Eurobank: Η δημοσιονομική προσαρμογή επετεύχθη κυρίως με τη χρήση φοροεισπρακτικών μέτρων προς τους συνήθεις ύποπτους

2 Μαΐου, 2014 3:48 μμ

«Αδιαμφισβήτητη επιτυχία η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013, όμως η αύξησή του τα επόμενα χρόνια απαιτεί θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, συνέχιση της ορθολογικοποίησης των δαπανών και καταπολέμηση φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής» , σημειώνει η έκδοση της Eurobank 7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, στην οποία αναλυτικά αναφέρονται τα εξής:

 

«Οι δύο τελευταίες εβδομάδες θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς για την εξέλιξη της ελληνικής δημοσιονομικής κρίσης.

 

Στις 23 Απριλίου η Eurostat ανακοίνωσε – στα πλαίσια της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος – τα στοιχεία για το δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος των χωρών μελών της Ευρωζώνης (βλέπε INFO 1).

 

Σύμφωνα με τα συγκεκριμένα στοιχεία το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας για το 2013 συμπεριλαμβανομένης της στήριξης προς τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα ανερχόταν σε €23,1 δισ. ή -12,1%του ΑΕΠ ενώ χωρίς την συγκεκριμένη στήριξη το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν μόλις -2,1% του ΑΕΠ.

 

Πριν περάσουμε στη συζήτηση για το πρωτογενές πλεόνασμα είναι αναγκαίο να σημειώσουμε ότι το συγκεκριμένο έλλειμμα το 2009 και χωρίς την στήριξη των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων ήταν στο -15,6% του ΑΕΠ.

 

Όσον αφορά το πρωτογενές ισοζύγιο τώρα αυτό είναι αρνητικό στο -8,7%του ΑΕΠ συμπεριλαμβανομένης της στήριξης προς τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα.

 

Το πρωτογενές ισοζύγιο σε όρους 2^ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (2ΠΣΕΟ) είναι θετικό στο 0,8% του ΑΕΠ.

 

Το αποτέλεσμα αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, άλλωστε η κυβέρνηση από τον Σεπτέμβρη του 2013 υποστήριζε ότι το πρωτογενές ισοζύγιο θα είναι θετικό. Επίσης, δεν προήλθε ως προϊόν στατιστικής αλχημείας αλλά ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων και γνωστών κανόνων που ήταν γνωστοί από χρόνια.

 

Για γίνουμε ποιο κατανοητοί, από το πρωτογενές ισοζύγιο (έλλειμμα) σε όρους Eurostat (-8,7% του ΑΕΠ) για να φτάσουμε στο πρωτογενές ισοζύγιο (πλεόνασμα) σε όρους 2ΠΣΕΟ (0,8% του ΑΕΠ) θα πρέπει να αφαιρέσουμε την στήριξη προς τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα (10,8% του ΑΕΠ), τα έσοδα του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων (0,2% του ΑΕΠ), τα έσοδα από το πρόγραμμα SMP&ANFA της ΕΚΤ (1,5% του ΑΕΠ) και την αναδρομική μείωση του επιτοκίου στο δάνειο του 1ΠΣΕΟ (0,2% του ΑΕΠ) ενώ πρέπει να προσθέσουμε τις επιστροφές φόρων για φόρους πριν τον Οκτώβρη του 2012 (0,3% του ΑΕΠ) καθώς και την δημοσιονομική προσαρμογή των ταμειακών εσόδων τουφόρου ακινήτων (0,2% του ΑΕΠ) (βλέπε INFO 2).

 

Ο υπολογισμός του ελλείμματος σε όρους 2ΠΣΕο είναι πιο αυστηρός από τον αντίστοιχο ορισμό της Eurostat αφού πέρα από τη στήριξη προς τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα  αφαιρεί και μια σειρά από άλλους παράγοντες που θα είχαν θετική επίδραση στο προσωρινό πλεόνασμα (θα το αύξαναν) αλλά προσωρινό χαρακτήρα (βλέπε INFO 3).

