Alpha Bank: Η τόνωση των επενδύσεων απαραίτητη προϋπόθεση των θετικών ρυθμών μεταβολής του ΑΕΠ
Ως απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθούν οι θετικοί ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ των ετών 2017 και 2018 που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι η τόνωση των επενδύσεων, τονίζουν οι αναλυτές του Εβδομαδιαίου Δελτίου Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank. Παράλληλα εξετάζοντας τις τελευταίες εξελίξεις στις ΗΠΑ και τις αρχικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία, υπογραμμίζουν ότι οι επενδυτές έχουν αρχίσει να τιμολογούν την πιθανότητα ενίσχυσης της οικονομίας των ΗΠΑ μέσω ενός φιλόδοξου δημοσιονομικού προγράμματος, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται οι ενδοιασμοί και οι ανησυχίες για κάποιες άλλες πολιτικές εξαγγελίες του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
Βασικά σημεία της ανάλυσης
-Στην Ελλάδα, το ύψος των αποσβέσεων στην περίοδο 2011-2016 υπερβαίνει τις ακαθάριστες επενδύσεις, με αποτέλεσμα ο καθαρός σχηματισμός παγίου κεφαλαίου να καταστεί αρνητικό μέγεθος.
-Η αύξηση της επενδυτικής δαπάνης στη διετία 2017-2018 θα μπορούσε να διακόψει την πορεία αποεπένδυσης της ελληνικής οικονομίας.
-Επιστροφή της ελληνικής οικονομίας σε θετικό ρυθμό αναπτύξεως, κατά το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους.
-Η βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα ολοκληρώσεως της δεύτερης αξιολογήσεως.
Παγκόσμια Οικονομία
-Το διεθνές πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται άκρως ευμετάβλητο, καθώς το εκλογικό ημερολόγιο τόσο για το υπόλοιπο του έτους, όσο και για το 2017 – στο οποίο συμπεριλαμβάνονται ορισμένες κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη – δεν αποκλείει τη δημιουργία πολιτικών δυσχερειών, ικανών να προκαλέσουν νευρικότητα τις χρηματαγορές και να επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη.
-Η διεθνής επενδυτική κοινότητα, έξι μήνες μετά το δημοψήφισμα απομάκρυνσης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να διαχειρισθεί την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.
-Οι επενδυτές έχουν αρχίσει να τιμολογούν την πιθανότητα ενίσχυσης της οικονομίας των ΗΠΑ μέσω ενός φιλόδοξου δημοσιονομικού προγράμματος, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται οι ενδοιασμοί και οι ανησυχίες για κάποιες άλλες πολιτικές εξαγγελίες του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
-Η αρχική αντίδραση των αγορών στην νίκη Τραμπ θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σε ένα ποσοστό υπερβολική, αφού στην παρούσα συγκυρία δεν μπορεί να αποτυπωθεί πλήρως ο αντίκτυπος των πολιτικών εξαγγελιών του νέου προέδρου.
Αναλυτικά:
Η επιστροφή της ελληνικής οικονομίας σε θετικό ρυθμό αναπτύξεως, κατά το δεύτερο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, αποτελεί την πιθανότερη εξέλιξη με βάση τις τελευταίες διαθέσιμες ανακοινώσεις των πρόδρομων δεικτών οικονομικής δραστηριότητας και των δεικτών οικονομικού κλίματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, ο ρυθμός μεταβολής για το δεύτερο εξάμηνο του έτους αναμένεται να κυμανθεί στο εύρος [+0,2%,+0,5%] ενώ για το 2016 συνολικά αναμένεται να διαμορφωθεί σε αρνητικό έδαφος μεταξύ -0,4% και -0,2%.
Η περαιτέρω βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών και του οικονομικού κλίματος στους επόμενους μήνες θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα ολοκληρώσεως της δεύτερης αξιολογήσεως και την ενεργοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελαφρύνσεως του δημοσίου χρέους. Ορισμένες επιδράσεις είναι ήδη ορατές:
(α) η εκταμίευση της τελευταίας δόσεως που συνδεόταν με την πρώτη αξιολόγηση αναμένεται να οδηγήσει σε ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας ως αποτέλεσμα της σταδιακής αποκλιμάκωσης των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του ελληνικού Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα.
(β) η αρχική αντίδραση της αγοράς κρατικών ομολόγων στην ανακοίνωση του νέου κυβερνητικού σχήματος (όπως αποτυπώθηκε στη μείωση των αποδόσεων των δεκαετών ελληνικών ομολόγων κατά -8,5% το πρώτο τετραήμερο). Η αντίδραση αυτή προεξόφλησε την προσδοκία αναπροσανατολισμού του στρατηγικού σχεδιασμού προς μία επιτάχυνση της διαδικασίας ολοκληρώσεως της δεύτερης αξιολογήσεως. Η τελευταία αποτελεί προϋπόθεση για την ενεργοποίηση των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελαφρύνσεως του δημοσίου χρέους και εφόσον συνοδευθεί με εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων δύναται να διαμορφώσει τις συνθήκες για συμπερίληψη των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλαρώσεως.
Παράλληλα, η συνέχιση της πτωτικής πορείας της ανεργίας καθ’ όλη τη διάρκεια της υφεσιακής διαταραχής (γ’ τρίμηνο 2015 – β’ τρίμηνο 2016) άμβλυνε τις αρνητικές επιπτώσεις των αυξημένων φορολογικών επιβαρύνσεων επί της ιδιωτικής καταναλώσεως, παρά το γεγονός ότι το μερίδιο της μερικής και προσωρινής απασχολήσεως στις νέες συμβάσεις εργασίας είναι ιδιαίτερα αυξημένο.
Οι ανωτέρω εξελίξεις στην αγορά εργασίας αναμένεται να συνεχισθούν το 2017, ενισχύοντας την ιδιωτική κατανάλωση, η οποία εκτιμάται ότι θα καταγράψει θετικούς ρυθμούς μεταβολής. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ανακοινώθηκαν αυτήν την εβδομάδα, η συνολική απασχόληση αναμένεται να αυξάνεται κατά 2,3% περίπου ετησίως την επόμενη διετία ενώ η ανεργία θα μειωθεί σωρευτικά στην ίδια χρονική περίοδο κατά 3,2 εκατοστιαίες μονάδες.
Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι η ιδιωτική κατανάλωση θα συμβάλει θετικά στο ΑΕΠ κατά περίπου 1,0 εκατοστιαία μονάδα το 2017 και το 2018. Η αύξηση αυτή, ωστόσο, δεν είναι επαρκής προκειμένου να οδηγήσει σε υψηλό ρυθμό αναπτύξεως της οικονομίας το 2017 και το 2018. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,7% το 2017 και 3,1% το 2018. Συνεπώς, απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθούν οι ανωτέρω θετικοί ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ, που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι η τόνωση των επενδύσεων. Αύξηση των επενδύσεων άνω του 12% ετησίως στη διετία 2017-2018 είναι εφικτή, εφόσον υλοποιηθεί το σενάριο που προαναφέρθηκε, δηλαδή η συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και εδραίωσης του κλίματος εμπιστοσύνης.
Δεδομένου ότι οι δημόσιες επενδύσεις προβλέπεται να παραμείνουν περιορισμένες, περί το 4% του ΑΕΠ ετησίως στην διετία 2017-2018, η αύξηση των επενδύσεων αναμένεται να προέλθει κυρίως από επενδύσεις σε εξοπλισμό (2017: 15,8%, 2018: 15,2%), αλλά και των επενδύσεων σε κατασκευές, εξαιρουμένων των κατοικιών.
Η αύξηση της επενδυτικής δαπάνης στη διετία 2017-2018 θα μπορούσε να διακόψει την πορεία αποεπένδυσης της ελληνικής οικονομίας η οποία ξεκίνησε το 2011 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Στο σημείο αυτό αξίζει να ανοίξουμε μία παρένθεση. Η αγορά ή κατασκευή νέων κεφαλαιουχικών αγαθών που πραγματοποιείται κάθε χρόνο αποτελεί την ακαθάριστη επένδυση στη χώρα. Παράλληλα όμως, το απόθεμα κεφαλαίου απαξιώνεται. Η απομείωση αυτή καταγράφεται ως απόσβεση παγίου κεφαλαίου. Η αύξηση ή η μείωση του αποθέματος κεφαλαίου στην οικονομία, εντός του έτους, εξαρτάται από το κατά πόσο η ακαθάριστη επένδυση στη χώρα είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από τις αποσβέσεις.
Στην Ελλάδα, το ύψος των αποσβέσεων στην περίοδο 2011-2016 υπερβαίνει τις ακαθάριστες επενδύσεις, με αποτέλεσμα ο καθαρός σχηματισμός παγίου κεφαλαίου να καταστεί αρνητικό μέγεθος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, όμως, στην περίπτωση επικράτησης του βασικού σεναρίου που περιγράψαμε ανωτέρω, η αύξηση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου κατά 14,2% κατά μέσο όρο στην επόμενη διετία μπορεί να επαναφέρει την καθαρή επένδυση σε θετικό έδαφος από το 2019. Συγκεκριμένα, η επίδοση αυτή σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη πορεία των αποσβέσεων εκτιμάται ότι θα έχει ως αποτέλεσμα μία σωρευτική μεταβολή του αποθέματος κεφαλαίου της χώρας κατά €7,9 δισ. στη διετία 2017-2018.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μεταβολής αναμένεται να αφορά επενδύσεις μηχανολογικού εξοπλισμού και κατασκευών πλην κατοικιών, η μέση οριακή αποδοτικότητα του κεφαλαίου θα ανέλθει σημαντικά καθιστώντας βιώσιμη σε μακροχρόνιο ορίζοντα τη νέα αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας.
Το διεθνές πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται άκρως ευμετάβλητο
Η πολιτική αβεβαιότητα, όπως πολλά γεγονότα μαρτυρούν θα αφήσει έντονο το στίγμα της στο 2016, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αυτή θα εκλείψει το 2017. Το διεθνές πολιτικό σκηνικό εμφανίζεται άκρως ευμετάβλητο, καθώς το εκλογικό ημερολόγιο τόσο για το υπόλοιπο του έτους, όσο και για το 2017 – στο οποίο συμπεριλαμβάνονται ορισμένες κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ευρώπη – δεν αποκλείει τη δημιουργία πολιτικών αδιέξοδων, ικανών να αναστατώσουν τις χρηματαγορές και να επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη.
Η διεθνής επενδυτική κοινότητα έξι μήνες μετά το δημοψήφισμα απομάκρυνσης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το αποκαλούμενο και ως Brexit, καλείται να διαχειρισθεί την εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ. Ενδεχομένως, κάποιος θα μπορούσε να του προσδώσει την ονομασία USexit, καθώς ο τρόπος αντίδρασης των αγορών είχε κάποια κοινά σημεία με εκείνα που καταγράφηκαν την επομένη του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο οπωσδήποτε όμως δεν πρόκειται για ένα παρόμοιο γεγονός.
Οι αγορές αν και απογοητεύθηκαν από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ με συνέπεια να εμφανισθούν σημαντικές ρευστοποιήσεις στην πλειονότητα τους, στην συνέχεια άρχισαν να ισορροπούν. Ενδεικτικά, η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χρηματιστηριακών δεικτών ξεκίνησε με πτώση άνω του 2%, ωστόσο κατόπιν σημειώθηκε ανάκτηση τμήματος των απωλειών, με αποτέλεσμα στο μέσο της συνεδρίασης ο πανευρωπαϊκός δείκτης Εuro Stoxx 50 να σημειώσει υποχώρηση 1,4%, o DAX μείωση 1,1%, ο δείκτης CAC 40 κάμψη 1,2%, ενώ ο FTSE 100 στο Ηνωμένο Βασίλειο υποχώρησε μόλις κατά 0,4%. Αντιθέτως, μεγάλες ήσαν οι απώλειες στην Ασία, με τον δείκτη ΝΙΚΚΕΙ στην Ιαπωνία να κλείνει την ημέρα με πτώση 5,4% και τον δείκτη Hang Seng στο Χονγκ Κονγκ με μείωση κατά 2,2%.
Το δολάριο εδέχθη τις πρώτες ώρες έντονες πιέσεις έναντι των βασικότερων νομισμάτων. Συγκεκριμένα, ο σταθμισμένος δείκτης Dollar Index-DXY, ο οποίος μετρά την αξία του δολαρίου έναντι των έξι σημαντικότερων νομισμάτων (ευρώ, γιεν, στερλίνα, δολάριο Καναδά, κορώνα Σουηδίας, φράγκο Ελβετίας), να καταγράψει μείωση κατά 2,1%.
Το Μεξικανικό πέσο διαμορφώθηκε στο χαμηλότερο ιστορικά επίπεδο προς το δολάριο (1$= 20,7685 ΜΧΝ) σημειώνοντας ημερήσια πτώση 11,3% (η μεγαλύτερη ημερήσια υποχώρηση των 19 τελευταίων ετών), την οποία κατόρθωσε στην συνέχεια να την περιορίσει στο 8,27%. Σημειώνεται ότι το εθνικό νόμισμα του Μεξικού βρίσκεται υπό πίεση τους τελευταίους μήνες, εξαιτίας των δηλώσεων του νέου προέδρου των ΗΠΑ περί κατάργησης της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με το Μεξικό και της φορολόγησης των μεταναστευτικών εμβασμάτων των Μεξικανών που εργάζονται στις ΗΠΑ.
Με τους χρηματιστηριακούς δείκτες να σημειώνουν απώλειες, οι επενδυτές στράφηκαν στα επονομαζόμενα ασφαλή επενδυτικά καταφύγια, όπως ο χρυσός, με αποτέλεσμα η τιμή του χρυσού άμεσης παράδοσης, να καταγράψει άνοδο μέχρι $61/ουγγιά. Ανοδικές τάσεις καταγράφηκαν επίσης και στην αγορά των εμπορευμάτων. Συγκεκριμένα, ο χαλκός σημείωσε άνοδο 2,9%, καθώς ο νέος πρόεδρος στις εξαγγελίες του είχε αναφερθεί σε έργα υποδομών. Η τιμή του πετρελαίου Brent υποχώρησε κάτω από τα $45 για πρώτη φορά από τον περασμένο Αύγουστο.
Έχοντας σκιαγραφήσει την αντίδραση των αγορών την επομένη της προεδρικής εκλογής, διαπιστώνεται ότι οι επενδυτές έχουν αρχίσει να τιμολογούν την πιθανότητα ενίσχυσης της οικονομίας των ΗΠΑ μέσω ενός φιλόδοξου δημοσιονομικού προγράμματος, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται οι ενδοιασμοί και οι ανησυχίες για κάποιες άλλες πολιτικές εξαγγελίες του νέου προέδρου των ΗΠΑ.
Η αρχική αντίδραση των αγορών θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σε ένα ποσοστό υπερβολική, αφού στην παρούσα συγκυρία δεν μπορεί να αποτυπωθεί πλήρως ο αντίκτυπος των πολιτικών εξαγγελιών του νέου προέδρου. Οι επενδυτές θα προσπαθήσουν να κατανοήσουν τις συνέπειες της νέας πολιτικής που θα ενστερνιστεί ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, τόσο σε εξωτερικό επίπεδο (Μέση Ανατολή, Ιράν, Ρωσία, Ουκρανία, καθώς και σε θέματα όπως η ασφάλεια, το διεθνές εμπόριο, το μεταναστευτικό, η κλιματική αλλαγή), όπως και σε οικονομικό (νομισματική και δημοσιονομική πολιτική). Απαιτείται αρκετός χρόνος μέχρι οι νέες πολιτικές να διαμορφωθούν, να αξιολογηθούν και να διαπιστωθούν οι επιπτώσεις τους στην οικονομική ανάπτυξη.
Εν τούτοις, η επικράτηση των Ρεπουμπλικάνων και στα δύο σώματα του Κογκρέσου θα εντείνει την νευρικότητα και τον προβληματισμό των επενδυτών σχετικά με την φορολογική πολιτική και το επιχειρηματικό ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο θα ακολουθήσει ο νέος πρόεδρος. Μέχρι οι αγορές να αφομοιώσουν το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών, η διατήρηση των μέτρων στήριξης της οικονομίας των ΗΠΑ από τη Fed αποτελεί την ενδεδειγμένη συμπεριφορά. Ωστόσο, εάν ενταθεί η μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τυχόν υπάρξει επιδείνωση των οικονομικών δεικτών, τότε η Fed τον προσεχή Δεκέμβριο θα πρέπει να εξετάσει με προσοχή το κατά πόσο θα ευνοηθεί η οικονομία των ΗΠΑ από μια άνοδο των επιτοκίων.
