Eurobank: Τα «κλειδιά» για το νέο αναπτυξιακό πρότυπο του 2021

21 Μαΐου, 2014 4:48 μμ

Η σημερινή έκδοση της Eurobank Research 7 Ημέρες Οικονομία, επικεντρώνεται στην εφαρμογή του σχεδίου της μεταρρυθμιστικής ατζέντας, κωδικοποιώντας επίκαιρες σχετικές εξαγγελίες και δηλώσεις. Αναλυτικά η έκδοση αναφέρει:

«Η εφαρμογή μιας κρίσιμης μάζας μεταρρυθμίσεων μπορεί να οδηγήσει την επιστροφή σε ένα βιώσιμη μονοπάτι ανάπτυξης, προϋποθέτει όμως προσήλωση στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια και πολιτική σταθερότητα.

• Η υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων χωρίς ταλαντεύσεις θα επιτρέψει σύμφωνα και με την πρόσφατη μελέτη των ΙΟΒΕ-BCG:

-Την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης

-Τη δημιουργία ενός σταθερού και προβλέψιμου φορολογικού πλαισίου

-Την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος

-Την αντιμετώπιση της νεανικής ανεργίας

-Την ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος μέσω της συνεχούς αξιολόγησης.

-Την προώθηση της έρευνας και της εμπορικής αξιοποίησης των καινοτομιών

-Τον περιορισμό της γραφειοκρατίας, της διαφθοράς και της πολυνομίας

-Την επιτάχυνση των διαδικασιών δημοσίων προμηθειών και την ενίσχυση της διαφάνειας στις σχετικές συμβάσεις

-Την ενίσχυση του βαθμού διεθνοποίησης της ελληνικής οικονομίας

• Η εφαρμογή μιας κρίσιμης μάζας μεταρρυθμίσεων μπορεί να οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μονοπάτι ανάπτυξης

Την προηγούμενη εβδομάδα θέσαμε την πολιτική σταθερότητα ως βασική προϋπόθεση για τη συνέχιση της επιβράδυνσης της ύφεσης και την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης για το 2014 σε ετήσια βάση.

Εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι τα αποτελέσματα τόσο του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών όσο και των εκλογών για το Ευρωκοινοβούλιο – είτε θετικά είτε αρνητικά είναι για την κυβέρνηση συνεργασίας – δεν πρέπει να αποτελέσουν πρόφαση για την τελμάτωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας.

 

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια είναι αναγκαίο να συνεχιστεί όχι γιατί επιβάλλεται από την τρόικα αλλά γιατί δεν υπάρχει άλλος δρόμος προς την βιώσιμη ανάπτυξη. Ο Πρωθυπουργός κ. Α. Σαμαράς στην χθεσινή (20/05/2014) του ομιλία με θέμα «Ελλάδα 2021: Το νέο Εθνικό Αναπτυξιακό Πρότυπο» πέρα από τους βασικούς κλάδους στους οποίους αναμένεται να στηριχτεί η ελληνική οικονομία τα προσεχή χρόνια, το μίγμα της χρηματοδότησης που απαιτείται καθώς και την αναγκαία πολιτική σταθερότητα, σε αποστροφή του λόγου του αναφέρθηκε στην πορεία της Αργεντινής μέχρι την πτώχευση του 2002 αλλά και στην αδυναμία της να ορθοποδήσει μέχρι σήμερα και τη συνέκρινε έμμεσα με την πορεία που είχαν η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, δύο χώρες που πρόσφατα «αποφοίτησαν» από την επιτήρηση της τρόικας.

Σημειώστε ότι το τελευταίο δεν σημαίνει ότι ξεπέρασαν την κρίση ή ότι οι πολίτες τους δεν συνεχίσουν να υφίστανται τις συνέπειές της αλλά ότι μπορούν αυτοδύναμα να λάβουν αποφάσεις για την οικονομία τους και κυρίως να επιστρέψουν σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης.

