισφορών που τους επιβάλλονται.

Επιπλέον, από αρχές του 2017 ισχύει η μηνιαία καταβολή, αντί διμηνιαίας, για μια σειρά υπόχρεων υποβολής ΑΠΔ. Ως αποτέλεσμα η διακύμανση των εσόδων από ασφαλιστικές εισφορές έχει εξομαλυνθεί.

Συνολικά, όλα τα παραπάνω συνηγορούν υπέρ της εκτίμησης ότι η αύξηση που εμφανίζεται στα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές, μετά τα μέτρα που λήφθηκαν το 2016 και ισχύουν από τις αρχές του 2017, έχουν μεν οδηγήσει σε μια μικρή αύξηση των εσόδων, αλλά την ίδια ώρα οι δυνάμεις διάβρωσης της βάσης στον ιδιωτικό τομέα ήδη εμφανίζονται, και αναμένεται να αποκαλυφθεί στο προσεχές μέλλον η ένταση και διάρκεια τους.

Σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες δαπάνες και έσοδα της γενικής κυβέρνησης, η μικρή αύξηση των εσόδων από φορολογία που έχει ήδη καταγραφεί σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης βρίσκεται πίσω από τις εξελίξεις στα στοιχεία της γενικής κυβέρνησης, μαζί με την επίδραση σημαντικών αναμορφώσεων που οδηγούν στην εμφάνιση μειωμένων εσόδων από φόρων στο 7μηνο €24,9 δισ. αντί €25,5 δισ. Ενδεικτικά, πλέον από 1/1/2017 (και αντίστοιχα αναμορφώνεται το 2016) προστίθεται στους άμεσους φόρους το έσοδο του ΛΑΓΗΕ (επιδοτήσεις παραγωγών ρεύματος από Φ/Β κλπ), το οποίο εμφανίζεται αυξημένο φέτος καθώς και των μικρών εσόδων από το ΤΕΚΕ (Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων). Επίσης, αντίστοιχα έχει αλλάξει ο χειρισμός του ΑΚΑΓΕ (Ταμείο Αλληλεγγύης Γενεών οι χρεώσεις του οποίου επιβαρύνουν τους συνταξιούχους) που πλέον επίσης θεωρείται φόρος. Επίσης, σημαντική εξέλιξη είναι η μείωση των δαπανών για κοινωνικές παροχές (21,7 δισ. στο 7μηνο του 2017 έναντι 22,3 δισ. πέρυσι) η οποία οφείλεται στο μεγαλύτερο βαθμό στη μείωση των δαπανών για συντάξεις (μείωση €776 εκατ. σε σχέση με το 7μηνο 2016, δηλαδή από €18,17 δισ. σε €17,39 δισ.) και η οποία υπερκέρασε την αύξηση των δαπανών «λοιπών παροχών» κατά €193 εκατ. καθώς και την αύξηση των δαπανών προσωπικού, που αυξήθηκαν κατά €250 εκατ., σε €9,33 δισ. από €9,07 δις, Στο τέλος, όλες αυτές οι εξελίξεις συνέβαλαν στο ότι το πρωτογενές αποτέλεσμα της Γενικής Κυβέρνησης παρέμεινε ουσιαστικά σταθερό στα €4,1 δισ., από €4,13 δισ. πέρυσι, παρά το πλήθος δημοσιονομικών μέτρων που ελήφθησαν. Σε ό,τι αφορά τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του δημοσίου προς την αγορά αυξάνουν εκ νέου σε €5,44 δισ. τον Ιούλιο (Δ22), από €5,09 δισ. τον Ιούνιο και €5,01 δισ. τον Μάϊο μαζί με τις εκκρεμείς επιστροφές φόρων, και παρά τις αυξημένες πληρωμές για επιστροφές φόρων σε €465 εκατ. τον Ιούλιο από €272 εκατ. τον Ιούνιο. Σημειώνεται ότι αυτή η αύξηση συμπίπτει χρονικά με την εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων και συνεπώς των επιστροφών, που όμως θα εκκαθαριστούν τους επόμενους μήνες. Την περίοδο, προ της έντασης βεβαιώσεων φόρων, Ιουνίου – Μαΐου παρέμειναν αντίστοιχα σταθερές οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των πολιτών προς το κράτος, που ανήλθαν σε €7,27 δισ. τον Ιούνιο σε σχέση με €7,17 δισ. τον Μάιο.

Πηγή: εβδομαδιαίο δελτίο ΣΕΒ