 

Η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013 – ένα χρόνο νωρίτερα από ότι ανέμενε το 2ΠΣΕΟ τον Ιούλιο του 2013 – αποτελεί μια αδιαμφισβήτητα θετική εξέλιξη.

 

Δείχνει ότι η ελληνική οικονομία κατάφερε να ισορροπήσει την δημοσιονομική της κατάσταση και μπορεί με αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί στο χαρτοφυλάκιο της να προχωρήσει στο επόμενο βήμα, στη λήψη μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους εκ μέρους των δανειστών σύμφωνα με τις αποφάσεις του Eurogroup της 27^ης Νοεμβρίου 2012.

 

Δεν αναμένουμε κάποια θεαματική πρόοδο όσον αφορά τη συγκεκριμένη εξέλιξη. Θα περιλαμβάνει μείωση των επιτοκίων και επέκταση της περιόδου αποπληρωμής και σίγουρα η απόφαση δε θα ληφθεί πριν από το Φθινόπωρο του 2014.

 

Από την άλλη πλευρά όμως, δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η συγκεκριμένη δημοσιονομική προσαρμογή επετεύχθη κυρίως με τη χρήση φοροεισπρακτικών μέτρων προς τους συνήθεις ύποπτους, μισθωτούς και συνταξιούχους και κατά δεύτερο λόγο από την περικοπή των δαπανών και καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Προφανώς αυτή η κατάσταση δεν είναι δυνατό να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια.

 

Σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-18 (ΜΠΔΣ2014-18) που κατατέθηκε τις προηγούμενες ημέρες στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και αναμένεται να ψηφιστεί την επόμενη εβδομάδα το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται σε 2,5%, 2,7%, 3,6%, 4,6% και 5,3% για το 2014, το 2015, το 2016, το 2017, και το 2018 αντίστοιχα σαφώς υψηλότερα από τους αντίστοιχους στόχους του 2ΠΣΕΟ.

 

Τα φορολογικά έσοδα από την άμεση φορολογία αναμένεται να μειωθούν μεταξύ 2014 και 2015 κατά -5,1% και να διατηρηθούν περίπου σταθερά για την περίοδο 2015-16 ενώ θα ακολουθήσουν αυξητική πορεία για την περίοδο 2017-18 (αύξηση κατά 3,3% και 4,4% αντίστοιχα).

 

Από την άλλη πλευρά, τα έσοδα από τους άμεσους φόρους αναμένεται να ακολουθήσουν έντονα αυξητική πορεία για το σύνολο της περιόδου – αύξηση κατά 3,5%, 5,9% 2,9 και 3,3% για το 2015, το 2016, το 2017, και το 2018 αντίστοιχα – αντικατοπτρίζοντας τόσο την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης όσο και την προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.

 

Βασική προϋπόθεση (βλέπε INFO 4) για την επίτευξη των παραπάνω είναι:

 

• Η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2014 και μετά. Οι σχετικές προβλέψεις του ΜΠΔΣ2015-2018 είναι για θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης 0,6%, 2,9%, 3,7%, 3,5%, και 3,2% για το 2014, το 2015, το 2016, το 2017, και το 2018 αντίστοιχα.

 

• Η συνέχιση της ορθολογικοποίησης των δαπανών της κεντρικής  κυβέρνησης με έμφαση σε δράσεις που έχουν ήδη ξεκινήσει και αναμένεται να ενταθούν ακόμη τα επόμενα χρόνια (μείωση μισθολογικής δαπάνης εξαιτίας αποχωρήσεων το 2013 μείωση επιχορηγήσεων και λοιπών λειτουργικών δαπανών, τον σαφή προσδιορισμό των ανωτάτων ορίων δαπανών ανά Υπουργείο, μείωση των εξόδων των ΟΤΑ και ΟΚΑ και αύξηση των εσόδων τους και κατά συνέπεια μείωση της κρατικής επιχορήγησης, κτλ.). Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού αναμένεται να μεταβληθούν (μειωθούν με εξαίρεση το 2017 όπου παρατηρείται μικρή αύξηση) κατά -2,4%, -0,3%, 1,3%, -1,3%, για το 2015, το 2016, το 2017, και το 2018 αντίστοιχα. Παρόμοια πορεία ακολουθούν και οι πρωτογενείς δαπάνες (-2,8%, -0,7%, 0,0%, -0,6%, για το 2015, το 2016, το 2017, και το 2018 αντίστοιχα).

