Πώς συνεχίζουμε όταν όλα φαίνονται απαίσια;

Μπορεί μια φιλελεύθερη δημοκρατία να επιβιώσει χωρίς αρετή, δικαιοσύνη, ισότητα, ανάπτυξη για όλους, παιδεία;

 
Η φιλελεύθερη δημοκρατία, ως πολιτικό και κοινωνικό σύστημα, έχει ως θεμέλιά της αξίες όπως η αρετή, η δικαιοσύνη, η ισότητα, η ευημερία για όλους και η παιδεία. Η βιωσιμότητά της εξαρτάται άμεσα από το κατά πόσο διασφαλίζονται και ενισχύονται οι παραπάνω αξίες μέσα από τους θεσμούς, το πολιτικό σύστημα και, τελικά, τη συλλογική συνείδηση των πολιτών της.

 
Η σημασία της αρετής και της δικαιοσύνης

Η αρετή, ως ηθικό υπόβαθρο της κοινωνίας, αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία τόσο των θεσμών όσο και των διαπροσωπικών σχέσεων. Χωρίς αρετή, η διαφθορά και ο αμοραλισμός εισχωρούν στο πολιτικό και κοινωνικό σώμα, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη μεταξύ πολιτών και εξουσίας. Η δικαιοσύνη, με τη σειρά της, αποτελεί τον μηχανισμό που εξασφαλίζει την ισότιμη μεταχείριση όλων και αποτρέπει την αυθαιρεσία. Όταν ο πολίτης πιστεύει πως το σύστημα είναι άδικο, αποστασιοποιείται ή ακόμη και εχθρεύεται τη δημοκρατική διαδικασία.

 
Ισότητα και ανάπτυξη για όλους

Η ισότητα δεν αφορά μόνο τα δικαιώματα, αλλά και τις ευκαιρίες. Μια δημοκρατία που αδιαφορεί για τους αδύναμους, που αφήνει κοινωνικές ομάδες στο περιθώριο, χάνει σταδιακά το ηθικό της κύρος. Η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που δεν διαχέεται σε όλη την κοινωνία οδηγεί σε ανισότητες, κοινωνικές εντάσεις και τελικά σε αποσταθεροποίηση. Ιστορικά, η ενίσχυση των ανισοτήτων υπήρξε συχνά προάγγελος κοινωνικών εντάσεων και δημοκρατικών εκτροπών.

 
Ο ρόλος της παιδείας

Η παιδεία είναι ίσως το πιο ουσιαστικό θεμέλιο της δημοκρατίας. Μέσω της εκπαίδευσης διαμορφώνονται ελεύθερα σκεπτόμενοι πολίτες, με κριτική ικανότητα και αίσθηση ευθύνης. Η απαξίωση της παιδείας οδηγεί σε αδυναμία κατανόησης των θεσμών, ευκολότερη χειραγώγηση και αδιαφορία για το κοινό καλό.

 
Τι συμβαίνει όταν οι θεσμοί, το πολιτικό σύστημα και ο πολιτισμός σαπίζουν;

Όταν οι θεσμοί παύουν να λειτουργούν με διαφάνεια, όταν το πολιτικό σύστημα διαβρώνεται από ιδιοτελή συμφέροντα, όταν ο πολιτισμός χάνει τις ηθικές του αναφορές, τότε αρχίζει η φθορά. Η εμπιστοσύνη των πολιτών εξασθενεί, η συμμετοχή στα κοινά περιορίζεται και το κοινωνικό συμβόλαιο αποσαθρώνεται. Σε αυτό το περιβάλλον, ευδοκιμούν ο λαϊκισμός, η ξενοφοβία, η αποξένωση και η αδιαφορία για το συλλογικό καλό.

 
Πώς συνεχίζουμε όταν όλα φαίνονται απαίσια;

Η αίσθηση της παρακμής ή της αδυναμίας δεν είναι καινούρια στην ιστορία των δημοκρατιών. Ωστόσο, η απάντηση δεν μπορεί να είναι η παραίτηση ή η αδιαφορία. Η ανανέωση ξεκινά από τη συνειδητοποίηση της ευθύνης τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Ακόμα και όταν τα πράγματα φαίνονται ανυπέρβλητα, η ιστορία έχει δείξει ότι οι κοινωνίες μπορούν να αναγεννηθούν, όταν οι πολίτες επιλέγουν να συμμετάσχουν, να απαιτήσουν διαφάνεια, να ενισχύσουν την παιδεία, να αγωνιστούν για δικαιοσύνη και ισότητα. Η αλλαγή ξεκινά συχνά από μικρές, καθημερινές πράξεις αρετής και υπευθυνότητας.

Μια φιλελεύθερη δημοκρατία δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς αρετή, δικαιοσύνη, ισότητα, ανάπτυξη για όλους και παιδεία. Αυτές οι αξίες δεν είναι απλώς διακοσμητικά στοιχεία, αλλά ζωντανά κύτταρα που διατηρούν το σώμα της δημοκρατίας υγιές. Όταν αυτά διαβρώνονται, η δημοκρατία απειλείται. Η ελπίδα βρίσκεται πάντα στη συλλογική αφύπνιση και στη διαρκή προσπάθεια για ένα καλύτερο αύριο.

mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες