Η σκληρή πραγματικότητα
Του Desmond Lachman*
«Για ένα μεγάλο μέρος του προηγούμενου έτους, οι πάντα αισιόδοξοι πολιτικοί στην Ευρώπη, διασκέδαζαν με την ελπίδα ότι θα υπάρξει μια ριζική χαλάρωση στη γερμανική πολιτική για την κυρίαρχη ευρωπαϊκή κρίση χρέους μετά από τις ομοσπονδιακές εκλογές της χώρας.
Τώρα που αυτές οι εκλογές είναι παρελθόν, μια σκληρή πραγματικότητα είναι έτοιμη να ξημερώσει για όλους.
Τα αποτελέσματα των εκλογών δείχνουν ότι δεν θα αλλάξουν πολλά στην ευρωπαϊκή πολιτική της Γερμανίας.
Κατά συνέπεια, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί θα πρέπει να προετοιμαστούν για το ίδιο μοτίβο που έχουμε βιώσει τα τελευταία τρία χρόνια, με την ευρωπαϊκή οικονομία να ταλαντεύεται από τη μία κρίση στην άλλη, χωρίς καμία μόνιμη στρατηγική για την επίλυση της μακράς παρατεταμένης κρίσης χρέους της Ευρώπης.
Με τις οικονομίες τους βυθισμένες στην πιο βαθύτερη οικονομική ύφεση, οι πολιτικοί της νότιας Ευρώπης ήλπισαν -πέρα από κάθε ελπίδα, ότι μετά τις εκλογές, η Γερμανία θα ακολουθήσει μια πολύ πιο ήπια πολιτική γραμμή προς τις προβληματικές οικονομίες της Ευρώπης.
Μεταξύ των ελπίδων τους ήταν ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ θα υπαναχωρούσε από την επιμονή της ότι οι χώρες που χρειάζονται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ή την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) στην υποστήριξη διάσωσής τους, πρέπει να δεσμευθούν σε μια πολιτική σοβαρής δημοσιονομικής λιτότητας και επίπονης δομικής οικονομικής μεταρρύθμισης, ακόμη και σε μια εποχή βαθιάς οικονομικής ύφεσης.
Επίσης ήλπισαν ότι η δύναμη της ίδιας της Γερμανίας να ακολουθεί περισσότερο επεκτατικές οικονομικές πολιτικές, θα ενδυνάμωνε την ευρωπαϊκή περιφέρεια εσωτερικά και έτσι η Γερμανία θα μπορούσε να γίνει πιο δεκτική στην ιδέα της ταχείας μετάβασης προς μια ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση που θα μπορούσε να υποστυλώσει το πολύ διαλυμένο τραπεζικό σύστημα της νότιας Ευρώπης.
Το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί προσκολλήθηκαν στην ελπίδα της ριζικής ευρωπαϊκής πολιτικής αλλαγής κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας της Γερμανίας είναι ένα ακραίο παράδειγμα γνωστικής ασυμφωνίας.
Ένα εντυπωσιακά χαρακτηριστικό γνώρισμα της γερμανικής προεκλογικής εκστρατείας ήταν πόσο ελάχιστα η εκστρατεία επικεντρώθηκε σε μια σοβαρή συζήτηση για την κυρίαρχη ευρωπαϊκή κρίση χρέους.
Ειδικότερα η καγκελάριος Μέρκελ σίγουρα δεν ζήτησε εντολή από το γερμανικό εκλογικό σώμα για οποιαδήποτε αλλαγή στην προσεκτική και αυστηρή ευρωπαϊκή πολιτική της, η οποία έχει τόσο καλή απήχηση (στο γερμανικό εκλογικό σώμα).
Αντ’ αυτού, όταν συζητήθηκε η ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, η καγκελάριος παρουσίασε τον εαυτό της ως τα «ασφαλή χέρια» για την αντιμετώπιση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο ο Γερμανός φορολογούμενος.
Η ηχηρή νίκη της Μέρκελ στις εκλογές την βάζει στη θέση του οδηγού όσον αφορά τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής της Γερμανίας.
Το κόμμα της κέρδισε ένα εντυπωσιακό 42% των ψήφων και ήρθε προκλητικά κοντά σε μια γενική πλειοψηφία στην Bundestag.
Αυτό καθιστά εξαιρετικά απίθανο ότι την τρίτη θητεία της ως καγκελάριος θα χαλαρώσει τη δημοσιονομική λιτότητα που έχει ζητήσει από τις χώρες της περιφέρειας της Ευρώπης, που έπρεπε να διασωθούν με τα χρήματα του ΔΝΤ και της ΕΕ.