Θα εμβαθύνουμε περισσότερο στην σύγκριση των συγκεκριμένων οικονομιών γιατί πιστεύουμε ότι μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα  συμπεράσματα σχετικά με την πορεία που είναι αναγκαίο να ακολουθήσει η ελληνική οικονομία τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα.

Η επισκόπησή τους είναι χρήσιμη για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τις απαραίτητες δράσεις των αρμόδιων αρχών.

Στην περίπτωση της Αργεντινής (INFO 1) λοιπόν, πέρα από τις λανθασμένες πολιτικές επιλογές που οδήγησαν στην πτώχευση, τον κρισιμότερο ρόλο για το συγκεκριμένο αποτέλεσμα αλλά και για την αδυναμία της χώρας να ορθοποδήσει στην συνέχεια κατέχει η έλλειψη καθώς και η αδυναμία δημιουργίας ανοικτών πολιτικών και οικονομικών θεσμών.

Σύμφωνα με τους Acemoglou & Robinson (2012)- INFO 2, ως τέτοιους ορίζουμε τους θεσμούς που λειτουργούν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και όχι για να εξυπηρετούν τα οικονομικά (μονοπωλιακά ή ολιγοπωλιακά)  ή / και τα πολιτικά συμφέροντα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων.

Από την άλλη πλευρά, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία κατάφεραν να επιβιώσουν της κρίσης γιατί κατά την άποψη μας είχαν καλύτερο επίπεδο ανοικτών θεσμών (πολιτικών και οικονομικών).

Αν και δεν μπορούμε να μετρήσουμε άμεσα το επίπεδο των θεσμών στις παραπάνω χώρες και να το συγκρίνουμε με το αντίστοιχο της Αργεντινής και της Ελλάδας θεωρούμε ότι ο δείκτης EaseofDoingBusinessτης Παγκόσμιας Τράπεζας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια ικανοποιητική προσέγγιση.

Δείχνει πόσο ανοιχτή είναι μια οικονομία στον εγχώριο και στο διεθνή ανταγωνισμό, περιβάλλον στο όποιο δύσκολα θα μπορούσαν να επιβιώσουν κοινωνικές ομάδες προωθώντας τα δικά τους οικονομικά και κοινωνικά συμφέροντα εις βάρος του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου, ιδιαίτερα σε μια μικρή ανοικτή οικονομία (INFO 3).

Υπό μία έννοια, δείχνει την κρίσιμη εκείνη μάζα μεταρρυθμίσεων που απαιτείται για την ενίσχυση του ανταγωνισμού σε μια οικονομία και συνεπώς της δημιουργίας μιας εκ των βασικών προϋποθέσεων που θα θέσουν την χώρα σε ένα μονοπάτι δημιουργίας ανοικτών θεσμών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του DoingBusiness 2014 λοιπόν, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα και η Αργεντινή κατατάσσονται στην 15^η, 31^η, 72^η και 126^η αντίστοιχα μεταξύ 185 χωρών (INFO 4).

Προφανώς η Αργεντινή δεν μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση σε αντίθεση με την Ιρλανδία ή την Πορτογαλία με την οποία η οικονομία μας μοιράζεται περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά.

Και η κρίσιμη ερώτηση που προκύπτει εδώ είναι πως μπορεί να εξασφαλιστεί η κίνηση προς την κατεύθυνση της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας και όχι η οπισθοδρόμηση προ της κατεύθυνση της Αργεντινής.

Με τον κίνδυνο να γίνουμε γραφικοί θα επαναλάβουμε για μια ακόμη φορά πως η απάντηση είναι απλή – αλλά συνάμα δύσκολη στην εφαρμογή.

Μόνο με τη συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας θα μπορέσουμε μεσοπρόθεσμα να δομήσουμε μια οικονομία με βιώσιμους θεσμούς που όχι μόνο επιβιώνουν αλλά συμβάλλουν και στην καταπολέμηση των κρίσεων προς όφελος του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.

