Το ΔΝΤ προειδοποιεί: Η παγκόσμια οικονομία σε άγνωστα νερά
Ανάλυση της νέας εποχής προκλήσεων
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), σε πρόσφατη ανάλυσή του (Απρίλιος 2025), κρούει τον κώδωνα του κινδύνου: η παγκόσμια οικονομία δεν βιώνει απλώς διακυμάνσεις, αλλά εισέρχεται σε μια θεμελιωδώς νέα εποχή. Η περίοδος της σχετικής σταθερότητας, των χαμηλών επιτοκίων και της αδιάκοπης παγκοσμιοποίησης φαίνεται να έχει παρέλθει, δίνοντας τη θέση της σε ένα περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας, γεωπολιτικών τριβών και δομικών αλλαγών.
Η εποχή που αφήνουμε πίσω
Για να κατανοήσουμε τη σημασία της “νέας εποχής”, είναι χρήσιμο να θυμηθούμε τα χαρακτηριστικά της προηγούμενης περιόδου, ιδίως μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009:
Χαμηλός πληθωρισμός και επιτόκια: Οι κεντρικές τράπεζες κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό να διατηρήσουν τον πληθωρισμό υπό έλεγχο, οδηγώντας σε ένα περιβάλλον εξαιρετικά χαμηλών (έως και αρνητικών) επιτοκίων.
Εντατική Παγκοσμιοποίηση: Οι εμπορικές ροές, οι επενδύσεις και οι εφοδιαστικές αλυσίδες επεκτάθηκαν παγκοσμίως, μειώνοντας το κόστος παραγωγής και αυξάνοντας την αλληλεξάρτηση.
Σχετική Γεωπολιτική σταθερότητα: Παρά τις επιμέρους εντάσεις, κυριαρχούσε ένα πλαίσιο πολυμερούς συνεργασίας και κανόνων στο διεθνές εμπόριο και τη διπλωματία.
Τα χαρακτηριστικά της νέας εποχής
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η νέα εποχή ορίζεται από μια σειρά από θεμελιώδεις αλλαγές και προκλήσεις:
Υψηλότερη μεταβλητότητα πληθωρισμού & υψηλότερα επιτόκια: Η πανδημία, οι πόλεμοι (όπως στην Ουκρανία), οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες και η ενεργειακή κρίση ανέδειξαν την ευπάθεια της πλευράς της προσφοράς. Ο πληθωρισμός αποδείχθηκε πιο επίμονος και ευμετάβλητος, αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες σε απότομες αυξήσεις επιτοκίων. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι τα επιτόκια πιθανότατα θα παραμείνουν υψηλότερα από τα επίπεδα της προηγούμενης δεκαετίας, καθιστώντας το κόστος δανεισμού και εξυπηρέτησης του χρέους σημαντικά πιο επαχθές.
Γεωπολιτικός κατακερματισμός: Η άνοδος του προστατευτισμού, οι εμπορικοί πόλεμοι, η στρατηγική αντιπαλότητα μεταξύ μεγάλων δυνάμεων (π.χ., ΗΠΑ-Κίνας) και οι περιφερειακές συγκρούσεις διαβρώνουν την παγκοσμιοποίηση. Παρατηρείται μια τάση προς τη δημιουργία “φιλικών” εμπορικών μπλοκ (friend-shoring) και την επαναφορά παραγωγικών δραστηριοτήτων εντός των εθνικών συνόρων (reshoring), με πιθανές συνέπειες στην αποδοτικότητα, το κόστος και την καινοτομία.
Η επιτακτική ανάγκη για κλιματική δράση: Η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πλέον μακρινή απειλή. Οι συχνότερες και εντονότερες φυσικές καταστροφές έχουν άμεσο οικονομικό κόστος, ενώ η μετάβαση σε μια “πράσινη” οικονομία απαιτεί τεράστιες επενδύσεις και δύσκολες πολιτικές αποφάσεις, οι οποίες μπορεί βραχυπρόθεσμα να επηρεάσουν την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό.
Τεχνολογικές ανατροπές (AI, ψηφιοποίηση): Η ταχεία εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης και η ψηφιοποίηση μετασχηματίζουν τις οικονομίες και τις αγορές εργασίας. Ενώ προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες για αύξηση της παραγωγικότητας, εγείρουν και σοβαρές προκλήσεις σχετικά με την απασχόληση, τις ανισότητες και την ανάγκη για νέες δεξιότητες.
