Το εμπορικό έλλειμμα υπονομεύει τα θεμέλια της οικονομίας

Το εμπορικό έλλειμμα είναι ένας όρος που συχνά ακούγεται στις οικονομικές συζητήσεις, αλλά η πραγματική του σημασία και οι δυνητικοί κίνδυνοι που κρύβει για την οικονομία δεν είναι πάντα πλήρως κατανοητοί. Με απλά λόγια, ένα εμπορικό έλλειμμα προκύπτει όταν η αξία των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών μιας χώρας υπερβαίνει την αξία των εξαγωγών της. Ενώ βραχυπρόθεσμα μπορεί να μην φαντάζει ως άμεση απειλή, μακροπρόθεσμα μπορεί να λειτουργήσει ως μια πραγματική “νάρκη” για την οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη.

 
Βασικά αίτια και πώς προκύπτει

Το εμπορικό έλλειμμα δεν είναι ένα τυχαίο φαινόμενο, αλλά το αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων:

Αυξημένη ζήτηση για εισαγωγές: Όταν η εγχώρια ζήτηση για ξένα προϊόντα και υπηρεσίες είναι υψηλότερη από την ικανότητα της εγχώριας παραγωγής να την καλύψει, οι εισαγωγές αυξάνονται. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε υψηλότερο εισόδημα των καταναλωτών, προτίμηση για ξένα προϊόντα (λόγω ποιότητας, τιμής ή μάρκετινγκ), ή ακόμα και έλλειψη εγχώριων εναλλακτικών.

Ανεπαρκής ανταγωνιστικότητα εξαγωγών: Μια χώρα μπορεί να μην είναι αρκετά ανταγωνιστική στις διεθνείς αγορές, είτε λόγω υψηλού κόστους παραγωγής, είτε λόγω χαμηλής ποιότητας προϊόντων, είτε λόγω ανεπαρκούς καινοτομίας. Αυτό οδηγεί σε χαμηλές εξαγωγές, ακόμη και αν υπάρχει διεθνής ζήτηση.

Ισχυρό εγχώριο νόμισμα: Ένα ισχυρό νόμισμα καθιστά τις εισαγωγές φθηνότερες και τις εξαγωγές ακριβότερες, αποθαρρύνοντας τις τελευταίες και ενθαρρύνοντας τις πρώτες.

Διαρθρωτικά προβλήματα της οικονομίας: Η έλλειψη επενδύσεων σε παραγωγικούς τομείς, η χαμηλή παραγωγικότητα, η γραφειοκρατία και η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού μπορούν να περιορίσουν την παραγωγική ικανότητα μιας χώρας και να την καταστήσουν εξαρτημένη από τις εισαγωγές.

 
Οικονομικές επιπτώσεις ενός εμπορικού ελλείμματος

Οι επιπτώσεις ενός επίμονου εμπορικού ελλείμματος είναι πολλαπλές και μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά την οικονομία:

Μείωση της εγχώριας παραγωγής και απασχόλησης: Όταν οι εισαγωγές υπερβαίνουν τις εξαγωγές, σημαίνει ότι η εγχώρια παραγωγή υποκαθίσταται από ξένη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής, κλείσιμο επιχειρήσεων και απώλεια θέσεων εργασίας σε τομείς που ανταγωνίζονται τις εισαγωγές.

Εκροή συναλλάγματος και πιέσεις στο νόμισμα: Ένα εμπορικό έλλειμμα σημαίνει ότι η χώρα δαπανά περισσότερο συνάλλαγμα για εισαγωγές από αυτό που κερδίζει από εξαγωγές. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εκροή συναλλάγματος, η οποία, με τη σειρά της, μπορεί να ασκήσει πιέσεις υποτίμησης στο εθνικό νόμισμα. Μια υποτίμηση καθιστά τις εισαγωγές ακριβότερες και τις εξαγωγές φθηνότερες, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στην ισορροπία του εμπορικού ισοζυγίου μακροπρόθεσμα, αλλά βραχυπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε πληθωρισμό (εισαγόμενος πληθωρισμός).

Αύξηση του εξωτερικού χρέους: Για να χρηματοδοτηθεί ένα επίμονο εμπορικό έλλειμμα, μια χώρα πρέπει να δανειστεί από το εξωτερικό ή να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Εάν η χρηματοδότηση προέρχεται κυρίως από δανεισμό, αυτό οδηγεί σε αύξηση του εξωτερικού χρέους, καθιστώντας τη χώρα πιο ευάλωτη σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς και αυξάνοντας το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους.

