Μαρία Τσιομπάνου: Η αγορά των δημοσίων έργων τείνει να χαρακτηρισθεί μονοπωλιακή

Ενώ ο κατασκευαστικός κλάδος έχει δείξει σημάδια βελτίωσης, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις που εμποδίζουν την πλήρη ανάκαμψη και ανάπτυξή του.

 
Άρθρο της  κυρίας Μαρίας Τσιομπάνου, προέδρου της  ΠΕΣΕΔΕ (Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων) στο  gobhma.gr παρουσιάζει την κατάσταση του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα, τονίζοντας την χαμηλή επένδυση σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ, παρά την σημαντική συμβολή του στην οικονομία. Αναφέρεται στην θετική επίδραση του Ταμείου Ανάκαμψης και των δημοσίων επενδύσεων, αλλά και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος, όπως η έλλειψη χρηματοδότησης, εργατικού δυναμικού, και η μονοπωλιακή τάση στην αγορά των δημοσίων έργων. Επισημαίνεται η ανάγκη για θεσμικές μεταρρυθμίσεις και την ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης σε ολόκληρο τον κλάδο. Τέλος, υπογραμμίζεται η απαιτούμενη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για να αποφευχθεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός.

 
Κύρια σημεία του άρθρου

Συχνές Ερωτήσεις (FAQ) για τον Κατασκευαστικό Κλάδο στην Ελλάδα

Πόσο σημαντικός είναι ο κατασκευαστικός κλάδος για την ελληνική οικονομία και πώς έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια;

Ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί σημαντικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας και συνεισφέρει στην περιφερειακή ανάπτυξη. Μετά από μια περίοδο σημαντικής ύφεσης, με πτώση των επενδύσεων και των αδειών δόμησης, παρατηρείται ανάκαμψη, κυρίως λόγω της αύξησης των δημόσιων επενδύσεων (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και Ταμείο Ανάκαμψης) και της συσσωρευμένης ιδιωτικής ζήτησης. Ωστόσο, ο κλάδος απέχει ακόμα από την πλήρη επαναφορά σε συνθήκες κανονικότητας. Οι επενδύσεις στις κατασκευές είναι ακόμα χαμηλές σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ, ειδικά στις κατοικίες.

Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα;

Οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις, όπως η δυσκολία στην χρηματοδότηση, η έλλειψη τεχνικού και εργατικού δυναμικού, η ανάγκη βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου και η μείωση της διοικητικής γραφειοκρατίας. Επιπλέον, στα δημόσια έργα υπάρχει το πρόβλημα της υποστελέχωσης της δημόσιας διοίκησης, που οδηγεί σε καθυστερήσεις στην υλοποίηση των συμβάσεων.

Τι ρόλο παίζει η Δημόσια Διοίκηση στην ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου;

Η αποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης είναι καταλυτική για την ανάπτυξη του κατασκευαστικού κλάδου. Μια ισχυρή και αποτελεσματική Δημόσια Διοίκηση μπορεί να ενισχύσει τις αναπτυξιακές δράσεις, να παρακολουθεί και να βελτιώνει τα μέτρα και να συντονίζει τις δράσεις για την ανάπτυξη της χώρας. Η διοικητική και θεσμική ευστάθεια και αποτελεσματικότητα είναι απαραίτητες για την εξέλιξη του κλάδου και της χώρας συνολικά.

Ποιο είναι το πρόβλημα με την διάρθρωση του κλάδου, ιδίως στα δημόσια έργα;

Υπάρχει στρέβλωση στην διάρθρωση του κλάδου, με την αγορά των δημοσίων έργων να τείνει να γίνει μονοπωλιακή. Παρατηρείται υπερσυγκέντρωση στις εταιρείες της 7ης τάξεως, με μεγάλη διαφορά από τις υπόλοιπες εταιρείες. Το πάγωμα του νέου Εθνικού Μητρώου έχει δυσκολέψει την είσοδο νέων εταιρειών στην 7η τάξη. Επιπλέον, οι συνενώσεις έργων και οι υψηλοί προϋπολογισμοί διαγωνισμών δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.

Γιατί το νέο Εθνικό Μητρώο θεωρείται σημαντικό και τι συμβαίνει με την εφαρμογή του;

Το νέο Εθνικό Μητρώο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια πιο ισορροπημένη και ανταγωνιστική αγορά, αλλά η εφαρμογή του έχει αντιμετωπίσει προβλήματα. Αρχικά, το πάγωμά του δυσκόλεψε την είσοδο νέων εταιρειών στην 7η τάξη. Η ανακοίνωση της ενεργοποίησής του χωρίς αλλαγές και η καθυστέρηση στην έκδοση διευκρινιστικής εγκυκλίου δημιουργούν ερωτηματικά σχετικά με τη σωστή λειτουργία του.

Πώς η εμμονή σε συνενώσεις έργων επηρεάζει τον ανταγωνισμό στον κατασκευαστικό κλάδο;

Η εμμονή σε συνενώσεις έργων, που οδηγεί σε πολύ υψηλούς προϋπολογισμούς διαγωνισμών, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και αντιτίθεται στην αρχή της αναλογικότητας. Αυτή η πρακτική ευνοεί τις μεγαλύτερες εταιρείες και δυσκολεύει τη συμμετοχή των μικρότερων και μεσαίων επιχειρήσεων, οδηγώντας σε μια συγκεντρωτική αγορά.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον κατασκευαστικό κλάδο και πώς προσπαθεί να ανακάμψει;

Η οικονομική κρίση προκάλεσε μεγάλη ύφεση στον κατασκευαστικό κλάδο, με σημαντική μείωση των αδειών δόμησης και των επενδύσεων. Οι εργοληπτικές επιχειρήσεις πέρασαν μια δύσκολη περίοδο προσαρμογής. Σήμερα, γίνεται προσπάθεια σταθεροποίησης και εξέλιξης, με αυξημένες δημόσιες επενδύσεις και συσσωρευμένη ιδιωτική ζήτηση, αλλά παραμένουν προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.