Προειδοποίηση
Η ανάλυση του ΔΝΤ δεν είναι απλώς μια περιγραφή των τρεχουσών συνθηκών, αλλά μια προειδοποίηση για τη φύση των μελλοντικών προκλήσεων. Η αξία της έγκειται στα εξής:
Σύνθεση πολυπαραγοντικών κινδύνων: Το ΔΝΤ αναδεικνύει ότι δεν αντιμετωπίζουμε μεμονωμένα προβλήματα, αλλά ένα πλέγμα αλληλένδετων προκλήσεων. Ο γεωπολιτικός κατακερματισμός τροφοδοτεί τον πληθωρισμό, η κλιματική αλλαγή απαιτεί πόρους που γίνονται ακριβότεροι λόγω των υψηλών επιτοκίων, και η τεχνολογία αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού εν μέσω αυτών των πιέσεων.
Ανάδειξη του διλήμματος πολιτικής: Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βρίσκονται αντιμέτωποι με δύσκολες επιλογές. Η καταπολέμηση του πληθωρισμού μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη, η στήριξη της οικονομίας μπορεί να εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις, ενώ η διαχείριση του υψηλού δημόσιου χρέους γίνεται δυσκολότερη σε περιβάλλον υψηλών επιτοκίων.
Έμφαση στην ανθεκτικότητα: Η “νέα εποχή” απαιτεί μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από τις οικονομίες, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αυτό σημαίνει διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού, επένδυση σε νέες τεχνολογίες και δεξιότητες, δημιουργία δημοσιονομικών “μαξιλαριών” και ενίσχυση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας.
Βασικά σημεία προς επισήμανση
Τέλος της εποχής των φθηνών χρημάτων: Τα εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια ανήκουν πιθανότατα στο παρελθόν. Αυτό έχει βαθιές επιπτώσεις στις επενδύσεις, την κατανάλωση, την αποτίμηση περιουσιακών στοιχείων και τη βιωσιμότητα του χρέους.
Η Παγκοσμιοποίηση μετασχηματίζεται, δεν εξαφανίζεται: Αντιμετωπίζουμε έναν ανασχηματισμό των παγκόσμιων ροών και όχι το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Οι επιχειρήσεις και οι χώρες πρέπει να προσαρμοστούν σε ένα πιο κατακερματισμένο και πολιτικά φορτισμένο διεθνές περιβάλλον.
Η κλιματική αλλαγή και η τεχνολογία ως δομικοί παράγοντες: Αυτές οι δύο δυνάμεις δεν είναι περιθωριακές, αλλά κεντρικοί παράγοντες που θα διαμορφώσουν την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και τις ανισότητες τις επόμενες δεκαετίες.
Αυξημένη αβεβαιότητα ως νέα κανονικότητα: Οι οικονομικοί δρώντες πρέπει να μάθουν να λειτουργούν σε ένα περιβάλλον όπου οι προβλέψεις είναι πιο δύσκολες και οι κίνδυνοι πιο σύνθετοι και απρόβλεπτοι.
Συστάσεις πολιτικής και προοπτικές
Το ΔΝΤ προτείνει μια σειρά από κατευθύνσεις πολιτικής για την πλοήγηση σε αυτή τη νέα εποχή:
Νομισματική πολιτική: Συνεχής επαγρύπνηση για τον πληθωρισμό, σαφής επικοινωνία των προθέσεων των κεντρικών τραπεζών και ευελιξία στην προσαρμογή των εργαλείων.
Δημοσιονομική πολιτική: Επιστροφή σε πιο συνετά δημοσιονομικά μονοπάτια, δημιουργία χώρου για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων, στοχευμένη στήριξη των ευάλωτων και επενδύσεις που ενισχύουν την παραγωγικότητα και την πράσινη μετάβαση.
Διαρθρωτικές Μεταρρυθμίσεις: Μέτρα για την ενίσχυση της προσφοράς, την αύξηση της παραγωγικότητας, την ευελιξία της αγοράς εργασίας και την επιτάχυνση της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης.
Διεθνής συνεργασία: Παρά τον κατακερματισμό, η συνεργασία παραμένει κρίσιμη για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες και η διαχείριση του χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών.
Το πρώτο, κρίσιμο βήμα
Η είσοδος της παγκόσμιας οικονομίας στη “νέα εποχή” που περιγράφει το ΔΝΤ σηματοδοτεί το τέλος των βεβαιοτήτων του πρόσφατου παρελθόντος. Η αυξημένη μεταβλητότητα, οι γεωπολιτικές αναταράξεις, οι πιέσεις από την κλιματική αλλαγή και οι τεχνολογικές ανατροπές συνθέτουν ένα πολύπλοκο και απαιτητικό τοπίο. Η επιτυχής πλοήγηση σε αυτά τα άγνωστα νερά θα απαιτήσει προσαρμοστικότητα, ανθεκτικότητα, συνετή χάραξη πολιτικής και ενισχυμένη διεθνή συνεργασία, ακόμη και αν οι συνθήκες την καθιστούν δυσκολότερη. Η κατανόηση της φύσης αυτών των αλλαγών είναι το πρώτο, κρίσιμο βήμα για την προετοιμασία απέναντι στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που φέρνει το μέλλον.
mywaypress.gr
