Το Ιράν δεύτερη Συρία;

Το τι μέλλει γενέσθαι στο Ιράν με αφορμή τις συνεχιζόμενες διαδηλώσεις που έχουν μέχρι στιγμής βαρύτατο φόρο αίματος μονοπωλεί το ενδιαφέρον των σχολιαστών.

 
Η Süddeutsche Zeitung: «Αμφισβητούν το σύστημα. Πρόκειται για μια πρόκληση στην οποία το καθεστώς απαντούσε πάντα με βία και υπάρχουν φόβοι ότι και αυτή τη φορά θα πράξει το ίδιο. Αυτή τη φορά δεν διαμαρτύρονται μόνον οι φιλελεύθεροι στις μεγαλουπόλεις. Η οργή εκφράζεται και σε μικρότερες πόλεις.

Επιπλέον στους δρόμους κατεβαίνουν προφανώς πολλοί άνθρωποι που ανήκουν στη φτωχή εργατική τάξη αλλά και στα κατώτερα στρώματα της μεσαίας τάξης, οι οποίοι συγκαταλέγονταν πάντα στους υποστηρικτές του καθεστώτος».

Η Reutlinger General-Anzeiger: «Η διαμαρτυρία κατά του διεφθαρμένου καθεστώτος των μουλάδων εξαπλώνεται σαν ιός σε όλη τη χώρα. Δεν υπάρχει κάποιο ξεκάθαρο κέντρο αντίστασης, ούτε ένας επικεφαλής, πόσο μάλλον πολιτικές αξιώσεις. Σαν να δημιουργείται κάτι που είναι δύσκολο να ελεγχθεί.

Διότι τα κίνητρα των διαδηλωτών είναι τελείως διαφορετικά: από την ένδεια και την οργή για την πανταχού παρούσα διαφθορά μέχρι την επιθυμία για αλλαγή του πολιτικού συστήματος. Το στοιχείο που ενώνει είναι η οργή των ανθρώπων για τη δεινή τους κατάσταση».

 
Φόβοι για την αντίδραση του καθεστώτος
Η Mannheimer Morgen: «Για τα κακώς κείμενα της χώρας τους οι διαδηλωτές κατηγορούν τον Χαμενεΐ και θέλουν να τον στείλουν στο διάολο. Αυτός όμως ξέρει να αμύνεται. Όποιος ελπίζει ότι οι κινητοποιήσεις θα γκρεμίσουν τα θεμέλια του ιρανικού συστήματος θα πρέπει να σκεφτεί λίγο τι έγινε στη Συρία και στον εμφύλιο κατά του δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ. Όσο κυνικό κι αν ακούγεται: μια ‘δεύτερη Συρία’ θα ήταν για τη Μέση Ανατολή όχι ευχή αλλά κατάρα».

Η Badische Neueste Nachrichten: «Η Μέση Ανατολή είναι μια πυριτιδαποθήκη. Κάθε τόσο ξεσπούν πόλεμοι, μεγάλης συνήθως γεωπολιτικής σημασίας. Οι εξελίξεις στο Ιράν προκαλούν τώρα νέες εντάσεις. Σε περίπτωση που ενταθούν οι πιέσεις στο εσωτερικό, το αυταρχικό καθεστώς στο Ιράν θα μπορούσε ενδεχομένως να αντιδράσει στο εξωτερικό και αυτό θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή».

Η Frankfurter Rundschau: «Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση […]. Πιθανότατα, όπως και το 2009, οι διαδηλώσεις δεν πρόκειται να οδηγήσουν στην πτώση του θεοκρατικού καθεστώτος. Στο παράδειγμα της Συρίας οι Ιρανοί βλέπουν σε πόσο μεγάλη και αιματηρή σφαγή μπορούν να καταλήξουν στη Μέση Ανατολή oι αξιώσεις για μεταρρυθμίσεις».

 
Όλα είναι πιθανά
Στις ευθύνες της Ευρώπης επικεντρώνει το ενδιαφέρον της η Neue Osnabrücker Zeitung: «Μετά τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα υπάρχει μια σχετική αποκλιμάκωση της έντασης στις σχέσεις Ιράν-ΕΕ. Τώρα όμως θα πρέπει να γίνει σαφές ότι όποιος αντιμετωπίζει νόμιμες διαδηλώσεις με τη βία, προκαλώντας ακόμη και νεκρούς, θα πρέπει να γνωρίζει ότι οδηγείται και πάλι σε κλιμάκωση.

Το μήνυμα Βρυξελλών και Βερολίνου πρέπει να είναι το εξής: εάν καταπιέζετε τις διαδηλώσεις με τη χρήση βίας, τότε θα υπάρξουν συνέπειες. Κι αυτό μπορεί να σημαίνει ότι μπορούν να αναιρεθούν οι επενδύσεις από την Ευρώπη. Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα δεν μπορεί να συνιστά λευκή επιταγή για την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν».

