Alpha Bank:Μια παρατεταμένη περίοδος αποπληθωρισμού εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους

«Η εξασθένιση του Ευρώ και η υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα λόγω μείωσης της φορολογίας, ασκούν θετικές επιδράσεις στην οικονομική δραστηριότητα. Παρά τη μεγάλη αύξηση του αρνητικού πληθωρισμού τον Οκτώβριο του 2014 λόγω πετρελαίου, η ανάκαμψη της Ελληνικής οικονομίας δημιουργεί συνθήκες τόνωσης της ζήτησης και εξασθένισης των προσδοκιών για συνέχιση του αρνητικού πληθωρισμού», σημειώνουν οι αναλυτές του  Εβδομαδιαίου Οικονομικού Δελτίου της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.

Αναλυτικά αναφέρουν: «Σημαντική υποχώρηση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή κατεγράφη τον  Οκτώβριο 2014, διαμορφώνοντας τον πληθωρισμό στο -1,7%, από -0,8% τον Σεπτέμβριο 2014. Ο αρνητικός πληθωρισμός στην Ελλάδα από τα μέσα του 2014 είναι κατά βάση αποτέλεσμα της πτώσης των τιμών των εισαγομένων προϊόντων (κυρίως του πετρελαίου) και πολύ λιγότερο της αδύναμης εγχώριας ενεργούς ζήτησης, όπως συνέβαινε έως το 2013. Πιο συγκεκριμένα, η υποχώρηση των τιμών οφείλεται κυρίως στη σημαντική πτώση των τιμών του πετρελαίου και στη μείωση (-27%) του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο. Συνολικά τον Οκτώβριο 2014 σε σύγκριση με τον Οκτώβριο 2013, η πτώση των τιμών πετρελαίου θέρμανσης ανήλθε σε -17,9% και των καυσίμων αυτοκινήτου σε -2,1%, ενώ η συνολική αρνητική επίπτωση στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή διαμορφώθηκε στις -1,82 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ χωρίς το πετρέλαιο θέρμανσης και τη βενζίνη θα ήταν ήδη θετικός στο 0,12%.

Ο δομικός πληθωρισμός, που δεν συμπεριλαμβάνει τις αυξομειώσεις στις τιμές των καυσίμων και των νωπών φρούτων και λαχανικών, διαμορφώθηκε σε -0,8% τον Οκτώβριο 2014, από -0,4% τον Σεπτ.2014. Η υποχώρηση των τιμών πετρελαίου αναμένεται διατηρήσει τον πληθωρισμό σε αρνητικό επίπεδο για μεγαλύτερη περίοδο από ό,τι αρχικά αναμενόταν. Έτσι μετατίθεται η χρονική περίοδος που εκτιμούμε τώρα την μετατροπή του πληθωρισμού σε θετικό πρόσημο, από τις αρχές του 2015 στον Οκτ.2015. Σημειώνεται ότι η μεγάλη πτώση των τιμών του πετρελαίου και τον Νοέμ.2014, αναμένεται να διατηρήσει τον πληθωρισμό στο -1,8% και κατά το τελευταίο 2μηνο 2014 και επομένως ο μέσος πληθωρισμός κατά το 2014 εκτιμάται τώρα ότι θα διαμορφωθεί στο -1,3% και το 2015 περί το -0,4%. Η εξέλιξη αυτή ανατρέπει σε κάποιο βαθμό τις έως τώρα εκτιμήσεις μας, αλλά και τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τις οποίες ο εναρμονισμένος πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ θα διαμορφωνόταν στο -1,0% το 2014 και στο +0,4% το 2015.

Ωστόσο πέραν από την αρνητική επίπτωση των τιμών του πετρελαίου στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, οι σημαντικά χαμηλότερες τιμές πετρελαίου σε συνδυασμό με την υποτίμηση του Ευρώ έναντι του δολαρίου  ευνοούν σημαντικά την Ελληνική οικονομία στην πορεία προς την ανάκαμψη το 2014 και την εδραίωση υγιούς ανάπτυξης από το 2015.

Από τον Ιούνιο 2014 οι τιμές του πετρελαίου σε όρους δολαρίου έχουν μειωθεί σημαντικά, κατά -27% περίπου, ενώ όρους ευρώ η πτώση είναι μικρότερη, ήτοι κατά -21%. Η εξέλιξη αυτή ευνοεί γενικά τις οικονομίες που είναι εισαγωγείς πετρελαίου όπως οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας), η Κίνα, η Ινδία και η Ιαπωνία, ενώ έχει αρνητικές συνέπειες για τις χώρες που είναι εξαγωγείς, όπως η Βενεζουέλα, το Κουβέιτ, το Ιράκ,  Νιγηρία κα.