16,2 εκατ ο αριθμός των ανέργων στη ΖτΕ
ΕΚΤ
Η ΕΚΤ, στην δημοσίευση του Economic Bulletin (3.11.2016), αναφέρει ότι, η οικονομία της ΖτΕ δεν έχει καμφθεί από την οικονομική και πολιτική αβεβαιότητα που πλήττει την παγκόσμια οικονομία. Εντούτοις, η πορεία της παγκόσμιας οικονομίας ενέχει κινδύνους για την πορεία του ΑΕΠ της ΖτΕ. Επιπλέον, επισημαίνεται ότι, η οικονομική δραστηριότητα της ΖτΕ συνεχίζει να αυξάνεται με μέτριο αλλά σταθερό ρυθμό. Πιο συγκεκριμένα, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% το τρίτο τρίμηνο του 2016 (σε τριμηνιαία βάση), όσο και το δεύτερο, στηριζόμενο, κυρίως, στην ιδιωτική κατανάλωση. Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να συνεχίσει να είναι ο βασικός πυλώνας της ανάκαμψης, καθώς το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξάνεται, λόγω της αύξησης της απασχόλησης και της χαμηλής τιμής του πετρελαίου. Περαιτέρω, η ανάκαμψη αναμένεται να στηριχθεί στην αύξηση των επενδύσεων καθόσον επικρατούν σημαντικά βελτιωμένοι όροι δανεισμού και οι επιχειρηματίες προσδοκούν αύξηση της ζήτησης και των κερδών. Αναφορικά με τον πληθωρισμό, εκτιμάται ότι θα αυξηθεί σταδιακά στους επόμενους μήνες, κυρίως λόγω της εξασθένησης των αντιπληθωριστικών προσδοκιών από την τιμή της ενέργειας. Ωστόσο, o δομικός πληθωρισμός (δείκτης τιμών καταναλωτή εξαιρουμένων των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας) δεν παρουσιάζει σημάδια ανοδικής τάσης, αλλά παραμένει περί το 1% από το πρώτο εξάμηνο του 2015. Τέλος, στο Εconomic Bulletin αναφέρεται ότι oι συνθήκες στη αγορά εργασίας βελτιώνονται, παρότι η ανοδική τάση των μισθών είναι περιορισμένη.
Ποσοστό ανεργίας
Το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε τον Σεπτέμβριο, στο 10,0%, για τρίτο συνεχόμενο μήνα, το χαμηλότερο ποσοστό από τον Ιούλιο του 2011. Το ποσοστό ανεργίας ακολουθεί πτωτική πορεία από τον Μάρτιο του 2013, όταν ανερχόταν στο 12,1%. Εντούτοις, παρατηρείται ακαμψία του ποσοστού ανεργίας παρά την ενίσχυση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ από τον Μάρτιο του 2016. Δεν είναι τυχαίο ότι η ΕΚΤ συστηματικά αναφέρεται με έμφαση στην ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας των κρατών-μελών. Επιπλέον, εξακολουθούν οι σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι, το επίπεδο ανεργίας στη Γερμανία βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό (4,1%), ενώ στην Ισπανία απαντάται στο υψηλό 19,3% και στην Ελλάδα στο 23,3% (στοιχεία Ιουλίου). Οι διαφορές αυτές προκαλούν φυγή ανθρωπίνου δυναμικού (brain drain), κυρίως νέων με υψηλά προσόντα, από τις χώρες με υψηλό επίπεδο ανεργίας, στερώντας τες από το δυναμικότερο κομμάτι του ανθρωπίνου δυναμικού. Αυτό, με τη σειρά του, δρα ανασταλτικά στη δυναμική της ανάπτυξης των οικονομιών με υψηλό ποσοστό ανεργίας, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Ο αριθμός των ανέργων στη ΖτΕ μειώθηκε κατά 101 χιλ. άτομα σε σχέση με τον Αύγουστο, διαμορφούμενος στα 16,2 εκατ. Το ποσοστό ανεργίας των νέων κάτω των 25 ετών, μειώθηκε τον Σεπτέμβριο, στο 20,3% του εργατικού δυναμικού της ίδιας ηλιακής ομάδας, έναντι 22,2% τον Σεπτέμβριο του 2015.
