Το παγκόσμιο χρέος κατέγραψε νέο ιστορικά υψηλό
Μολονότι, η αύξηση του παγκόσμιου χρέους έχει επιβραδυνθεί τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο (The Institute of International Finance-IIF), το παγκόσμιο χρέος (ιδιωτικό και δημόσιο) το 2017 σε απόλυτα μεγέθη κατέγραψε νέο ιστορικά υψηλό, αγγίζοντας τα $237 τρισ., με αποτέλεσμα να καταγράψει αύξηση 9,6% ήτοι $21 τρισ. από το τέλος του 2016.
Επιπροσθέτως, τόσο οι μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, όσο και ο χρηματοπιστωτικός τομέας, συνεχίζουν να αυξάνουν σημαντικά τα επίπεδα χρέους τους (μεταβολή εντός του 2017: $6,5 τρισ. και $5,5 τρισ. αντίστοιχα). Επισημαίνεται, ότι στην αύξηση της αξίας του χρέους σημαντικό ρόλο έχουν διαδραματίσει τα ελκυστικά επιτόκια που διατηρούνται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα διεθνώς. Εκφράζοντας, το παγκόσμιο χρέος ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ, διαπιστώνεται η μείωσή του για πέμπτο συνεχόμενο τρίμηνο. Θετική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι η ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ έχει συμβάλει στη μείωση του συνολικού παγκόσμιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Ειδικότερα, ο συγκεκριμένος λόγος διαμορφώθηκε το 4ο τρίμηνο του 2017 λίγο κάτω από το 318%, ήτοι 3% χαμηλότερα από το ιστορικά υψηλό (321%) που είχε καταγράψει στο 3ο τρίμηνο του 2016.
Επιπροσθέτως, παρά την καταγραφείσα άνοδο του παγκόσμιου χρέους το 2017, θα πρέπει να τονισθεί ότι ο ρυθμός αύξησής του στην περίοδο 2012-2017 περιορίσθηκε στα $25 τρισ. από $46 τρισ. που ήταν στην περίοδο 2007-2012. Η κυκλική ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας και οι ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης βοήθησαν να βελτιωθούν ελαφρώς οι δείκτες χρέους, ενώ η εξασθένιση του δολαρίου ΗΠΑ μετρίασε τις ανησυχίες για τη βιωσιμότητα του χρέους, ιδιαίτερα των αναδυόμενων οικονομιών.
Αναλυτικότερα, σημαντική άνοδο του χρέους σημειώθηκε στην Αργεντινή, στη Νιγηρία, στην Τουρκία και στην Κίνα. Το χρέος της Κίνας επιβραδύνθηκε σημαντικά το 2017, ωστόσο η πτώση του ποσοστού χρέους ως προς το ΑΕΠ των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (περίπου 6 ποσοστιαίες μονάδες σε 160% του ΑΕΠ), αντισταθμίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση του χρέους των νοικοκυριών (3,1 ποσοστιαίες μονάδες) και του χρηματοπιστωτικού τομέα (3,2 ποσοστιαίες μονάδες). Η αύξηση του συνολικού χρέους στην Τουρκία προήλθε κυρίως από τον χρηματοπιστωτικό τομέα (κατά 2,2 ποσοστιαίες μονάδες φθάνοντας στο 27% του ΑΕΠ), καθώς υπήρξε μεγάλη εξάρτηση από εξωτερικό δανεισμό, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να ωθήσει το δείκτη δανείων προς καταθέσεις του τραπεζικού συστήματος στο ιστορικά υψηλό επίπεδο του 120%. Με την ταχέως αυξανόμενη ανάγκη εξωτερικού δανεισμού, η αύξηση χρέους στην Αργεντινή ήταν ταχύτερη από ότι σε άλλες χώρες.
Αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η μείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ στις ανεπτυγμένες οικονομίες το 2017 (π.χ. Ιρλανδία, Δανία και Ολλανδία) με εξαίρεση τη Γαλλία και την Ελβετία. Ειδικότερα, στη Γαλλία με τους δείκτες καταναλωτικής εμπιστοσύνης και επιχειρηματικού κλίματος να διαμορφώνονται στα υψηλότερα επίπεδα μετά την κρίση, το χρέος των νοικοκυριών και των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων άγγιξε το ιστορικά υψηλό του 59% και του 134% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι με δεδομένη τη βελτίωση του οικονομικού κλίματος και τη μείωση των απαιτήσεων για τα καταναλωτικά δάνεια, το χρέος των νοικοκυριών προς το ΑΕΠ σε παγκόσμιο επίπεδο, αυξήθηκε για ενδέκατο συνεχόμενο τρίμηνο το 4ο τρίμηνο του 2017. Η άνοδος ήταν εντονότερη στις ανεπτυγμένες οικονομίες, ιδίως στην Ευρώπη και τον Καναδά, ενώ στις αναδυόμενες οικονομίες η Κίνα, η Κορέα, η Χιλή και η Αργεντινή είχαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις.
Σύμφωνα με το IIF, στις ΗΠΑ το χρέος των μη χρηματοπιστωτικών εταιρειών διαμορφώθηκε το 2017 περί τα $14,5 τρισ. (72% του ΑΕΠ), ήτοι περίπου $4 τρισ. υψηλότερα από το επίπεδο του 2007, με τις μικρές επιχειρήσεις να εμφανίζονται οικονομικά ευάλωτες.
Σε ένα περιβάλλον ανοδικών επιτοκίων, ένα ισχυρό δολάριο αποτελεί κίνδυνο οικονομικής αποσταθεροποίησης για ορισμένες αναδυόμενες οικονομίες που είναι εκτεθειμένες σε μεγάλο βαθμό σε εξωτερικό δανεισμό (Τουρκία, Πολωνία, Αργεντινή). Εκτιμάται ότι το 2017 στις αναδυόμενες οικονομίες εκδόθηκαν ομόλογα σε ξένο νόμισμα, συνολικού ύψους $800 δισ. Το 2018-19 αποτελεί έτος αποπληρωμής σημαντικών ομολογιακών εκδόσεων για αρκετές αναδυόμενες οικονομίες. Υπολογίζεται ότι μέχρι τα τέλη του 2019 θα πρέπει να αποπληρωθούν άνω των $2,9 τρισ. ομολογιακά και κοινοπρακτικά δάνεια εκ των οποίων το 27% αφορά δάνεια σε δολάριο ΗΠΑ. Μεταξύ των χωρών που αντιμετωπίζουν σχετικά μεγάλη επιβάρυνση από τις επερχόμενες εξοφλήσεις ομολογιακών εκδόσεων σε δολάριο ΗΠΑ το 2018-19 περιλαμβάνονται η Κίνα, η Ρωσία, η Κορέα, η Ινδία και η Βραζιλία.
Σημειώνεται ότι ενώ ορισμένες χώρες έχουν εισέρθει σε διαδικασία απομόχλευσης, κάποιες άλλες έχουν συσσωρεύσει πολύ υψηλά επίπεδα χρέους, γεγονός που μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην αναπτυξιακή τους διαδικασία και ενδεχομένως να διαταράξει τη χρηματοπιστωτική τους σταθερότητα.
Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank
