Δρ. Ανδρέας Στοϊμενίδης: Έκρηξη κερδών στον κατασκευαστικό κλάδο με τους εργαζόμενους όλο και φτωχότερους

8 Ιανουαρίου, 2025 12:29 μμ

Άρθρο του  Δρ. Ανδρέα Στοϊμενίδη, Προέδρου ΟΣΕΤΕΕ/ΣΤΥΕ – Αντιπροέδρου Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, στο Εργοληπτικόν Βήμα gobhma.gr αναλύει την αντίφαση μεταξύ της μεγάλης αύξησης των κερδών στον κατασκευαστικό κλάδο στην Ελλάδα και της χαμηλής αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων. Παρουσιάζονται στοιχεία της μαζικής φυγής Ελλήνων ειδικευμένων επαγγελματιών στο εξωτερικό, την έλλειψη εργατικού δυναμικού στον κλάδο, και την απουσία αξιοπρεπών μισθών και εργασιακών συνθηκών, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της κοινωνικής ανισότητας. Συμπερασματικά, υπογραμμίζεται η ανάγκη για Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας για βελτίωση της κατάστασης.

 
Κύρια σημεία

Ποια είναι η βασική αντίθεση που παρατηρείται στον κατασκευαστικό κλάδο στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις μελέτες;

Σύμφωνα με τις μελέτες, υπάρχει μια έντονη αντίθεση μεταξύ της σημαντικής αύξησης των κερδών των κατασκευαστικών εταιρειών και της ταυτόχρονης μείωσης της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων. Ενώ οι επιχειρήσεις καταγράφουν από τις μεγαλύτερες αυξήσεις κερδών στην Ευρώπη, οι εργαζόμενοι έχουν από τη χαμηλότερη αγοραστική δύναμη στην Ευρώπη, γεγονός που δημιουργεί σημαντικές κοινωνικές ανισότητες.

Ποιο είναι το φαινόμενο της μετανάστευσης των Ελλήνων πτυχιούχων και ποιοι είναι οι λόγοι;

Μεγάλος αριθμός Ελλήνων πτυχιούχων έχει μεταναστεύσει στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, περισσότεροι από 250.000 πτυχιούχοι έχουν φύγει από το 2010. Οι λόγοι δεν είναι αποκλειστικά οικονομικοί. Η μετανάστευση θεωρείται επίσης μορφή διαμαρτυρίας ενάντια στις δυσλειτουργίες της ελληνικής κοινωνίας, στην αδικία και στην διάβρωση των θεσμών, πέρα από τα οικονομικά κίνητρα.

Πόσο σημαντική είναι η έλλειψη εργατικού δυναμικού στον κατασκευαστικό κλάδο και τι επιπτώσεις έχει;

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού στον κατασκευαστικό κλάδο είναι ένα από τα κύρια εμπόδια στην ανάπτυξη του κλάδου, και προβλέπεται ότι θα απαιτηθούν χιλιάδες επιπλέον εργαζόμενοι τα επόμενα χρόνια. Αυτή η έλλειψη μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές καθυστερήσεις στα έργα, αύξηση των προϋπολογισμών και μη τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, επηρεάζοντας αρνητικά την ανάπτυξη του κλάδου και την οικονομία γενικότερα.

Τι είναι σημαντικό για τους εργαζόμενους στην Ελλάδα πέρα από τις οικονομικές απολαβές;

Σύμφωνα με έρευνες, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα εκτός από τις οικονομικές απολαβές, θεωρούν σημαντικά την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, την εργασιακή ασφάλεια, την υποστήριξη της ψυχικής υγείας, τη δίκαιη αντιμετώπιση, την αξιοκρατική εξέλιξη, την εκπαίδευση στα αντικείμενα εργασίας, καθώς και την ασφάλιση για ζητήματα υγείας.

Πόσο διαδεδομένες είναι οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας στην Ελλάδα και τι σημαίνει αυτό για τους εργαζόμενους;

Το ποσοστό κάλυψης των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα είναι μόλις 29%, σε αντίθεση με το 85% στην ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι μεγάλο ποσοστό εργαζομένων δεν καλύπτεται από συλλογικές διαπραγματεύσεις για τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας, με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ευάλωτοι και να υπόκεινται σε χαμηλότερες αμοιβές και χειρότερες εργασιακές συνθήκες.

Ποια είναι η κατάσταση της Ελλάδας σχετικά με το κόστος ζωής και τι σημαίνουν οι δείκτες για τους πολίτες;

Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, όπου οι κάτοικοι ξοδεύουν τουλάχιστον το 40% του εισοδήματός τους για ενοίκιο (74,6%), καθώς και τον 2ο υψηλότερο πληθωρισμό τροφίμων στην Ευρώπη. Επιπλέον, έχει το υψηλότερο κόστος ενέργειας στην Ευρώπη. Αυτοί οι δείκτες δείχνουν ότι το κόστος ζωής είναι εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με το μέσο εισόδημα, δημιουργώντας σημαντικές οικονομικές δυσκολίες για τους πολίτες.