Η Ελλάδα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πετρέλαιο, καθώς η τελική ενέργεια που καταναλώνεται στην χώρα ανά καύσιμο αφορά κατά 58% προϊόντα πετρελαίου. Από τους κλάδους της Ελληνικής οικονομίας  ο κλάδος των μεταφορών απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται στη χώρα (37%) και ακολουθούν τα νοικοκυριά που καταναλώνουν το 29% και ο τομέας της βιομηχανίας το 18%.

Η ελληνική οικονομία θα επωφεληθεί σημαντικά από την πτώση των τιμών του πετρελαίου στους παρακάτω τομείς:

Ι) Εμπορικό Ισοζύγιο: Καθώς η Ελλάδα είναι καθαρός εισαγωγέας πετρελαιοειδών, η πτώση της τιμής τους θα μειώσει την αξία των εισαγωγών, ενισχύοντας την πορεία μείωσης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και αύξησης του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που ήδη διαμορφώνεται στο 2,2% του ΑΕΠ στο 8μηνο 2014. Οι εισαγωγές των καυσίμων αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος ήτοι το 39% των συνολικών εισαγωγών αγαθών στην Ελλάδα και αυτό δείχνει τη μεγάλη σημασία που έχει η πτώση των τιμών του πετρελαίου κατά 30% του τελευταίους 5 μήνες.

ΙΙ) Ιδιωτική Κατανάλωση: Η πτώση των τιμών ενέργειας αναμένεται να μειώσει το κόστος διαβίωσης και να επιδράσει θετικά στην καταναλωτική εμπιστοσύνη και την ιδιωτική κατανάλωση. Η μείωση της τιμής της βενζίνης θα μειώσει σημαντικά το κόστος μεταφοράς των νοικοκυριών και η μείωση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης θα μειώσει τις δαπάνες θέρμανσης του επερχόμενου χειμώνα. Καθώς οι μισθοί βρίσκονται σε στασιμότητα, η πτώση του κόστους διαβίωσης  ουσιαστικά θα αυξήσει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών με αποτέλεσμα να αυξήσει τη μέση ροπή προς κατανάλωση σε άλλα αγαθά και υπηρεσίες. Επίσης αναμένεται να έχει και θετικό κοινωνικό όφελος καθώς θα επηρεάσει θετικά την ευημερία των νοικοκυριών. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης που βρίσκεται σε θετική πορεία, ήδη από το 1^ο τρίμηνο 2014, αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω ενισχύοντας την ανάκαμψη του πραγματικού ΑΕΠ.

ΙΙΙ) Κόστος Παραγωγής: Η μείωση των τιμών του πετρελαίου και των παραγώγων του αναμένεται να έχει επίσης πτωτική επίδραση στο κόστος παραγωγής για την Ελληνική βιομηχανία, τόσο όσον αφορά στην παραγωγική διαδικασία αλλά και όσον αφορά στο κόστος μεταφορών. Η πτώση της τιμής της ενέργειας θα είναι εξαιρετικά επωφελής για τον Ελληνικό μεταποιητικό τομέα και ειδικότερα για της μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες που αντιμετώπιζαν δυσκολίες, τα προηγούμενα έτη της οικονομικής κρίσης, λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας.  Επίσης, ιδιαίτερα σημαντική είναι η μείωση των τιμών του πετρελαίου για την ελληνική ακτοπλοΐα που θα μπορεί τώρα να λειτουργεί με πολύ χαμηλότερο κόστος ενέργειας. Τέλος, εφόσον οι τιμές αυτές διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα στα σημερινά πολύ χαμηλά επίπεδα, αρκετοί άλλοι κλάδοι της οικονομίας θα επωφεληθούν επίσης σταδιακά όπως το εμπόριο λόγω χαμηλότερου κόστους μεταφορών, ο τουρισμός, ο αγροτικός τομέας,  η ποντοπόρος ναυτιλία κ.α.

Επιπλέον, η μείωση των τιμών του πετρελαίου  σε συνδυασμό με την ανατίμηση του δολαρίου σε σχέση με το Ευρώ αναμένεται να συμβάλει στη σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας. Αρχικά αναμένεται να επηρεάσει θετικά τις εξαγωγές των διεθνώς εμπορεύσιμων Ελληνικών προϊόντων εκτός των χωρών της Ευρωζώνης. Επιπλέον θετική είναι η επίδραση στην ανταγωνιστικότητα της χώρας και όσον αφορά στο δείκτη πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας (Real Effective Exchange Rate) με βάση το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, ο οποίος αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω κατά -2,0% το 2014 και κατά -2,6% το 2015 (από την υποτίμηση του Ευρώ) σε συνέχεια της βελτίωσης του κατά -7,3% το 2013 και -7,2% το 2012.

