ALPHA BANK : «Ο Ελληνικός λαός, παρά τα πολύ μεγάλα προβλήματα, εξακολουθεί να βάζει πλάτη»
Το σημερινό Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων των αναλυτών της ALPHA BANK, περιέχει χρήσιμη ενημέρωση για να έχετε μια σφαιρική εικόνα –και άποψη-για τις εξελίξεις που τρέχουν και όσα σχεδιάζονται στην Παγκόσμια οικονομία.
Η Ελλάδα,η Ζώνη του Ευρώ και ο εύκολος αποδιοπομπαίος τράγος
Έως την Κυριακή 17.6.2012, για όλα τα κακώς κείμενα στις Ευρωπαϊκές αγορές δημοσίου χρέους υπήρχε ο εύκολος αποδιοπομπαίος τράγος. Υπήρχε η Ελλάδα, που ήταν υπεύθυνη για τα προβλήματα του συνόλου της Ζώνης του Ευρώ.
Ειδικότερα, στην προηγούμενη εβδομάδα υπήρχε ο μεγάλος κίνδυνος να επικρατήσει στις ελληνικές εκλογές μια Κυβέρνηση που θα ακύρωνε το Μνημόνιο και θα προκαλούσε την έξοδό της χώρας από το Ευρώ, σηματοδοτώντας ταυτόχρονα και την ολική διάσπαση και διάλυση της Ζώνης του Ευρώ.
Χιλιάδες ήταν τα δημοσιεύματα στο διεθνή τύπο τα οποία παρουσίαζαν την Ελλάδα ως τελειωμένη υπόθεση (που θα βρισκόταν έξω από το Ευρώ εντός ολίγων μηνών) και, βέβαια, ως τον κύριο ασθενή κρίκο της Ζώνης του Ευρώ.
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 17ης Ιουλίου 2012 στην Ελλάδα διέψευσε κατηγορηματικά τις ανωτέρω αναλύσεις, αφού, από ότι φαίνεται η Ελλάδα δεν θα φύγει τελικά από το Ευρώ.
Η Ελλάδα δεν είναι το πραγματικό πρόβλημα που μπορεί να οδηγήσει την Ευρωπαϊκή οικονομία και πάλι σε μεγάλη ύφεση και τελικά σε αναπόφευκτη διάσπαση του Ευρώ.
Η Ευρώπη αντιμετωπίζει προβλήματα δημοσίου και ιδιωτικού χρέους και ανάπτυξης, που δεν έχουν καμία σχέση με το ελληνικό πρόβλημα.
Υπάρχει θέμα αξιοπιστίας των πολιτικών που εφαρμόζονται για την επίλυση των αλλεπάλληλων κρίσεων σε μεγάλες χώρες της Ευρώπης με εύκολα- απαξιωτικά σχόλια και κρίσεις για την Ελλάδα.
Η Ελλάδα πραγματοποιεί τη δική της εξαιρετικά επίπονη προσπάθεια για έξοδο από την κρίση και το αποτέλεσμα των εκλογών της 17ης Ιουνίου 2012 δείχνει ότι και ο Ελληνικός λαός, παρά τα πολύ μεγάλα προβλήματα (ύφεσης στην οικονομία, δραστικής μείωσης των εισοδημάτων και αλματώδους αύξησης της ανεργίας) που αντιμετωπίζει, εξακολουθεί να βάζει πλάτη σε αυτή την προσπάθεια.
Ποιά είναι η μόνη χώρα που έχει επιτύχει εντυπωσιακή πρόοδο;
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα από αυτές που επιβαρύνονται από τη μεγάλη κρίση δημοσίου και ιδιωτικού χρέους στην Ευρώπη που έχει επιτύχει εντυπωσιακή πρόοδο τόσο στον τομέα της δημοσιονομικής προσαρμογής (με μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 0,0% του ΑΕΠ το 2012, από 10,6% του ΑΕΠ το 2009), όσο και τον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της.
Επιπλέον, η Ελλάδα έχει επιτύχει (με μεγάλο κόστος είναι αλήθεια) την αναδιάρθρωση και τη σημαντική μείωση του δημοσίου χρέους της με το PSI Plus .
Η Ελλάδα είναι σε πολύ καλύτερη θέση από τις άλλες χώρες
Με αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα είναι σε πολύ καλύτερη θέση από τις άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης να συνεχίσει απρόσκοπτα την πολιτική της για έγκαιρη έξοδο από την κρίση και για είσοδό της σε πορεία αυτοδύναμης ανάπτυξης.
Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων –επαναφορά σε πλήρη λειτουργία
Για το σκοπό αυτό η νέα Ελληνική Κυβέρνηση έχει πολλά να κάνει σε συνεργασία με τους δανειστές της χώρας για την επαναφορά του Προγράμματος Δημοσιονομικής Προσαρμογής και Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (ΠΔΠ&ΔΜ) της χώρας σε πλήρη λειτουργία.
Μετά τις εκλογές της 17ης Ιουνίου αυτά είναι πράγματα που μπορεί να γίνουν και θα γίνουν.
Με αυτά τα δεδομένα, η Ελλάδα μπορεί σύντομα να πάψει να είναι πρόβλημα για τη Ζώνη του Ευρώ.
Το πραγματικό ερώτημα, ωστόσο, είναι το πως θα πάψουν να είναι πρόβλημα οι άλλες χώρες της Ζώνης του Ευρώ που βρίσκονται σε κρίση δημοσίου και ιδιωτικού χρέους και, το σημαντικότερο, το πώς θα αποφευχθεί μια νέα και ενδεχομένως πιο οδυνηρή ύφεση στην Ευρώπη.
Μια τέτοια ύφεση θα μπορούσε να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τα προβλήματα δημοσίου χρέους και τις πιέσεις για οριστική και οδυνηρή διάσπαση της Ζώνης του Ευρώ.
Η ανακεφαλαιοποίηση των Ισπανικών τραπεζών και το δημόσιο χρέος της Ισπανίας:
Το Σάββατο 9.6.2012 το Eurogrοup έλαβε μια σημαντική απόφαση, να παραχωρήσει άμεσα στη διάθεση € 100 δις, μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF), ή μέσω του Μόνιμου Μηχανισμού Σταθεροποίησης (ESM) στον Ισπανικό Οργανισμό Αναδιάρθρωσης των Τραπεζών (Frob), προκειμένου αυτά τα κεφάλαια να χρησιμοποιηθούν για την ανακεφαλαιοποίηση των ισπανικών τραπεζών.
Η ενέργεια αυτή θεωρήθηκε από τις αγορές ως έγκαιρη και αρκετά αποφασιστική και είχε θετικό αντίκτυπο, ο οποίος ωστόσο κράτησε ελάχιστα και τελικά μετατράπηκε σε νέα πτωτική πορεία στις αγορές ομολόγων της Ισπανίας και της Ιταλίας, ιδιαίτερα όταν οι βασικές λεπτομέρειες της συμφωνίας άρχισαν να γίνονται γνωστές.
Η κατάληξη ήταν να δημιουργηθεί μια νέα αρνητική κατάσταση στις αγορές δημοσίου χρέους της Ισπανίας και της Ιταλίας, η οποία δείχνει ότι η συγκεκριμένη απόφαση του Eurogrup όχι μόνο δεν βοήθησε στην εξομάλυνση της κρίσης χρέους στην Ισπανία αλλά, ενδεχομένως, συνέβαλε στην επιδείνωσή της.
Ήδη, η απόδοση των 10ετή Ισπανικών ομολόγων διαμορφωνόταν στο 7,18% την 18.6.2012 και στο 7,04% την 19.6.2012, από 6,60% την προηγούμενη εβδομάδα.
Επίσης σε δημοπρασία 12-μηνων και 18μηνων εντόκων γραμματίων του Ισπανικού Δημοσίου την 19.6.2012 αντλήθηκαν € 2,4 δις σε 12μηνα ΕΓΔ με επιτόκιο 5,074% (από 2,985% που είχε επιτευχθεί σε αντίστοιχη δημοπρασία τον Μάιο 2012) και € 639 εκατ. από 18μηνα ΕΓΔ με επιτόκιο 5,107% (από 3,302% στη δημοπρασία του Μαΐου 2012).
Είναι εμφανές ότι το Ισπανικό Δημόσιο δεν θα είναι σε θέση να συνεχίσει την προσπάθεια για δημοσιονομική προσαρμογή και για ανάκαμψη της οικονομίας με τόσο υψηλό κόστος χρηματοδότησής του, που τελικά επιβαρύνει και τον ιδιωτικό τομέα.
Οι λόγοι για τους οποίους η απόφαση για τη διάσωση των ισπανικών τραπεζών δεν συνέβαλε στην αντιμετώπιση της κρίσης είναι οι ακόλουθοι:
Κατ’ αρχήν, έγινε τώρα πιο εμφανές ότι η κρίση χρέους του ιδιωτικού τομέα (των τραπεζών) της Ισπανίας μετατρέπεται σε κρίση δημοσίου χρέους για τη χώρα αυτή, κατά τον ίδιο τρόπο όπως αυτό συνέβη στην περίπτωση της Ιρλανδίας.
Η αναχρηματοδότηση των Ισπανικών Τραπεζών από τον κρατικό Frob, με χρηματοδότηση του τελευταίου από το EFSF, αυξάνει το δημόσιο χρέος της Ισπανίας κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, άνω του 90% του ΑΕΠ το 2013, από 80,5% του ΑΕΠ το 2012.
Δεύτερον, ήδη ανακοινώθηκε η αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των Ισπανικών τραπεζών στα € 152,7 δις στο τέλος Απρ.’2012 (8,72% του συνόλου), από € 148,0 δις (8,37%) στο τέλος Μαρτίου 2012.
Αυτές δε οι επισφάλειες αναμένεται να επιδεινωθούν περαιτέρω αν καταχωρηθούν πλήρως και οι επισφάλειες της Bankia (όπως ανακοινώθηκαν πρόσφατα) και αν η οικονομία της χώρας περιέλθει σε μεγαλύτερη ύφεση από ότι αναμενόταν έως σήμερα, διευρύνοντας περαιτέρω τις ανάγκες κεφαλαιακής ενίσχυσης των Ισπανικών Τραπεζών.
Η επιδείνωση της κρίσης στην Ισπανία είχε αρνητική επίπτωση και στην Ιταλία όπου οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων κυμαίνονται επίσης πάνω από το 6,0%.
S&P’s, πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών…
Βέβαια, η Ισπανία απολαμβάνει ακόμη της προστασίας των Οίκων Αξιολόγησης και ιδιαίτερα της S&P’s.
H τελευταία δηλώνει ακόμη ότι η διαβάθμιση της Ισπανίας στο BBB+ με προοπτικές αρνητικές έχει λάβει ήδη υπόψη της και την προοπτική να αναγκαστεί η χώρα να ζητήσει χρηματοδοτική βοήθεια για την χρηματοδότηση των τεράστιων ετήσιων δανειακών της αναγκών από τη Ζώνη του Ευρώ και από το ΔΝΤ, μετά τη βοήθεια που ήδη ζήτησε για την αναχρηματοδότηση των τραπεζών της.
Σημειώνεται ότι η τυχόν περαιτέρω υποβάθμιση της Ισπανίας σε επίπεδα κατώτερα από τα σημερινά (το BBB+ είναι δύο βαθμίδες πάνω από το επίπεδο Junk, δηλαδή από το επίπεδο κατά το οποίο τα Ισπανικά κρατικά ομόλογα θα αξιολογούνται ως πολύ υψηλού κινδύνου για τους επενδυτές) θα σηματοδοτήσει μια νέα μεγάλη φυγή επενδυτών που δεν θα έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν επενδύσεις σε χρηματοοικονομικά μέσα τόσο χαμηλής διαβάθμισης.
Η S&P’s όμως, που δεν έχει κανένα πρόβλημα να επισείει τον κίνδυνο «άτακτης χρεοκοπίας» της Ελλάδος ακόμη και μετά το PSI Plus και την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με € 50 δις από το EFSF, θεωρεί ακόμη και σήμερα πολύ χαμηλό τον κίνδυνο χρεοκοπίας της Ισπανίας παρά το ότι στη δημοπρασία 18μηνων ΕΓΔ της 19ης Ιουνίου 2012 η χώρα αυτή άντλησε € 639 εκατ. με επιτόκιο 5,11%, από επιτόκιο 3,0% τον προηγούμενο μήνα.
Τρίτον, η βοήθεια στις τράπεζες της Ισπανίας αντί να δοθεί απευθείας από το EFSF ή από το ESM ως κεφάλαια μειωμένης εξασφάλισης (π.χ. για αγορά προνομιούχων μετοχών) δόθηκε στο Frob ως κεφάλαια με υψηλότερη προτεραιότητα εξόφλησης σε περίπτωση χρεοκοπίας από ότι το ισχύον χρέος.
Αυτό συνέβαλε στην περαιτέρω υποβάθμιση της πιστοληπτικής διαβάθμισης του ισχύοντος χρέους παρά την σχετικά αξιοπρόσεκτα «εποικοδομητική» στάση της S&P’s.
Η αντιμετώπιση της τρέχουσας κρίσης δημοσίου και ιδιωτικού χρέους και η πίεση που ασκείται για την εφαρμογή του Συμφώνου Δημοσιονομικής Πειθαρχίας από ελλειμματικές αλλά και από πλεονασματικές χώρες:
Τα ανωτέρω συνδυάζονται με την εμμονή των κατ’ εξοχήν πλεονασματικών χωρών της Ζώνης του Ευρώ στην εγκαθίδρυση και εφαρμογή του νέου Συμφώνου Δημοσιονομικής Πειθαρχίας στο οποίο υποχρέωση για εξισορρόπηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων αναλαμβάνουν τόσο οι υπερχρεωμένες χώρες της Ζώνης του Ευρώ που καταγράφουν μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα και σημαντικά επίσης ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους όσο και οι πλεονασματικές χώρες με μεγάλα πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους και με πολύ μικρά δημοσιονομικά ελλείμματα.
Αυτή η γενική εφαρμογή προγραμμάτων μείωσης των δημοσιονομικών ελλειμμάτων στη Ζώνη του Ευρώ οδηγεί αναπόφευκτα στην ύφεση και δυσκολεύει περαιτέρω τη δημοσιονομική προσαρμογή των χωρών που έχουν πράγματι μεγάλη ανάγκη για μια τέτοια προσαρμογή.
Η αποτροπή μιας μεγαλύτερης κρίσης δημοσίου χρέους στη Ζώνη του Ευρώ απαιτεί πρώτα από όλα την εφαρμογή πολιτικών σημαντικής αύξησης της εγχώριας ζήτησης στις πλεονασματικές χώρες και ιδιαίτερα στη Γερμανία.
Ειδικότερα, η προοπτική που υπάρχει να περιέλθουν τόσο η Γερμανική οικονομία όσο και οι οικονομίες της Ζώνης του Ευρώ σε ύφεση στο 2ο 3μηνο ’12, κυρίως εξαιτίας της επιβράδυνσης του ρυθμού αύξησης της εγχώριας ζήτησης στη Ζώνη του Ευρώ ως σύνολο αλλά και στη Γερμανία, αποτελεί πολιτική που συμβάλλει αποφασιστικά στην επιδείνωση της κρίσης στη ΖτΕ, αντί για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της.
Οι πολιτικές εξόδου από την μεγάλη κρίση δημοσίου χρέους θα πρέπει να προηγηθούν
Επομένως, οι πολιτικές εξόδου από την μεγάλη κρίση δημοσίου χρέους θα πρέπει να προηγηθούν στην τρέχουσα περίοδο των πολιτικών και κινήσεων που οδηγούν σε εντονότερη πολιτική, δημοσιονομική και χρηματοοικονομική ενοποίηση της Ζώνης του Ευρώ.
Ειδικότερα, ιδιαίτερης μνείας είναι προτάσεις που κάνει ο Lawrence Summers σε άρθρο του στους Financial Times για την αναγκαία υιοθέτηση πολιτικών που θα οδηγούν:
α) Σε δραστική μείωση των επιτοκίων χρηματοδότησης των χωρών που βρίσκονται εκτός αγορών, από τους Οργανισμούς Χρηματοδότησης της Ζώνης του Ευρώ (EFSF και ESM) και του ΔΝΤ.
Σχετικά, θετική εξέλιξη αποτελεί η απόφαση του G20 για ενίσχυση των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων του ΔΝΤ στα $ 465 δις, με συμβολή και της Κίνας με $ 43 δις.
β) Σε απόφαση για παροχή αυτής της χρηματοδότησης με δάνεια μειωμένης εξασφάλισης (subordinated debt).
Δηλαδή, σε περίπτωση χρεοκοπίας πρώτα να εξοφλούνται τα ομόλογα του ιδιωτικού τομέα και μετά τα δάνεια από το EFSF (ESM) και ενδεχομένως και από το ΔΝΤ.
Η πολιτική αυτή θα έχει ως στόχο την επιβίωση του χρηματοοικονομικού συστήματος και τη διατήρηση σε λειτουργία των αγορών ομολόγων η οποία στην τρέχουσα περίοδο απειλείται με διακοπή.
γ) Σε απόφαση για εφαρμογή μιας πιο χαλαρής νομισματικής πολιτικής σημαντικής ενίσχυσης της εγχώριας ρευστότητας στην Ευρώπη για την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, καθώς και για τη μείωση της αξίας του δημοσίου και του ιδιωτικού χρέους των περισσότερο χρεωμένων χωρών.