Ποια είναι η κατάσταση σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια στους εργαζόμενους στον κατασκευαστικό κλάδο;

Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, με 27 εργαζόμενους να έχουν χάσει τη ζωή τους στα εργοτάξια το 2024. Επιπλέον, υπάρχει έλλειψη αναφοράς και πρόνοιας για τις επαγγελματικές ασθένειες. Αυτό υποδηλώνει σοβαρή ανεπάρκεια στους ελέγχους και στην εφαρμογή των κανόνων υγείας και ασφάλειας στον κλάδο.

Τι ζητούν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στον τεχνικό κλάδο και τι προτείνουν για την επίλυση των προβλημάτων;

Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων ζητούν την άμεση σύναψη Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, προκειμένου να εξασφαλιστούν αξιοπρεπείς μισθοί και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Επισημαίνουν ότι η απουσία ΣΣΕ, σε συνδυασμό με τις χαμηλές αμοιβές και τα ανεπαρκή προγράμματα κατάρτισης, είναι η πραγματική αιτία της έλλειψης εργατικού δυναμικού και ζητούν από τους εργοδότες να προσέλθουν σε διαπραγματεύσεις για την επίλυση αυτών των προβλημάτων. Θεωρούν ότι η βιώσιμη οικονομία απαιτεί βιώσιμη κοινωνία και ότι οι ΣΣΕ αποτελούν σημαντικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση.

 
Πώς επηρεάζει η οικονομική ανάπτυξη την κοινωνική ευημερία στην Ελλάδα;

Η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μεγάλες κοινωνικές ανισότητες, με τις επιχειρήσεις να εμφανίζουν από τις μεγαλύτερες αυξήσεις κερδών στην Ευρώπη, ενώ οι εργαζόμενοι έχουν τη χαμηλότερη αγοραστική δύναμη, μαζί με τους πολίτες της Βουλγαρίας. Αυτό το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο στον κατασκευαστικό κλάδο.

Ανισότητα και Μετανάστευση:

• • Μελέτη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας δείχνει ότι 139.041 Έλληνες πτυχιούχοι έφυγαν στο εξωτερικό από το 2010 έως το 2017, με τον αριθμό να ξεπερνά τις 250.000 σήμερα.
  • Έρευνα του Πανεπιστημίου Μπρουνέλ του Λονδίνου υποστηρίζει ότι η μετανάστευση δεν οφείλεται μόνο σε οικονομικούς λόγους, αλλά αποτελεί και μορφή διαμαρτυρίας ενάντια στις δυσλειτουργίες της ελληνικής κοινωνίας και στην αδικία.
  • Το 67% των Ελλήνων μεταναστών την περίοδο 2010-2017 είχε τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Ανάπτυξη του Κατασκευαστικού Κλάδου και Ελλείψεις:

• • Ο κατασκευαστικός κλάδος έχει σημειώσει μεγάλη ανάπτυξη, με αύξηση του αντικειμένου κατά 84% από το 2017.
  • Παρά την ανάπτυξη, υπάρχει ανεπάρκεια εργατικού δυναμικού, η οποία αποτελεί το βασικό εμπόδιο ανάπτυξης των κατασκευών το 2023.
  • Οι ανάγκες σε εργαζόμενους αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά την περίοδο 2024-2026.

Εργασιακές Συνθήκες και Κοινωνικές Επιπτώσεις:

• • Οι Έλληνες εργαζόμενοι θεωρούν εξίσου σημαντική την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής με τις οικονομικές απολαβές, καθώς και την εργασιακή ασφάλεια, την υποστήριξη της ψυχικής υγείας, τη δίκαιη αντιμετώπιση, την αξιοκρατική εξέλιξη, την εκπαίδευση και την ασφάλιση για θέματα υγείας.
  • Η κάλυψη των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα είναι μόνο 29% ενώ στην ΕΕ είναι 85%.
  • Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ (74,6%) κατοίκων που δαπανούν πάνω από το 40% του εισοδήματος τους για ενοίκιο, με τον μέσο όρο της ΕΕ να είναι 21,2%.
  • Η Ελλάδα έχει τον δεύτερο υψηλότερο πληθωρισμό τροφίμων στην Ευρώπη (5,8%), και το υψηλότερο κόστος ενέργειας.
  • Οι εργασιακοί νόμοι έχουν επιδεινώσει την εντατικοποίηση της εργασίας, την ελαστικοποίηση και την υπερεργασία, με αποτέλεσμα το αναπτυξιακό πρότυπο να είναι βάναυσο για τους εργαζόμενους.
  • Το 2024, 27 εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους στα εργοτάξια.

Απουσία Συλλογικών Συμβάσεων και Αμοιβές:

• • Η απουσία Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (ΣΣΕ) και οι χαμηλές αμοιβές είναι οι αιτίες για την έλλειψη εργατικού δυναμικού, με τους εργοδότες να προσδοκούν εργασία 6 ημέρες την εβδομάδα με χαμηλές αμοιβές.
  • Η τελευταία συλλογική ρύθμιση για τους διπλωματούχους μηχανικούς το 2012 όριζε τον μισθό στα 1300 ευρώ, ενώ σήμερα ο κατώτατος μισθός της ΓΣΕΕ είναι 830 ευρώ, όταν το κόστος ζωής έχει διπλασιαστεί.
  • Η υποβάθμιση του ρόλου των εργαζομένων εκφράζεται και από την απουσία αναφοράς σε αυτούς στις εκδηλώσεις του τεχνικού κλάδου.

Συνολικά, η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα, ειδικά στον κατασκευαστικό κλάδο, φαίνεται να συνοδεύεται από κοινωνική ανισότητα, χαμηλούς μισθούς, και επισφαλείς εργασιακές συνθήκες, που οδηγούν σε μετανάστευση και κοινωνική δυσαρέσκεια. Η απουσία συλλογικών συμβάσεων εργασίας και η μη βελτίωση των εργασιακών συνθηκών επιτείνουν τα προβλήματα, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής των εργαζομένων.

 
Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην έξοδο Ελλήνων πτυχιούχων στο εξωτερικό;

Οι παράγοντες που οδήγησαν στην έξοδο Ελλήνων πτυχιούχων στο εξωτερικό είναι πολυδιάστατοι και συνδέονται τόσο με οικονομικά ζητήματα όσο και με κοινωνικές δυσλειτουργίες.

Οικονομικοί Λόγοι:

• • Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, 139.041 Έλληνες πτυχιούχοι έφυγαν στο εξωτερικό από το 2010 έως το 2017.
  • Από το 2010 μέχρι το 2017, υπολογίζεται ότι πάνω από 250.000 πτυχιούχοι έχουν μεταναστεύσει.
  • Από το 2008 έως το 2016, περισσότεροι από 427.000 Έλληνες μετανάστευσαν κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Κοινωνικοπολιτικοί Λόγοι και Δυσλειτουργίες:

• • Έρευνα του Πανεπιστημίου Μπρουνέλ του Λονδίνου υποστηρίζει ότι η μετανάστευση δεν οφείλεται μόνο σε οικονομικούς λόγους, αλλά και ως μορφή διαμαρτυρίας ενάντια στις χρόνιες δυσλειτουργίες της ελληνικής κοινωνίας.
  • Οι δυσλειτουργίες αυτές περιλαμβάνουν τους καταρρέοντες κοινωνικοπολιτικούς θεσμούς και την αδικία στον κοινωνικό και επαγγελματικό στίβο.
  • Η μετανάστευση βιώθηκε και ως μορφή χειραφέτησης και κοινωνικής κριτικής απέναντι στην ανισότητα και τη διάβρωση των θεσμών.

Εκπαίδευση και Εξειδίκευση:

• • Την περίοδο 2010-2017, το 67% των Ελλήνων μεταναστών είχε τριτοβάθμια εκπαίδευση.
  • Το ποσοστό των μεταναστών με τριτοβάθμια εκπαίδευση ήταν ακόμη υψηλότερο σε ορισμένες χώρες όπως η Ελβετία (71%), η Μεγάλη Βρετανία (78%), η Γερμανία (27%) και η Αυστραλία (24%).

Εργασιακές Συνθήκες:

• • Η απουσία Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας (ΣΣΕ) και οι χαμηλές αμοιβές στην Ελλάδα δημιουργούν ένα μη ελκυστικό εργασιακό περιβάλλον για τους πτυχιούχους.
  • Οι εργοδότες συχνά προσδοκούν εργασία 6 ημέρες την εβδομάδα με χαμηλές αμοιβές, κάτι που αποθαρρύνει τους εξειδικευμένους εργαζόμενους.

Ανισότητα και Αγοραστική Δύναμη:

• • Οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα έχουν τη χαμηλότερη αγοραστική δύναμη στην Ευρώπη, γεγονός που αποθαρρύνει πολλούς πτυχιούχους να παραμείνουν στη χώρα.

Συνοπτικά, η έξοδος των Ελλήνων πτυχιούχων στο εξωτερικό είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού οικονομικών δυσκολιών, κοινωνικοπολιτικών προβλημάτων, εργασιακών συνθηκών, και της απουσίας ευκαιριών για επαγγελματική εξέλιξη και αξιοπρεπείς αμοιβές στην Ελλάδα.