Συνολικά η μείωση των τιμών του πετρελαίου, σε συνδυασμό με την ενίσχυση του δολαρίου,  που αναμένεται τώρα να διατηρηθούν για σημαντικό χρονικό διάστημα, έχουν θετικές επιπτώσεις σε ένα ευρύ φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα και στηρίζουν ουσιαστικά την πορεία της ελληνικής οικονομίας προς την ανάκαμψη, με επιτάχυνση και της αναδιάρθρωσής της και της μεταφοράς παραγωγικών πόρων υπέρ των κλάδων που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα, που ήδη είναι σε εξέλιξη.

Ελληνική οικονομία

Σημαντική επίδραση είχε η υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου καθώς και η μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στην πορεία του πληθωρισμού (με βάση τον ΔΤΚ) τον Οκτ.2014. Ως αποτέλεσμα, ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο αρνητικό επίπεδο του -1,7% από -0,8% τον Σεπτ.2014 και -2,0% τον Οκτ.2013. Αντίστοιχα, ο πληθωρισμός με βάση τον εναρμονισμένο ΔΤΚ διαμορφώθηκε στο -1,8% από -1,1% τον Σεπτ.2014 και -1,9% τον Οκτ.2013. Αναλυτικότερα, τη μεγαλύτερη πτωτική επίπτωση στον πληθωρισμό του Οκτ.2014 είχε η πτώση των τιμών πετρελαίου & καυσίμων, κατά -1,60 π.μ. Επίσης, οι τιμές των φαρμάκων είχαν πτωτική επίπτωση κατά -0,28 π.μ. Αντίθετα, μικρή αυξητική επίπτωση στον πληθωρισμό του Οκτ.2014 είχαν οι τιμές των φρούτων-λαχανικών-πατάτας κατά +0,13 π.μ., και οι τιμές στον κλάδο ένδυση-υπόδηση κατά +0,07 π.μ.

Ο δομικός πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ (που δεν επηρεάζεται από τις αυξομειώσεις στις τιμές των καυσίμων και των φρέσκων φρούτων και λαχανικών) διαμορφώθηκε  στο -0,8% τον Οκτ.2014 από -0,4% τον Σεπτ.2014, ενώ αντίστοιχα ο εναρμονισμένος δομικός πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο -1,1% από -0,9% τον Σεπτ.2014.

Όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί, αύξηση σε ετήσια βάση τον Οκτ.2014 σημειώθηκε στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας (4,9%), στα αεροπορικά εισιτήρια (13,8%), στον καπνό (+1,8%), στα νωπά λαχανικά (6,6%), στα έξοδα ξενοδοχείων (4,2%) και στις αστικές συγκοινωνίες (10,6%). Αντίθετα,  σημαντικές μειώσεις τιμών καταγράφηκαν στα ενοίκια κατοικιών (-6,5%), στην αγορά οπτικοακουστικού εξοπλισμού και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (-5,7%), στις τιμές των αυτοκινήτων (-1,2%), στα δίδακτρα (-3,1%), στα ασφάλιστρα μεταφορών (-4,6%), στα πακέτα διακοπών (-4,9%), στις τιμές των εστιατορίων-ζαχαροπλαστείων (-0,5%) και στις Ιατρικές-Οδοντιατρικές υπηρεσίες (-3,2%).

Μια παρατεταμένη περίοδος αποπληθωρισμού ή και πολύ χαμηλού πληθωρισμού στην Ευρωζώνη και την Ελλάδα, εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους όπως:

Αύξηση της πραγματικής αξία του χρέους. Ο αποπληθωρισμός αυξάνει την πραγματική αξία του χρήματος και ως εκ τούτου την πραγματική αξία του χρέους. Συνεπώς, καθίσταται πιο δύσκολο για τους οφειλέτες να πληρώσουν τα χρέη τους, διότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις πρέπει να δαπανήσουν ένα μεγαλύτερο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους (π.χ. στεγαστικά, επιχειρηματικά δάνεια). Παράλληλα, σε μια περίοδο αποπληθωρισμού, οι επιχειρήσεις θα έχουν χαμηλότερα έσοδα, και οι καταναλωτές είναι πιθανό να λαμβάνουν χαμηλότερους μισθούς που σημαίνει λιγότερα χρήματα για δαπάνες και επενδύσεις. Αρκετές ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν μεγάλη επιβάρυνση του δημόσιου χρέους, οπότε μια παρατεταμένη περίοδος αποπληθωρισμού θα καθιστούσε πιο δύσκολο να μειωθεί το χρέος τους ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Μετάθεση καταναλωτικών δαπανών στο μέλλον. Όταν υπάρχει πτώση των τιμών, αυτό ενθαρρύνει συχνά τους καταναλωτές να καθυστερήσουν τις αγορές, επειδή τα προϊόντα θα είναι φθηνότερα στο μέλλον. Ως εκ τούτου, η μείωση της ζήτησης θα οδηγήσει σε κάμψη της οικονομικής ανάπτυξης. Η πτώση των καταναλωτικών δαπανών ήταν ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της περίπτωσης αποπληθωρισμού της Ιαπωνίας. »