Χαλεποί καιροί για την ήπια ισχύ της Κίνας στην Ευρώπη

Παρουσιάστηκε η ετήσια έκθεση του πανευρωπαϊκού δικτύου κινεζικών σπουδών European Think-tank Network on China (ETNC), με θέμα την ήπια ισχύ της Κίνας στην Ευρώπη. Το εν λόγω δίκτυο, στο οποίο εκπρόσωπος της Ελλάδας και ιδρυτικό μέλος είναι το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (ΙΔΟΣ)  που έχει ιδρύσει ο Σύνδεσμος Ανωνύμων Εταιρειών και Ε.Π.Ε., αποτελείται από ερευνητικούς οργανισμούς από όλη την Ευρώπη και λειτουργεί από το 2015. Η έβδομη ετήσια έκθεσή του περιλαμβάνει κεφάλαιο για την ήπια ισχύ της Κίνας στην Ελλάδα, το οποίο υπογράφουν οι ερευνητές του ΙΔΟΣ κ. Πλάμεν Τόντσεφ και κ. Άγγελος Μπέντης.

Η συγκριτική έρευνα που έχει διεξαχθεί σε  δέκα επτά ευρωπαϊκές χώρες αποδεικνύει τη σταθερή επιδείνωση της δημόσιας εικόνας της Κίνας, μια τάση που επιβεβαιώνεται και στην Ελλάδα. Αναλύονται τα αίτια της μειούμενης ήπιας ισχύος της Κίνας, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται η πανδημία, ο αυταρχισμός των κινεζικών αρχών, αλλά και ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις σε παγκόσμια κλίμακα.

Ακολουθεί σύντομη περίληψη της έκθεσης:
Η έκθεση καλύπτει δέκα επτά ευρωπαϊκές χώρες, όπως και θεσμούς της ΕΕ.  Ένα από τα βασικά συμπεράσματα είναι πως η ήπια ισχύς της Κίνας, η οποία ορίζεται ως “η ικανότητά της να επηρεάζει τις προτιμήσεις άλλων χωρών μέσω έλξης ή πειθούς” έχει περιοριστεί σημαντικά στην Ευρώπη.
Σημειώνεται ότι η προβολή της ήπιας ισχύος της Κίνας αποτελεί βασικό πυλώνα της εξωτερικής πολιτικής του Πεκίνου ήδη από το 2007 και έχει  μακροπρόθεσμους  στόχους. Οι συντάκτες της έκθεσης προσδιορίζουν τρείς άξονες στην προσέγγιση της Κίνας ως προς την προβολή της ήπιας ισχύος της στην Ευρώπη:

• Προώθηση της κινεζικής γλώσσας και του κινεζικού πολιτισμού
• Διαμόρφωση μιας θετικής δημόσιας εικόνας της Κίνας στα ευρωπαϊκά μέσα μαζικής ενημέρωσης
• Δευτερογενής αξιοποίηση της οικονομικής έλξης της Κίνας.

Αλλά σημαντικά συμπεράσματα είναι τα ακόλουθα:

• Τα τελευταία χρόνια και ιδίως το 2020 η Κίνα έχει καταστεί πιο επιθετική στις προσπάθειές της να βελτιώσει τη δημόσια εικόνα της στην Ευρώπη με τη χρήση περισσότερων εργαλείων, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να ενισχυθεί η επιδραστικότητα των μηνυμάτων της
• Δεδομένου του αυξανόμενου βάρους της κινεζικής οικονομίας, υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στις ελκυστικές προοπτικές για οικονομική συνεργασία με τον ασιατικό γίγαντα και τις συγκεκαλυμμένες οικονομικές πιέσεις, που ασκούνται από το Πεκίνο. Τα εμπόδια που συναντούν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κατά την είσοδό της στην αγορά της Κίνας παραδοσιακά αποτελούν μέρος της κινεζικής πολιτικής, ενώ η διευρυνόμενη χρήση κυρώσεων και νομοθετικών περιορισμών από πλευράς του Πεκίνου προκαλούν αυξανόμενη ανησυχία στην Ευρώπη
• Η πρόσβαση στην κινεζική αγορά, μέσωτου εμπορίου και των επενδύσεων, αποτελούν τον πιο σημαντικό παράγοντα που καθιστά την Κίνα ελκυστικό εταίρο. Ωστόσο, τα εμπόδια που εγείρει το Πεκίνο αποτελούν ταυτόχρονα σημαντικό μοχλό πίεσης που χρησιμοποιεί η Κίνα στις σχέσεις της με Ευρωπαίους εταίρους.

