Το ευρωπαϊκό εγχείρημα απαιτεί νέες ενέργειες προκειμένου να καλύψει τις αδυναμίες του
Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), τα τελευταία έτη καταγράφεται διεθνώς μια ισχυρή οικονομική ανάπτυξη ευρείας κλίμακας, ενώ το 2018 εκτιμά ότι ο ρυθμός μεταβολής του παγκόσμιου ΑΕΠ θα αγγίξει το 3,9% από 3,7% το 2017 (IMF-World Economic Outlook Update, January 2018). Ειδικότερα, για τη Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ), το ΔΝΤ προβλέπει ότι η οικονομία θα επεκταθεί με ένα ρυθμό της τάξεως του 2,2%. Αν και η οικονομική επέκταση διεθνώς εισέρχεται στο πέμπτο έτος, δε σημαίνει ότι έχουν εκλείψει οι κίνδυνοι που θα μπορούσαν να ανατρέψουν τη θετική της πορεία. Ως σημαντικότεροι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία αναδεικνύονται η άνοδος του λαϊκισμού και ο εμπορικός προστατευτισμός.
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι ο ρόλος της Ευρωζώνης είναι καθοριστικός για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα και διαβλέπει ότι μια περισσότερο ενοποιημένη ΖτΕ, μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα ευημερίας για τον υπόλοιπο κόσμο. Σύμφωνα με το ΔΝΤ είναι η κατάλληλη περίοδος για τα κράτη-μέλη της ΖτΕ να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση πιθανών μελλοντικών κρίσεων. Στην παρούσα συγκυρία απαιτούνται μεταρρυθμίσεις που θα επικεντρωθούν στη δημιουργία μιας σύγχρονης ενιαίας κεφαλαιαγοράς, στη βελτίωση της τραπεζικής ένωσης και στη δημοσιονομική ολοκλήρωση. Προκειμένου όμως να λειτουργήσει αποδοτικά η ΖτΕ, απαιτείται μεγαλύτερη αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών-μελών και υπευθυνότητα. Η πρόοδος, σε συνδυασμό με την εμπιστοσύνη και την υπευθυνότητα, θα επιτρέψει στην Ευρωζώνη να αξιοποιήσει περισσότερο τη δυναμική της.
(α) Σύγχρονη ενιαία κεφαλαιαγορά
To ΔΝΤ εκτιμά ότι έχουν υπάρξει θετικά βήματα προς την κατεύθυνση εκσυγχρονισμού των κεφαλαιαγορών. Το σχέδιο λειτουργίας της Ενιαίας Κεφαλαιαγοράς (CMU) προσφέρει στις επιχειρήσεις ένα ευρύ φάσμα επιλογών χρηματοδότησης σε εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο. Βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη η βελτίωση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση των ΜΜΕ μέσω τιτλοποιήσεων δανείων υψηλής ποιότητας. Ταυτόχρονα, ένας νέος κανονισμός «ενημερωτικού δελτίου» έρχεται να απλοποιήσει τις διοικητικές διαδικασίες και να διευκολύνει τις μικρότερες επιχειρήσεις στην άντληση κεφαλαίων. Οι επιχειρήσεις που εκδίδουν ομόλογα ή προχωρούν σε αυξήσεις κεφαλαίου πρέπει να παράγουν μια τυποποιημένη πληροφόρηση προκειμένου οι επενδυτές ανά την Ευρώπη να έχουν καλύτερη εικόνα των επενδυτικών κινδύνων.
Παράλληλα απαιτείται η ενίσχυση της εποπτείας των διαφόρων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, καθώς λόγω του Brexit πολλές επιχειρήσεις ενδέχεται να μετακινηθούν στην ηπειρωτική Ευρώπη. Η ύπαρξη κοινού πτωχευτικού δικαίου και σχεδίων επιχειρησιακής συνέχειας μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση των επενδύσεων μεταξύ των κρατών-μελών.
Η εφαρμογή όλων ή ακόμη και μερικών από τις παραπάνω προτάσεις θα επιδράσει θετικά στην ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών και στην τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας.
(β) Τραπεζική Ένωση
Ένας από τους στόχους της Τραπεζικής Ένωσης είναι να αποτρέψει μια νέα κρίση. Στο πεδίο αυτό, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στη Ζώνη του Ευρώ έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο. Η δημιουργία ενός ενιαίου εποπτικού φορέα για τις τράπεζες, η εισαγωγή ενός νέου πλαισίου για την αντιμετώπιση αδυναμίας λειτουργίας τραπεζικών ιδρυμάτων και η ανάπτυξη νέων εργαλείων για την αντιμετώπιση πιθανών κρίσεων στον τραπεζικό τομέα, αποτελούν μείζονα επιτεύγματα. Ωστόσο, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η έλλειψη ενός κοινού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα παραπάνω οφέλη. Ένα κοινό σύστημα ασφάλισης των καταθέσεων θα επέτρεπε οι τράπεζες ολόκληρης της Ζώνη του Ευρώ να μοιράζονται το κόστος της χρεοκοπίας ενός τραπεζικού ιδρύματος σε μια χώρα ενώ παράλληλα θα απέτρεπε τη μετατροπή μιας τραπεζικής κρίσης σε κρίση δημόσιου χρέους.
(γ) Δημοσιονομική ολοκλήρωση
Στη διάρκεια της πρόσφατης κρίσης, η νομισματική πολιτική συνέβαλε σε μεγάλο ποσοστό στη διαδικασία της οικονομικής ανάκαμψης. Η αύξηση της φορολογίας και η μείωση των δημοσίων δαπανών – σε αρκετά κράτη-μέλη της Ζώνης του Ευρώ την περίοδο 2011-2013 – επέτειναν τις αδυναμίες και συνέβαλαν στη διατήρηση της οικονομικής ύφεσης. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι για να αποφευχθεί μια οδυνηρή επανάληψη αυτής της εμπειρίας, η Ευρωζώνη χρειάζεται ένα νέο Ταμείο στο οποίο τα κράτη-μέλη θα συνεισφέρουν κάθε χρόνο προκειμένου να δημιουργηθεί ένα σημαντικό κεφάλαιο το οποίο θα χρησιμοποιείται σε περιόδους ύφεσης.
Το Ταμείο θα δρα συμπληρωματικά στις δημοσιονομικές προσπάθειες των κρατών-μελών, που θα αποτελούν άλλωστε την πρώτη και κύρια γραμμή άμυνας σε οποιαδήποτε ύφεση.
Ανάλογα με το βάθος της ύφεσης, οι χώρες θα λαμβάνουν ένα ποσό για να αντισταθμίσουν τις ελλείψεις στους προϋπολογισμούς τους. Σε ακραίες περιπτώσεις, το Ταμείο θα έχει τη δυνατότητα να δανείζει, ωστόσο τυχόν δανεισμός θα καλύπτεται από τις μελλοντικές εισφορές των κρατών-μελών. Η ύπαρξη μιας κεντρικής δημοσιονομικής βοήθειας θα καθησυχάζει τους επενδυτές, καθώς η ΖτΕ θα διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία για να σταματήσει την εξάπλωση μιας κρίσης. Η ικανότητα του φορέα να βοηθάει στην εξομάλυνση του οικονομικού κύκλου θα έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της λειτουργίας της Νομισματικής Ένωσης – ειδικά στην περίπτωση που η νομισματική πολιτική δεν επαρκεί.
Το ευρωπαϊκό εγχείρημα απαιτεί νέες ενέργειες προκειμένου να καλύψει τις αδυναμίες του. Αν και στην περίοδο της οικονομικής κρίσης ελήφθησαν σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση των διαφόρων προβλημάτων που ανέκυψαν, απαιτούνται να γίνουν και άλλα. Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και η οικονομική υποστήριξη πέντε κρατών-μελών της Ζώνης του Ευρώ την περίοδο 2010-2016, μέσω δανεισμού (άνω των €250 δισ.) σε συνδυασμό με τη δυναμικότητα που επέδειξε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) προκειμένου να διατηρήσει τη Νομισματική Ένωση, αποτελούν δράσεις οι οποίες συνέβαλαν στην οικονομική ανάκαμψη. Η ενίσχυση της ανθεκτικότητας του χρηματοπιστωτικού τομέα και η διασφάλιση του ρόλου της δημοσιονομικής πολιτικής αποτελούν τις σημαντικότερες προτεραιότητες.
Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.