Μείωση των αποθεμάτων συναλλάγματος: Οι χώρες διατηρούν αποθέματα συναλλάγματος για να καλύψουν τις διεθνείς τους υποχρεώσεις. Ένα συνεχιζόμενο εμπορικό έλλειμμα μπορεί να μειώσει αυτά τα αποθέματα, περιορίζοντας την ικανότητα της κεντρικής τράπεζας να παρεμβαίνει στις αγορές συναλλάγματος και να διατηρεί τη σταθερότητα του νομίσματος.

Περιορισμός της οικονομικής ανάπτυξης: Εάν το εμπορικό έλλειμμα οφείλεται στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας, μπορεί να περιορίσει τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας. Η χώρα εξαρτάται όλο και περισσότερο από εξωτερικούς παράγοντες, χάνοντας την ικανότητα να παράγει και να καινοτομεί σε τομείς αιχμής.

 
Πώς αντιμετωπίζεται

Η αντιμετώπιση του εμπορικού ελλείμματος απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση:

Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας: Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη, βελτίωσης της ποιότητας των προϊόντων, μείωσης του κόστους παραγωγής, καινοτομίας και προσαρμογής στις διεθνείς τάσεις.

Προώθηση των εξαγωγών: Η κυβέρνηση μπορεί να παρέχει κίνητρα για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, να διευκολύνει την πρόσβαση σε νέες αγορές, και να προωθήσει τα εγχώρια προϊόντα στο εξωτερικό.

Υποκατάσταση εισαγωγών: Η ενθάρρυνση της εγχώριας παραγωγής αγαθών που εισάγονται σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από τις εισαγωγές. Αυτό απαιτεί στήριξη σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας.

Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις: Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η μείωση της γραφειοκρατίας, η επένδυση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, και η ενίσχυση της παραγωγικότητας είναι απαραίτητα για την αύξηση της συνολικής παραγωγικής ικανότητας της χώρας.

Μακροοικονομική σταθερότητα: Η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας και η σταθερότητα των τιμών μπορούν να συμβάλουν στη διατήρηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών και στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων που χρηματοδοτούν τις εξαγωγές και όχι απλώς το έλλειμμα.

Ένα επίμονο εμπορικό έλλειμμα δεν είναι απλώς ένας αριθμός σε ένα λογιστικό φύλλο. Είναι ένα σοβαρό οικονομικό ζήτημα που, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να υπονομεύσει τα θεμέλια της οικονομίας, οδηγώντας σε απώλεια θέσεων εργασίας, αύξηση του χρέους και περιορισμό των αναπτυξιακών προοπτικών. Η κατανόηση των αιτιών του και η εφαρμογή στοχευμένων πολιτικών είναι ζωτικής σημασίας για την εξουδετέρωση αυτής της “νάρκης” και την επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

 
Το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας παρουσιάζει αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) και άλλων πηγών:

–Για το σύνολο του 2024, το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδας αυξήθηκε κατά 7,9% και ανήλθε σε 34,6 δισεκατομμύρια ευρώ (από 32,07 δισ. ευρώ το 2023).

–Για το πρώτο τρίμηνο του 2025 (Ιανουάριος-Μάρτιος), το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε κατά 3,6% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024, φτάνοντας τα 8,29 δισεκατομμύρια ευρώ.

-Ειδικότερα για τον Μάρτιο του 2025, το εμπορικό έλλειμμα διευρύνθηκε στα 3,0 δισεκατομμύρια ευρώ.

-Για τον Ιανουάριο του 2025, το εμπορικό έλλειμμα ανήλθε σε 2,8 δισεκατομμύρια ευρώ.

Αυτά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η Ελλάδα εισάγει σημαντικά περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες από όσα εξάγει, γεγονός που συμβάλλει στη διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος. Η εξάρτηση από τις εισαγωγές, ιδιαίτερα σε τομείς όπως τα μηχανήματα, τα υλικά μεταφορών και τα τρόφιμα, είναι ένας βασικός παράγοντας που συμβάλλει σε αυτό το έλλειμμα.

 
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες