Alpha Bank: μεγαλύτερη μετακίνηση των ανέργων και των μη οικονομικά ενεργών σε επίπεδα κάτω του ορίου σχετικής φτώχειας

Aναποτελεσματικό το δίχτυ κοινωνικής προστασίας για ανέργους  και  μη οικονομικά ενεργούς

 
Η σωρευτική μείωση των αποδοχών στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια είναι η μεγαλύτερη μεταξύ των χωρών της Ζώνης του Ευρώ που ακολούθησαν πρόγραμμα προσαρμογής, σημειώνει ανάλυση του Εβδομαδιαίου Δελτίου Οικονομικών Εξελίξεων της Διευθύνσεως Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank.

Η πολιτική εσωτερικής υποτίμησης στις χώρες αυτές – οι οποίες δεν διαθέτουν την ευχέρεια της άσκησης ανεξάρτητης συναλλαγματικής πολιτικής – είναι ορατή.

Η καθίζηση των αμοιβών σε άλλες χώρες δεν έλαβε όμως τις διαστάσεις που έλαβε στην Ελλάδα. Αντιθέτως, η Ιρλανδία αναμένεται να επανέλθει το 2017 στο επίπεδο αμοιβών που επικρατούσαν στην αρχή της κρίσης.

Η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης στον ιδιωτικό τομέα με σκοπό την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας και η δημοσιονομική προσαρμογή στο σκέλος των δαπανών στο δημόσιο τομέα στην περίοδο 2009-2016 επέφεραν σημαντική μείωση στην αναλογία των εργαζομένων που ανήκουν σε εισοδηματικά κλιμάκια άνω των 1100 ευρώ μηνιαίως.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ και της ΕΛΣΤΑΤ οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν σε όλα τα εισοδηματικά κλιμάκια άνω των 700 ευρώ και αυξήθηκαν εντυπωσιακά στα εισοδηματικά κλιμάκια κάτω των 700 ευρώ .

Εκτός από την εσωτερική υποτίμηση, την εξέλιξη αυτή προκάλεσε και η αύξηση των συμβάσεων μερικής απασχόλησης έναντι εκείνων της πλήρους απασχόλησης στην καθοδική φάση της ανεργίας από το Φθινόπωρο του 2013 και μετά. Αντιθέτως, οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα αυξήθηκαν έντονα στις εισοδηματικές κατηγορίες 800-1100 ευρώ και μειώθηκαν σε όλες τις κατηγορίες από 1100 και πάνω. Η αναλογική μείωσή τους μάλιστα σε αυτήν την περιοχή είναι υψηλότερη από ότι για τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα και συνδέεται με τις ισχυρές οριζόντιες περικοπές στη διάρκεια κυρίως του πρώτου προγράμματος προσαρμογής.

Αποτέλεσμα αυτών των εξελίξεων ήταν η αύξηση της αναλογίας των ατόμων που αμείβονται με λιγότερα από το 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθεσίμου εισοδήματος στο σύνολο των νοικοκυριών (πρόκειται ουσιαστικά για το κατώφλι της σχετικής φτώχειας). Το φαινόμενο αυτό είναι ορατό σε όλες τις χώρες που εφάρμοσαν προγράμματα συσταλτικής δημοσιονομικής πολιτικής (Γράφημα 3).

Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 3, τη μεγαλύτερη μετακίνηση κάτω του ορίου σχετικής φτώχειας υπέστησαν κατά τάξη μεγέθους οι άνεργοι, οι μη οικονομικά ενεργοί και οι εργαζόμενοι. Η αναλογία των συνταξιούχων που βρέθηκαν κάτω από το 60% του μέσου όρου μειώθηκε παρά τις περικοπές που υπέστησαν στις αποδοχές τους, επειδή οι τελευταίες ήσαν συγκριτικά μικρότερες έναντι των υπολοίπων κατηγοριών. Στην ελληνική περίπτωση, η συγκριτικά μεγαλύτερη μετακίνηση των ανέργων και των μη οικονομικά ενεργών σε επίπεδα κάτω του ορίου σχετικής φτώχειας υποδηλώνει – εκτός από την ένταση της προσαρμογής – και το αναποτελεσματικό δίχτυ κοινωνικής προστασίας για αυτές τις κατηγορίες.

Η αύξηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας εκτιμάται ότι θα είναι περιορισμένη στα επόμενα έτη, καθώς φαίνεται ότι η ευαισθησία των αμοιβών στις μεταβολές του ποσοστού ανεργίας είναι πλέον χαμηλή δεδομένου:

(α) του μεγάλου ύψους του μη μισθολογικού κόστους μετά την αύξηση της φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών

(β) της αύξησης του αριθμού των συμβάσεων μερικής απασχόλησης σε σχέση με εκείνες πλήρους απασχόλησης και

(γ) του αργού ρυθμού ενίσχυσης της παραγωγικότητας της εργασίας εξαιτίας του αποδυναμωμένου κεφαλαιουχικού και μηχανολογικού εξοπλισμού της χώρας μετά από σειρά ετών αποεπένδυσης.

Έτσι, παρά την υποχώρηση του ποσοστού ανεργίας από το 2013 και μετά, το μισθολογικό κόστος συνέχισε τη φθίνουσα πορεία του μέχρι και το 2015. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά αύξηση της αμοιβής εξαρτημένης εργασίας κατά 1,0% και 2,0% το 2017 και 2018 αντίστοιχα.

Η αδυναμία περαιτέρω μείωσης του ποσοστού ανεργίας στο τέταρτο τρίμηνο του 2016 συνδέεται με την μείωση της οικονομικής δραστηριότητας κατά 1,1% σε ετήσια βάση. Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα συνδέονται σε μεγάλο βαθμό και με την αβεβαιότητα που επικρατεί. Οι παρατεταμένες διαπραγματεύσεις δυσχεραίνουν τις εκτιμήσεις των καταναλωτών για την εξέλιξη της ανεργίας στο επόμενο 12-μηνο και τις προοπτικές απασχόλησης από την πλευρά των επιχειρηματιών για το επόμενο τρίμηνο. Όπως φαίνεται στο Γράφημα 6, από την αρχή του έτους υπάρχει επιδείνωση αυτών των προοπτικών, με εξαίρεση την βελτίωση στον κλάδο της βιομηχανίας.

Όσον αφορά στις προοπτικές της αγοράς εργασίας από το 2017, προβλέπεται σταδιακή μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 20,3% το 2018, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η επίτευξη υψηλού ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕΠ μέσω προσέλκυσης επενδύσεων θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη πτώση της ανεργίας.