δ) Επεκτατική αντί για περιοριστική δημοσιονομική πολιτική από τις πλεονασματικές χώρες της Ζώνης του Ευρώ
ΗΠΑ :συγκεχυμένη εικόνα
Στις ΗΠΑ, η πτώση του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης, του Πανεπιστημίου του Michigan στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 6 μηνών, σε 74,1 τον Ιουν.’12 από 79,3 τον Μάιο.’12 σε συνδυασμό με τα απογοητευτικά στοιχεία στην αγορά εργασίας δημιουργούν μια συγκεχυμένη εικόνα για την αναπτυξιακή δυνατότητα της αμερικανικής οικονομίας.
Άλλωστε και η Fed αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψή της για το ρυθμό ανάπτυξης φέτος, μεταξύ 1,9%-2,4% από 2,4%-2,9% που είχε προβλέψει τον περασμένο Απρίλιο.
Η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε πτώση κατά – 0,1% σε μηνιαία βάση τον Μάιο.’12 από άνοδο 1,0% τον Απρ.’12.
Σε παράλληλη τροχιά κινήθηκαν και οι λιανικές πωλήσεις οι οποίες υποχώρησαν και τον Μάιο.’12 όπως και τον Απρ.’12 κατά -0,2%.
Όσον αφορά την εξωτερική ζήτηση, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών συνέχισε να διογκώνεται με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στα $ 137,3 δις το 1ο 3μηνο’12 από $ 118,7 δις το 4ο 3μηνο’11 και $120,0 δις το 1ο 3μηνο’11.
Θετική εξέλιξη η αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών το 1ο 3μηνο’12 κατά 5,2%.
Στον τομέα της εργασίας, οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας αυξήθηκαν κατά 6.000 την εβδομάδα έως 9.6.2012 με αποτέλεσμα ο μέσος όρος 4 εβδομάδων που απομακρύνει την υψηλή μεταβλητότητα των στοιχείων να διαμορφωθεί στις 382 χιλ. ήτοι αρκετά χαμηλότερα από το όριο των 400 χιλ. που θεωρείται σημείο εισόδου προς την ανάπτυξη.
Ο πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ υποχώρησε στο 1,7% τον Μάιο’12 από 2,3% τον Απρ.’12 με την τιμή της βενζίνης να επιδρά σημαντικά στην πτώση του πληθωρισμού.
Ο δομικός πληθωρισμός διατηρήθηκε στο 2,3%, όπως τους δύο προηγούμενους μήνες, από 2,2% τον Φεβρ.’12.
Τέλος, πρόσφατη έρευνα της Fed, που δημοσιεύθηκε την 11η Ιουνίου 2012, διαπιστώνει ότι ο καθαρός πλούτος των αμερικανικών νοικοκυριών μειώθηκε κατά -38,8%, την περίοδο 2007-2010 λόγω κυρίως της κρίσης που ξέσπασε στην αγορά ακινήτων.
Σύμφωνα με την έρευνα, το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών διαμορφώθηκε στα $ 45.800 το 2010 από $ 49.600 το 2007 ενώ έρχεται σε αντιδιαστολή με την αντίστοιχη που διενέργησε η κυβέρνηση στην οποία το μέσο εισόδημα των αμερικάνικων νοικοκυριών ήταν $ 49.445 το 2010 από $ 52.823 το 2007.
ΖτΕ: η κρίση χρέους επηρεάζει και την οικονομία της Γερμανίας
Στη ΖτΕ, ενισχύονται οι ενδείξεις για πτώση του ΑΕΠ το 2ο 3μηνο.΄12, μετά την στασιμότητα της οικονομίας το 1ο 3μηνο.΄12, ενώ φαίνεται ότι η κρίση χρέους επηρεάζει πλέον και την οικονομία της Γερμανίας.
Συγκεκριμένα, την τελευταία εβδομάδα ανακοινώθηκε η κατάρρευση του δείκτη εμπιστοσύνης των επενδυτών (ZEW) στη Γερμανία, στο -16,9 τον Ιούν.΄12, από +10,8 τον Μάιο.΄12 (μεγαλύτερη μηνιαία πτώση από τον Οκτ.΄98), ενώ δυσμενείς είναι και οι συνθήκες στην αγορά εργασίας, καθώς η απασχόληση στη ΖτΕ μειώθηκε κατά -0,5% σε ετήσια βάση το 1ο 3μηνο.΄12, ενώ το ονομαστικό κόστος εργασίας ανά ώρα εργασίας αυξήθηκε κατά 2%.