Τι απαιτείται για την αποτελεσματική συμμετοχή του κατασκευαστικού κλάδου στο αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας;

Για την αποτελεσματική συμμετοχή του κλάδου στο αναπτυξιακό πρότυπο, απαιτείται προσεκτικός σχεδιασμός που θα αντιμετωπίσει τα δομικά και θεσμικά προβλήματα της αγοράς. Χρειάζονται προστατευτικά πλαίσια και διαδικασίες που δεν ευνοούν τον αθέμιτο ανταγωνισμό, καθώς και μέτρα που θα εξασφαλίσουν ότι η ανάπτυξη θα αφορά το σύνολο του κλάδου και όχι μόνο λίγες μεγάλες εταιρείες. Η βελτίωση της Δημόσιας Διοίκησης και η άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων είναι επίσης κρίσιμα στοιχεία.

 
Πώς επηρεάζει η δημόσια διοίκηση την ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα στην Ελλάδα

Η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης παίζει καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα στην Ελλάδα. Η υποστελέχωση της δημόσιας διοίκησης έχει ως αποτέλεσμα την αργή εξέλιξη και υλοποίηση των δημόσιων συμβάσεων.

• Η δημόσια διοίκηση είναι αυτή που θα ενισχύσει όλες τις αναπτυξιακές δράσεις, θα παρακολουθεί και θα βελτιώνει τα μέτρα, και θα κατευθύνει συντονισμένες δράσεις με στόχο την ανάπτυξη της χώρας.
• Η διοικητική και θεσμική ευστάθεια και αποτελεσματικότητα θα βοηθήσουν τη χώρα να ξεφύγει από την σημερινή κατάσταση.
• Κράτη με αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και ποιοτικούς και σταθερούς θεσμούς αναπτύσσονται ταχύτερα.
• Η καθυστέρηση στην έκδοση διευκρινιστικής υπουργικής εγκυκλίου για τη χρήση της δανειζόμενης εμπειρίας δημιουργεί ερωτηματικά και επιβραδύνει την ανάπτυξη του κλάδου.
• Η εμμονή σε συνενώσεις έργων, με υψηλούς προϋπολογισμούς διαγωνισμών, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.

Επιπλέον, η αγορά των δημοσίων έργων τείνει να χαρακτηρισθεί μονοπωλιακή, κάτι που επηρεάζει αρνητικά την υγιή λειτουργία του κλάδου. Το πάγωμα της λειτουργίας του νέου Εθνικού Μητρώου αποτέλεσε τροχοπέδη στη δημιουργία νέων εταιριών στην 7η τάξη.

 
Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα;

Τα κυριότερα προβλήματα του κατασκευαστικού κλάδου στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, είναι:

• Χαμηλές επενδύσεις: Η Ελλάδα καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό επενδύσεων σε κατασκευές ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Το 2022, οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιπροσώπευαν το 4,8% του ΑΕΠ, έναντι 14,7% το 2007.
• Προκλήσεις χρηματοδότησης: Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη χρηματοδότηση.
• Έλλειψη τεχνικού και εργατικού δυναμικού: Υπάρχει έλλειψη τεχνικού και εργατικού δυναμικού στον κλάδο.
• Θεσμικό πλαίσιο και γραφειοκρατία: Υπάρχουν προβλήματα με το θεσμικό πλαίσιο και την διοικητική γραφειοκρατία.
• Υποστελέχωση της δημόσιας διοίκησης: Η υποστελέχωση της δημόσιας διοίκησης έχει ως αποτέλεσμα την αργή εξέλιξη και υλοποίηση των δημόσιων συμβάσεων.
• Μονοπωλιακή τάση: Η αγορά των δημοσίων έργων τείνει να χαρακτηρισθεί μονοπωλιακή, με ότι αυτό συνεπάγεται για την εξασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος και για την υγιή λειτουργία του κλάδου.
• Υπερσυγκέντρωση στις εταιρείες 7ης τάξεως: Παρατηρείται υπερσυγκέντρωση στις εταιρείες της 7ης τάξεως και χαοτική διαφορά με την αμέσως επόμενη βαθμίδα.
• Πάγωμα του νέου Εθνικού Μητρώου: Το πάγωμα της λειτουργίας του νέου Εθνικού Μητρώου αποτέλεσε τροχοπέδη στη δημιουργία νέων εταιριών στην 7η τάξη.
• Καθυστερήσεις στην έκδοση διευκρινιστικών εγκυκλίων: Η καθυστέρηση στην έκδοση διευκρινιστικής υπουργικής εγκυκλίου για τη χρήση της δανειζόμενης εμπειρίας δημιουργεί ερωτηματικά.
• Συνενώσεις έργων και αθέμιτος ανταγωνισμός: Η εμμονή σε συνενώσεις έργων, με υψηλούς προϋπολογισμούς διαγωνισμών, δημιουργεί συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και αντίκειται στην βασική αρχή της αναλογικότητας.
• Προστατευτικά πλαίσια και διαδικασίες: Υπάρχουν προστατευτικά πλαίσια και διαδικασίες που ευνοούν τη δημιουργία συνθηκών αθέμιτου ανταγωνισμού.

Ενώ ο κατασκευαστικός κλάδος έχει δείξει σημάδια βελτίωσης, παραμένουν σημαντικές προκλήσεις που εμποδίζουν την πλήρη ανάκαμψη και ανάπτυξή του.