Ως προς την προβολή της ήπιας ισχύος της Κίνας στην Ευρώπη, ξεχωρίζουν τέσσερις διακριτές ομάδες ευρωπαϊκών χωρών:

• Στην πρώτη ομάδα (Αυστρία, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία και Σλοβακία), η Κίνα δεν αισθάνεται την ανάγκη να καταβάλλει συστηματικές προσπάθειες άσκησης ήπιας ισχύος λόγω της έλλειψης έντονου ενδιαφέροντος στις εν λόγω χώρες .
• Σε δύο χώρες, Ιταλία και Ελλάδα, οι σχετικές προσπάθειες των κινεζικών αρχών αποβλέπουν στον περιορισμό της προϊούσας επιδείνωσης που υφίσταται η δημόσια εικόνα της Κίνας.
• Στην τρίτη ομάδα χωρών (Γερμανία, Λετονία, Ολλανδία, Ρουμανία, Ισπανία και Μεγάλη Βρετανία), οι αντιλήψεις για την Κίνα έχουν καταφανώς επιδεινωθεί και το Πεκίνο βρίσκεται αντιμέτωπο με ολοένα και πιο επιφυλακτική στάση.
• Τέλος, στην τέταρτη ομάδα συγκαταλέγονται η Τσεχία, η Δανία, η Γαλλία και η Σουηδία, όπου η δημοτικότητα της Κίνας βρίσκεται κυριολεκτικά σε ελεύθερη πτώση.
• Σε ό,τι αφορά τους θεσμούς της ΕΕ, η στάση τους έναντι της Κίνας προσιδιάζει στην τρίτη ομάδα χωρών, δηλ. χαρακτηρίζεται από ολοένα και εντεινόμενες επιφυλάξεις, ενώ τονίζονται οι κίνδυνοι που απορρέουν από τις αυξανόμενες γεωπολιτικές φιλοδοξίες του Πεκίνου.

Ως καθοριστικοί παράγοντες για την εκδήλωση αυτών των τάσεων προσδιορίζονται, μεταξύ άλλων:

• Οι οικονομικές και πολιτικές αναταράξεις που προκλήθηκαν από την πανδημία
• Εσωτερικές εξελίξεις στην ίδια την Κίνα, συμπεριλαμβανομένων των ταραχών στο Χονγκ Κονγκ και τις καταγγελίες για μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων την επαρχία Xinjiang
• Η σφοδρή αντιπαράθεση ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο σε οικονομικό, τεχνολογικό και γεωπολιτικό επίπεδο

Οι νέες μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι κινεζικές αρχές στην Ευρώπη υποδηλώνουν τον σαφή στόχο του Πεκίνου να αυξήσει την πολιτική επιρροή του στην Γηραιά Ήπειρο και να συνδιαμορφώσει την ευρωπαϊκή ατζέντα σχετικά με την Κίνα. Η συμπεριφορά αυτή κατατείνει περισσότερο στην πρόληψη και αποτροπή αρνητικής δημοσιότητας για την Κίνα παρά στην παρουσίαση της χώρας ως ελκυστικού εταίρου της Ευρώπης. Εξ ου και το κεντρικό ερώτημα που θέτουν οι συντάκτες της έκθεσης είναι: σε τελική ανάλυση, η Κίνα ενδιαφέρεται να αρέσει στην Ευρώπη ή να επηρεάζει την Ευρώπη;

Η έκθεση είναι διαθέσιμη στην αγγλική γλώσσα στον ακόλουθο σύνδεσμο:
https://idos.gr/new-report-by-the-european-think-tank-network-on-china-etnc/?lang=en.