Συνεπώς η περιγραφή των κλάδων που θα αναδειχθούν σύμφωνα το νέο αναπτυξιακό ελληνικό πρότυπο αν και σημαντική κατέχει δεύτερο ρόλο και το βασικό σημείο ενδιαφέροντος πρέπει να εστιαστεί στους πυλώνες στους οποίους αυτό θα πρέπει να στηριχτεί. Αυτές οι πυλώνες σύμφωνα με την πρόσφατη ομιλία του Πρωθυπουργού περιλαμβάνουν:

1. Την συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
2. Την εξασφάλιση της ρευστότητας της οικονομίας.
3. Την μείωση του κόστους παραγωγής σε συγκεκριμένους κλάδους.
4. Τη μείωση της φορολογίας.
5. Τη μείωση της ανεργίας.

Θεωρούμε ως ένα επιπλέον ενθαρρυντικό στοιχείο την δήλωση ότι οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να αναλάβουν από μόνες τους την προσπάθεια για την μεταρρύθμιση της οικονομίας ώστε να καταστούν εφικτά τα παραπάνω.

Κάτι τέτοιο συμβαδίζει τόσο με τα αποτελέσματα της μελέτης των Acemoglou & Robinson (2012) όσο και με τα αποτελέσματα των αναλύσεων του ΔΝΤ περί της θετικής σχέσης μεταξύ της ανάληψης της ιδιοκτησίας (ownership) (INFO 5) των μεταρρυθμιστικών προγραμμάτων από τις αρμόδιες εγχώριες αρχές στις χώρες που έχει παράσχει βοήθεια και της επιτυχίας του προγράμματος.

Βέβαια εξακολουθούμε να πιστεύουμε πως η επιτήρηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων από την τρόικα ή τουλάχιστον η συμβουλευτική της παρουσία (π.χ. στο πλαίσιο της παροχής τεχνικής βοήθειας από την TaskForce) είναι επίσης αναγκαίο να συνεχιστεί ως ασφαλιστική δικλείδα.

• Η πρόσφατη μελέτη ΙΟΒΕ-BCG δείχνει το δρόμο σχετικά με τις αναγκαίες μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις

Οι πυλώνες που παρουσιάστηκαν παραπάνω μπορεί να φαίνονται γενικόλογοι αλλά ήδη έχει πραγματοποιηθεί σημαντική δουλεία βάσης τόσο ως αποτέλεσμα των αναθεωρήσεων του 1^ου και κυρίως του 2^ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (2ΠΣΕΟ) αλλά και από άλλους φορείς.

Κρίσιμη θεωρούμε την πρόσφατη ανάλυση του ΙΟΒΕ-BCG(INFO 6), σχετικά με το ρόλο των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην αναβάθμιση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας. Εκεί περιγράφονται μια σειρά από συγκεκριμένες μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις που εξειδικεύουν τους πέντε πυλώνες στους οποίους θα στηριχτεί το νέο ελληνικό αναπτυξιακό πρότυπο. Οι παρεμβάσεις αυτές θα επιτρέψουν:

1. Την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης.
2. Τη δημιουργία ενός σταθερού και προβλέψιμου φορολογικού πλαισίου
3. Την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος
4. Την καταπολέμηση της νεανικής ανεργίας.
5. Την ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος μέσω της συνεχούς αξιολόγησης.
6. Την προώθηση της έρευνας και της εμπορικής αξιοποίησης των καινοτομιών
7. Την πάταξη της γραφειοκρατίας, της διαφθοράς και της πολυνομίας
8. Την επιτάχυνση των διαδικασιών δημοσίων προμηθειών και την ενίσχυση της διαφάνειας στις σχετικές συμβάσεις.
9. Την ενίσχυση της διεθνοποίησης της ελληνικής οικονομίας.

Όσον αφορά την εφαρμογή των συγκεκριμένων δράσεων θεωρούμε ότι μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα – μετά τις εκλογές – οι κυβέρνηση πρέπει να παρουσιάσει συγκεκριμένα αποτελέσματα..

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η καταβολή των δόσεων που έχουν προγραμματιστεί για το τέλος Μαΐου και το τέλος Ιουνίου 2014 απαιτεί την ολοκλήρωση συγκεκριμένων προαπαιτούμενων μεταρρυθμίσεων.