Η γαλλική Libération: «[…] Αντιπροσωπεύουν οι διαδηλωτές το σύνολο του ιρανικού λαού; Θα ενταθεί η οργή και θα εκτοπίσει εν τέλει την ιρανική κυβέρνηση; Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά. Στην ιστορία όμως υπήρξαν πολλές επαναστάσεις που είχαν τις ρίζες τους στην οργή για τις τιμές του ψωμιού και του ρυζιού. Όλα είναι πιθανά».

 
Οι Ιρανοί θέλουν αλλαγή
Οι διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών στο Ιράν φαίνεται να είναι η απάντηση σε μια σωρεία δυσεπίλυτων προβλημάτων. Η δυσαρέσκεια αυξάνεται, οι Ιρανοί ζητούν την αλλαγή εκτιμά ο σχολιογράφος Μοσταφά Μαλεκάν.

 
Εδώ και δυο χρόνια πολλοί αναλυτές στο Ιράν προειδοποιούσαν ότι η συσσώρευση οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εξέγερση. Πράγμα που τελικά έγινε. Τις τελευταίες μέρες οι Ιρανοί κατεβαίνουν στους δρόμους ζητώντας αλλαγή. Οι συνέπειες σαράντα χρόνων «Ισλαμικής Δημοκρατίας» είναι επώδυνες για την πλειοψηφία: περισσότεροι από το 40% των ανθρώπων διαβιούν κάτω από το σχετικό όριο φτώχειας, τουλάχιστον έντεκα εκατομμύρια Ιρανοί ζουν σε παραγκουπόλεις γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού είναι άνεργοι.

Το Ιράν βέβαια είναι πλούσια χώρα. Αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι επί προεδρίας Αχμαντινετζάτ (2005-2013) οι εξαγωγές πετρελαίου άγγιξαν τα 700 δις δολάρια.

Μόνο που τα ποσά αυτά δεν διατέθηκαν για να καταπολεμηθεί η φτώχεια και η ανεργία, αλλά επενδύθηκαν σε θρησκευτικούς θεσμούς που στηρίζουν το θεοκρατικό καθεστώς, στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και στην οικονομική στήριξη του Σύρου προέδρου Άσαντ, της οργάνωσης Χεζμπολά στον Λίβανο, των σιιτικών ομάδων του Ιράκ και των ανταρτών Χούθι στην Υεμένη. Την ίδια περίοδο δεκάδες χιλιάδες αναπτυξιακά προγράμματα διακόπηκαν.

 
Αμφισβήτηση του συστήματος
Το 2013 ο νέος πρόεδρος Ροχανί υποσχέθηκε να διευθετήσει την πυρηνική διένεξη με τη Δύση και να αντιμετωπίσει τα καθημερινά προβλήματα των ανθρώπων. Πέτυχε στο πρώτο, απέτυχε στο δεύτερο. Οι λόγοι είναι ποικίλοι: το μποϊκοτάζ της συνεννόησης με τη Δύση από το θρησκευτικό κατεστημένο, η κρατική και αναποτελεσματική οικονομία, η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, η διστακτικότητα της ΕΕ έναντι της Τεχεράνης, αλλά και οι τοπικές κρίσεις με κορυφαία τη διένεξη με τη Σαουδική Αραβία για την επικυριαρχία στην περιοχή.

Οι διαμαρτυρίες της τελευταίας εβδομάδας στόχο είχαν αρχικά την αύξηση των τιμών, γρήγορα όμως εξελίχθηκαν σε αμφισβήτηση του συστήματος, στο οποίο οι Ιρανοί έχουν πάψει πλέον να πιστεύουν. Στις διαμαρτυρίες συμμετέχουν κατ’ αρχήν τα φτωχότερα στρώματα των αστικών κέντρων, οι αντιφρονούντες με επιρροή δεν έχουν ταχθεί ακόμα με το νέο κίνημα. Η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να καταπνίξει με τη βία τις αντιδράσεις όσο δεν έχουν ακόμα παλλαϊκό χαρακτήρα.

Βραχυπρόθεσμα μάλιστα αυτό θα σήμαινε και ενίσχυση των συντηρητικών κύκλων στην εξουσία. Μεσοπρόθεσμα όμως η δυσφορία των Ιρανών και ο πόθος για αλλαγή δεν πρόκειται να υποχωρήσουν εύκολα.

Μοσταφά Μαλεκάν

* O Moσταφά Μαλεκάν είναι ιρανικής καταγωγής. Εξαιτίας του φόβου αντιποίνων δεν θέλησε να δημοσιευτεί το πραγματικό του όνομα.

Πηγή: Deutsche Welle

 
Discussing the geopolitical risk of the protests in Iran: Rubin on CNBC’s ‘Power Lunch’