Καθιστά επίσης εξαιρετικά απίθανο ότι θα στηρίξει μια ταχεία μετάβαση σε μια ευρωπαϊκή τραπεζική ή δημοσιονομική ένωση μέχρι να είναι πλήρως ικανοποιημένη ότι, οι συνθήκες που θα είναι σε θέση να επιτρέψουν μια τέτοια κίνηση, θα αναληφθούν χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τα οικονομικά της Γερμανίας.
Παρά τον εκλογικό θρίαμβό της, η καγκελάριος Μέρκελ αναγκάζεται τώρα να διαπραγματευτεί έναν «μεγάλο συνασπισμό» με ένα απρόθυμο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, ιδίως δεδομένου ότι το δικό της κόμμα δεν έχει τον έλεγχο στο ανώτατο νομοθετικό σώμα της Γερμανίας.
Κρίνοντας τις αρχικές διακηρύξεις από ανώτερα στελέχη των σοσιαλδημοκρατών, οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι πιθανό να είναι παρατεταμένες, κάτι το οποίο θα μπορούσε να θέσει συνολικά την ευρωπαϊκή πολιτική στον πάγο για τους επόμενους μήνες.
Ωστόσο, όταν ο «μεγάλος συνασπισμός» υλοποιηθεί και τεθεί σε ισχύ, κάποιος θα σκεφτόταν ότι η Merkel θα τον εξουσιάσει δεδομένης της πολύ ισχυρής εκλογικής παρουσίας της.
Ένας περαιτέρω λόγος για να μην περιμένουμε πολλές αλλαγές στην πολιτική της Γερμανίας προς την Ευρώπη, είναι ότι τα τελευταία χρόνια, οι Σοσιαλδημοκράτες υποστήριζαν σε γενικές γραμμές την προσεκτική προσέγγιση της καγκελαρίου Μέρκελ στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους.
Κατά τους επόμενους μήνες, η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις που θα μας επιτρέψει να δούμε αν η καγκελάριος Μέρκελ, πράγματι, θα συνεχίσει με την προηγούμενη πολιτική της στην αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών κρίσεων για κάθε περίπτωση χωριστά.
Επίσης θα δούμε αν θα συνεχίσει να κάνει αρκετά ακριβώς για να εκτονώσει κάθε κρίση χωρίς να κάνει αρκετά για να εμποδίσει την επόμενη.
Μεταξύ αυτών των προκλήσεων είναι η ανάγκη της Ελλάδας για ένα τρίτο πακέτο διάσωσης και μίας επίσημης ελάφρυνσης του χρέους, η πιθανή ανάγκη της Πορτογαλίας για ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης, και η πιθανή ανάγκη της Ιταλίας για την επίσημη υποστήριξη της εάν πέσει η εύθραυστη κυβέρνησή της.
Επιπλέον πριν από το τέλος του έτους, η καγκελάριος Μέρκελ θα πρέπει να ασχοληθεί με τους Ευρωπαίους πολιτικούς, για ένα σαφέστερο και ταχύτερο χρονοδιάγραμμα προς μια ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση.
Μία ακόμη πρόκληση που η καγκελάριος Μέρκελ μπορεί σύντομα να πρέπει να αντιμετωπίσει είναι μια απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας σχετικά με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), η απόφαση του οποίου είχε αναβληθεί μέχρι τις γερμανικές εκλογές.
Το ζήτημα είναι αν η δέσμευση της ΕΚΤ να αγοράσει απεριόριστες ποσότητες του χρέους της ευρωπαϊκής οικονομικής περιφέρειας, όπως απαιτείται για να σώσει το ευρώ, είναι σύμφωνη με το σύνταγμα της Γερμανίας.
Σε περίπτωση που το δικαστήριο θέσει οποιοδήποτε όριο στην ελευθερία δράσης της ΕΚΤ, ένας κύριος στυλοβάτης της υποστήριξης στη σταθεροποίηση του ευρώ θα μπορούσε να υπονομευθεί.
Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες οι εκλογές σηματοδοτούν μια απότομη ρήξη με το παρελθόν.
Δυστυχώς για την Ευρώπη, οι πρόσφατες εκλογές της Γερμανίας δεν ήταν μία από αυτές τις περιπτώσεις.
Αντ’ αυτού, η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για περισσότερες από τις ίδιες συνταγές πολιτικής από τη Γερμανία.
Αυτό είναι πολύ πιθανό να αφήσει την ευρωπαϊκή οικονομία στην τρέχουσα κατάσταση κρίσης για πολλά χρόνια ακόμη.»
*Desmond Lachman is a resident fellow at the American Enterprise Institute
www. My Way Press.gr
4/10/2013