Άλλωστε το φθινόπωρο πλησιάζει και μαζί με αυτό και η αναμενόμενη διαπραγμάτευση για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.

Η συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο – επιπρόσθετο αυτού της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013 και της διατηρησιμότητας/αύξησης του για τα επόμενα χρόνια – για τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.»

 

INFO 1-Για μια συνοπτική περιγραφή της κρίσης στην Αργεντινή βλέπε: http://assets.opencrs.com/rpts/R41029_20100924.pdf

INFO2– Οι D. Acemoglou & J. A. Robinson στη μελέτη τους που κυκλοφόρησε το 2012 (Acemoglou, D., & J. A. Robinson (2012), Why Nations Fail – The Origins of Power, Prosperity and Poverty, Grown Publishers, New York) χρησιμοποιώντας ένα δείγμα κρατών, αυτοκρατοριών αλλά και μικρότερων κοινωνικών δομών δείχνουν ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν εξαρτάται από γεωγραφικούς, πολιτισμικούς, άλλους παράγοντες (πχ γνώση) αλλά από την δημιουργία ανοικτών οικονομικών και πολιτικών θεσμών (inclusive institutions) που λειτουργούν προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και όχι για να εξυπηρετούν τα οικονομικά (μονοπωλιακά ή ολιγοπωλιακά)  ή / και τα πολιτικά συμφέροντα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων. Βασικές προϋποθέσεις για τη δημιουργία και την διατήρηση θεσμών αυτού του είδους αποτελούν η ύπαρξη επαρκούς ανταγωνισμού στην οικονομία και η έννοια της δημιουργικής καταστροφής. Για περισσότερες πληροφορίες βλέπε και: http://www.lse.ac.uk/FA18F9BD-DEF3-4AA7-A16B-C5EF93DDD98F/FinalDownload/DownloadId-2EDF48788E1185728301C46E3EE12096/FA18F9BD-DEF3-4AA7-A16B-C5EF93DDD98F/assets/richmedia/channels/publiclecturesandevents/slides/

20110608_1830_whynationsfail_sl.pdf

INFO 3– Ο συγκεκριμένος δείκτης κατάταξης χρησιμοποιείται ως μια προσέγγιση. Δεν μπορεί να συγκριθεί άμεσα με τα αποτελέσματα της ανάλυσης των Acemoglou & Robinson (2012) αφού οι τελευταίοι θέτουν και μια σειρά από επιμέρους παράγοντες όπως η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων ενδογενώς και όχι η επιβολή τους από εξωτερικούς φορείς (βλέπε ΔΝΤ) ενώ οι θεσμοί που εξετάζουν μεταβάλλονται σε χρονικούς ορίζοντες μεγαλύτερους των 50 ετών. Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται σύμφωνα με το δείκτη DoingBusiness ως εκείνη την κρίσιμη μάζα μεταρρυθμίσεων που με ορισμένες προϋποθέσεις θα μπορούσε να οδηγήσει στην αναβάθμιση των πολιτικών και οικονομικών θεσμών μιας οικονομίας. Βλέπε και υποσημείωση 1 παραπάνω.

INFO 4– Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον δείκτη DoingBusiness 2014 βλέπε:  http://www.doingbusiness.org/rankings  ενώ για τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας βλέπε και 7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (30/10/2013): http://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/7HMERES_OIKONOMIA_30102013v.pdf

INFO 5– Ως ιδιοκτησία του προγράμματος ορίζουμε την ανάληψη της ουσιαστικής ευθύνης από τις αρχές της χώρας που είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα σταθεροποίησης. Η εμπειρία του ΔΝΤ έχει δείξει ότι χώρες που ανέλαβαν την ιδιοκτησία του προγράμματος τους είχαν περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας από χώρες που δεν ανέλαβαν την ιδιοκτησία. Βλέπε:

http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2002/wp0272.pdf http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2007/wp07231.pdf

INFO 6– Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συγκεκριμένη μελέτη των ΙΟΒΕ- BCG, βλέπε: http://www.iobe.gr/press_dtl.asp?EID=38