Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει εισέλθει σε φάση σταδιακής ισχυροποίησης αλλά και με εμφάνιση κινδύνων

Έκθεση ΔΝΤ για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος

 
Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα λόγω της υγιούς οικονομικής ανάπτυξης, των χαμηλών επιτοκίων και του ευνοϊκού επενδυτικού κλίματος που επικρατεί στις χρηματαγορές, εκτιμάται ότι έχει εισέλθει σε φάση σταδιακής ισχυροποίησης. Ωστόσο, παρά τις ευνοϊκές συνθήκες που επικρατούν διεθνώς, αξίζει να επισημανθεί ότι έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ορισμένοι κίνδυνοι, με τη μορφή χρηματοοικονομικών αδυναμιών.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), στην πρόσφατη του έκθεση Global Financial Stability Report4, διαπιστώνει ότι μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Οι Κεντρικές Τράπεζες ανά τον κόσμο προκειμένου να ενισχύσουν την οικονομική δραστηριότητα έχουν υιοθετήσει επεκτατικές νομισματικές πολιτικές, γεγονός που προκαλεί εφησυχασμό και επιτρέπει τη συσσώρευση οικονομικών υπερβολών. Η φθηνή χρηματοδότηση αυξάνει το συνολικό χρέος, ενώ οι επενδυτές τοποθετούνται σε υψηλού κινδύνου και ενδεχομένως χαμηλής ρευστότητας περιουσιακά στοιχεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι πριν από την κρίση, υπήρξαν επενδύσεις σε σχετικά ασφαλή επενδυτικά αξιόγραφα με απόδοση άνω του 4%, συνολικού ύψους $16 τρισ. Σήμερα, οι επενδύσεις αυτού του τύπου έχουν υποχωρήσει στα $2 τρισ. Η αιτία της πτώσης εστιάζεται στο γεγονός, ότι υπάρχει υψηλό κεφαλαιακό απόθεμα προς επένδυση και περιορισμένος αριθμός περιουσιακών στοιχείων με υψηλή απόδοση. Ως αποτέλεσμα, οι επενδυτές αναλαμβάνουν περισσότερους κινδύνους και εκτίθενται σε μεγαλύτερες απώλειες κεφαλαίου, εάν οι αγορές αρχίσουν να υποχωρούν. Ταυτόχρονα, καταγράφεται αυξητική τάση του συνολικού χρέους (δημόσιο-ιδιωτικό) στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.

Ο δανεισμός από τις κυβερνήσεις, τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις (χωρίς να περιλαμβάνονται οι τράπεζες) στα κράτη-μέλη του G-20 υπερβαίνει τα $135 τρισ., ήτοι ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 235% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους. Παράλληλα, σημειώνεται, ότι παρά τα χαμηλά επιτόκια, τα ποσά εξυπηρέτησης του χρέους έχουν αυξηθεί για πολλές οικονομίες. Ο δανεισμός βοήθησε μεν την ανάκαμψη, αλλά δημιούργησε, νέους οικονομικούς κινδύνους.

Όπως επισημαίνει το ΔΝΤ, εάν η κατάσταση, δεν τύχει της κατάλληλης επίβλεψης μπορεί να οδηγήσει  όχι μόνο στη διόγκωση αυτών των αδύναμων σημείων αλλά και σε συνθήκες εκτροχιασμού της οικονομικής ανάκαμψης, στην περίπτωση εμφάνισης ενός γεγονότος με πολλαπλές αρνητικές επιδράσεις.

Στην Κίνα, το μέγεθος, η πολυπλοκότητα και ο ρυθμός αύξησης των πιστώσεων υποδεικνύουν αυξημένους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Τα περιουσιακά στοιχεία του τραπεζικού τομέα έχουν αυξηθεί στο 310% του ΑΕΠ, καταγράφοντας άνοδο 240%, από τα τέλη του 2012. Το ΔΝΤ εκτιμά, ότι απαιτούνται ευρύτερα μεταρρυθμιστικά μέτρα για να μειωθεί η εξάρτηση της οικονομίας από την ταχεία πιστωτική επέκταση.

Οι χώρες με χαμηλό εισόδημα έχουν επωφεληθεί από την ευνοϊκή οικονομική συγκυρία διεθνώς, διευρύνοντας την πρόσβασή τους στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές. Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει η διαχρονική πορεία του δείκτη εξυπηρέτησης του χρέους, ο δανεισμός δεν χρησιμοποιήθηκε αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής και την αναχρηματοδότηση του χρέους.

Τα χαμηλά επιτόκια και οι αυξανόμενες τιμές των διαφόρων στοιχείων ενεργητικού έχουν ευνοήσει την ανάπτυξη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μεγάλες τράπεζες, σύμφωνα με το ΔΝΤ έχουν ενισχύσει τα κεφαλαιακά τους αποθέματα κατά $1 τρισ. από το 2009, ενώ οι επενδύσεις στις αναδυόμενες οικονομίες και στις χώρες χαμηλού εισοδήματος, έχουν αυξηθεί σημαντικά. Παράλληλα, η σημειωθείσα οικονομική ανάκαμψη προσφέρει τη δυνατότητα στις Κεντρικές Τράπεζες να ομαλοποιήσουν σταδιακά τη νομισματική πολιτική τους.

Το ΔΝΤ επισημαίνει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αναλάβουν δράσεις προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ειδικότερα:

• Οι κεντρικές τράπεζες να αποφύγουν τη δημιουργία αναταραχών στις αγορές επικοινωνώντας λεπτομερώς τα σχέδιά τους για τη σταδιακή εξομάλυνση των πολιτικών ποσοτικής χαλάρωσης.
• Οι αναδυόμενες οικονομίες και οι χώρες με χαμηλό εισόδημα να επωφεληθούν από τις ευνοϊκές οικονομικές συνθήκες που επικρατούν διεθνώς προκειμένου να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των οικονομιών τους.
• Οι εποπτικές αρχές να επικεντρωθούν περισσότερο στα επιχειρηματικά μοντέλα των τραπεζών, προκειμένου να εξασφαλισθεί η βιώσιμη κερδοφορία τους.
• Να συνεχισθεί η ολοκλήρωση και η εφαρμογή ενός παγκόσμιου προγράμματος τροποποίησης των κανονιστικών ρυθμίσεων.

Λαμβάνοντας τα απαιτούμενα μέτρα, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής θα διασφαλίσουν ότι η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη θα παραμείνει στη σωστή κατεύθυνση, διαφορετικά ελλοχεύει ο κίνδυνος να ανατραπεί όλη η αναπτυξιακή διαδικασία.

Πηγή: Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.