 

• Η συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που σκοπό έχουν να καταπολεμήσουν την φοροδιαφυγή κλπ καθώς και η βελτίωση της ποιότητας καταγραφής των δημοσιονομικών στοιχείων της γενικής κυβέρνησης.

 

Δε θα σταθούμε ιδιαίτερα στο ζήτημα του ύψους του δημοσίου χρέους που αναμένεται στο 175,1% σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση της Eurostat και στο 173,9%, 168,3% 158,9, 149,1% και 139,1% του ΑΕΠ για το 2014, 2015, 2016, 2017 και 2018 αντίστοιχα σύμφωνα με το ΜΠΔΣ2015-2018. Τόσο το ζήτημα του δημοσίου χρέους και των μέτρων ελάφρυνσης του όσο και αυτό του χρηματοδοτικού κενού της περιόδου 2015-2016 θα αναλυθούν εκτενώς κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μέχρι το φθινόπωρο του 2014.

 

• Ικανοποιητικό το πρωτογενές πλεόνασμα της περιόδου σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014,  προβληματίζει η μείωση των εσόδων

Σύμφωνα με τα  στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 (βλέπε INFO 5) το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €0,4 δισ. αλλά βελτιωμένο κατά 68,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο και κατά 61,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2014.

 

Το πρωτογενές ισοζύγιο για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 ήταν πλεονασματικό στα €1,6 δισ., βελτιωμένο κατά 201,2% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και κατά 78,4% σε σχέση με το στόχο του Προϋπολογισμού 2014.

 

Η αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος έναντι του στόχου οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά περίπου €0,9 δισ. έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού 2014 εξαιτίας εισροών από την ΕΕ (έσοδα από τα Ταμεία Συνοχής κτλ).

 

Όπως έχει συμβεί συχνά στο παρελθόν, δεν έχουμε επιπλέον εισροές από την ΕΕ αλλά απλά ένα διαφορετικό χρονισμό της καταβολής των δόσεων. Επιπλέον σημειώνουμε ότι τα έσοδα του ΠΔΕ έχουν ήδη προσεγγίσει το 40,7 του ετήσιου στόχου τους για το 2014.

 

Επίσης, στην πρόσφατη αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ (Απρίλιος 2014) αναφέρεται ότι τα έσοδα του ΠΔΕ αναμένεται να συμβάλλον σημαντικά λιγότερο από ότι το 2013 στη βελτίωση του δημοσιονομικού ελλείμματος.

 

Η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 δεν αποτελεί έκπληξη με δεδομένο ότι στη συγκεκριμένη περίοδο συνεχίζεται η είσπραξη φόρων για το 2013 (βλέπε INFO 6) ενώ οι πρωτογενείς δαπάνες είναι ακόμη σε χαμηλά επίπεδα.

 

Μέρος των εσόδων των δύο πρώτων μηνών κάθε έτους (όπως και των δαπανών) καταγράφεται δημοσιονομικά στο προηγούμενο έτος, στην περίπτωσή μας το 2013.

 

Είναι αναμενόμενο συνεπώς το πρωτογενές πλεόνασμα, των τριών πρώτων μηνών του 2014, να είναι σημαντικά αυξημένο σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του2013. Στην αντίθετη περίπτωση, ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2013 θα διέτρεχε σοβαρό κίνδυνο. Ο επίσημος στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013 είναι €1,5 δισ. ή 0,8% σε όρους του 2ΠΣΕΟ.

 

Τα έσοδα της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 εμφανίζουν μείωση κατά €0,7 δισ. ή -6,3% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο.

 

Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι ανησυχητική και προκαλεί προβληματισμό για την επίτευξη του σχετικού ετήσιου στόχου για το 2014, καθώς υπάρχει υστέρηση εσόδων ήδη από τους τρείς πρώτους μήνες του έτους.

 

Αν το φαινόμενο αυτό συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες τότε υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα δημοσιονομικό κενό για το 2014.

 

Η σύγκριση των στοιχείων διμήνου και τριμήνου 2014 δείχνουν πως το κενό στα έσοδα αυξήθηκε κατά μόλις €0,1 δις.

 

Η σχετική σταθεροποίηση του κενού των εσόδων δείχνει  πιθανότητα  υστέρηση των εσόδων.

 

Βέβαια, είναι πιθανό αυτή η υστέρηση να είναι συγκυριακή και τα έσοδα των επόμενων μηνών να προσεγγίσουν τους αντίστοιχους στόχους του Προϋπολογισμού 2014. Αυτό είναι το καλό ενδεχόμενο όσον αφορά την εξέλιξη των εσόδων για το 2014.

 

Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 ανέρχονταν σε περίπου €12,2 δισ. μειωμένες κατά -10,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και -6,5% σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού 2014.

 

Αντίστοιχα, οι πρωτογενείς δαπάνες ανέρχονταν €9,8 δισ. μειωμένες κατά -12,0% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και -6,8% σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού 2014.

 

Η συγκεκριμένη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών είναι δυνατό να οφείλεται σε συγκυριακούς λόγους.

 

Έτσι και αλλιώς μια τεχνητή συγκράτηση των δαπανών – όπως έδειξε και η εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2013 – μικρή σημασία έχει.

 

Οι πρωτογενείς δαπάνες στο τέλος της χρονιάς θα πρέπει να φτάσουν στο επίπεδο του στόχου τους, εκτός εάν κατά τη διάρκεια της χρονιάς επιτευχθεί σημαντική ορθολογικοποίησή τους, μέσω π.χ. της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

 

Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το πρωτογενές πλεόνασμα της περιόδου Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 θα επαναλάβουμε την άσκηση που πραγματοποιήσαμε και τον Φεβρουάριο 2014.

 

Υποθέτουμε ότι τόσο οι πρωτογενείς δαπάνες όσο και τα έσοδα του ΠΔΕ ήταν στο επίπεδο των αντίστοιχων στόχων του Προϋπολογισμού 2014. Σε αυτή την περίπτωση το  πρωτογενές ισοζύγιο θα ήταν ελλειμματικό κατά €0,5 δισ.

 

Το τελευταίο αποτέλεσμα δεν είναι ενθαρρυντικό.

 

Δεν θεωρούμε ότι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2013 βρίσκεται σε κίνδυνο. Άλλωστε τα πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ και την EUROSTAT αλλά και οι αντίστοιχες προβλέψεις του 2ΠΣΕΟ δεν δείχνουν κάτι τέτοιο.

 

Το κρίσιμο στοιχείο που προκύπτει τόσο από την παραπάνω άσκηση και την υστέρηση των εσόδων το πρώτο τρίμηνο του 2014 έχει να κάνει με τη διατηρησιμότητα του πρωτογενούς πλεονάσματος τόσο φέτος όσο και τα επόμενα χρόνια»

 

INFO 1

Για τις ανακοινώσεις της Eurostat βλέπε:

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/2-23042014-AP/EN/2-23042014-AP-EN.PDF και

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/government_finance_

statistics/documents/Background_note_fin_crisis_Apr_2014_final.pdf

 

ενώ για την ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ που προηγήθηκε βλέπε: http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A0701/

PressReleases/A0701_SEL03_DT_AN_00_2014_01_P_GR.pdf .

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επίσης ως προς την διαδικασία κατάρτισης των συγκεκριμένων στατιστικών για το δημοσιονομικό έλλειμμα καθώς και την διαφάνεια της πληροφόρησης, παρουσιάζει και η ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ περί αναξιόπιστων στατιστικών σε ΟΚΑ και ΟΤΑ:

 

http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/NWS_

300414_GR.pdf .

 

INFO 2

Ο συγκεκριμένος υπολογισμός υπάρχει στην πρόσφατη Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ (Πίνακας 2, σελ. 22): http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/occasional_paper/

2014pdf/ocp192_en.pdf

 

INFO 3

Η Eurostat θεωρεί ότι η στήριξη των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων αποτελεί προσωρινό μέτρο που δε θα έχει μόνιμη (αρνητική) επίπτωση στο έλλειμμα των χωρών μελών της Ευρωζώνης.  Επιπλέον, σύμφωνα με το 2ΠΣΕΟ ως μέτρα που θα έχουν προσωρινή επίπτωση (θετική) στο έλλειμμα θεωρούνται τα έσοδα από το πρόγραμμα SMP & ANFA της ΕΚΤ, τα έσοδα από την αναδρομική μείωση του επιτοκίου στο δάνειο του 1ΠΣΕΟ (Νοέμβριος 2012) καθώς και τα έσοδα από το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Αντίθετα ως μέτρα που δυνητικά θα μπορούσαν αν έχουν μόνιμη αρνητική επίπτωση στο έλλειμμα θεωρούνται οι επιστροφές φόρων για την περίοδο πριν από τον Οκτώβρη του 2012.

 

INFO 4

Πέρα από τους παράγοντες που αναλύουμε παρακάτω θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση και στον ρόλο του αποπληθωριστή του ΑΕΠ και η πιθανότητα επιμονής του για περίοδο μεγαλύτερη από αυτή που αναμένεται στο ΜΠΔΣ2015-18 (αρνητικός αποπληθωριστής για τα έτη 2015 και 2015 και μετά επιστροφή σε θετικά επίπεδα). Πρόσφατη μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της Eurobank αναλύει τις αιτίες και τις επιδράσεις του αποπληθωρισμού και τις επιλογές πολιτικής για την αντιμετώπιση του. Βλέπε:

http://www.eurobank.gr/Uploads/Reports/ECONOMYMARKETS_APRIL2014_

2.pdf

 

INFO 5

Για τα επίσημα στοιχεία βλέπε:  http://www.minfin.gr/content-api/f/binaryChannel/minfin/datastore/c3/99/7d/

c3997dcdb4ecac7de80a97c4d4e7fd64f3de4bef/application/pdf/%CE%94%

CE%B5%CE%BB%CF%84%CE%AF%CE%BF_%CE%95%CE%BA%CF%84%

CE%AD%CE%BB%CE%B5%CF%83%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CE%AC%

CF%81%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82_2014.pdf

 

INFO 6

Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό 2014 τα ποσά που θα εισπραχθούν μέσα στο πρώτο δίμηνο του 2014 και αφορούν το 2013 περιλαμβάνουν:  α) €0,2 δισ. από την τελευταία δόση του φόρου εισοδήματος (Ιανουάριος 2014), β) €0,2 δισ. από τις τελευταίες δόσεις των ΦΑΠ2011-13 (Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2014), γ) €0,5 δισ. από το μέρισμα της Τράπεζας της Ελλάδος, δ) τις εθνικολογιστικές προσαρμογές εξαιτίας των εσόδων των προγραμμάτων SMP-ANFA (δεν υπολογίζονται στο έλλειμμα σύμφωνα με τη μεθοδολογία του 2ΠΣΕΟ) και ε) €0,2 δισ. από το Έκτακτο Ειδικό τέλος Ακινήτων του 2013 μέχρι και τον Μάρτιο του 2014. Σημειώστε όσον αφορά την τελευταία περίπτωση, ότι κατ εξαίρεση ο χρονικός ορίζοντας είσπραξης υπερβαίνει το πρώτο δίμηνο του 2014.