Eurobank: Πτώση του κύκλου εργασιών στη βιομηχανία και συρρίκνωση των τουριστικών εισπράξεων τον Ιούλιο 2016

Με δεδομένο ότι η τουριστική βιομηχανία έχει σημαντική συνεισφορά – άμεση και έμμεση – στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα, ενδεχόμενη συνέχιση της πτωτικής πορείας των τουριστικών εσόδων θα αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, επισημαίνει μελέτη της  Eurobank στην έκδοση «7 ημέρες οικονομία». Αναλυτικά:

 
Ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία, δηλαδή ο δείκτης που μετρά την αξία των πωλήσεων σε τρέχουσες τιμές, παρουσίασε ετήσια πτώση -5,90% τον Ιούλιο 2016 από -8,21% τον Ιούνιο 2016. Η εν λόγω μεταβολή προήλθε από τον κλάδο της ενέργειας (-21,72%) κυρίως λόγω της πτώσης των τιμών του πετρελαίου. Σε επίπεδο διψήφιων κλάδων βάσει της στατιστικής ταξινόμησης οικονομικών δραστηριοτήτων Nace Rev. 2, οι κατηγορίες των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα (-21,54%), των τροφίμων (-6,47%) και του καπνού (- 14,08%) είχαν την υψηλότερη συνεισφορά στην πτώση των βιομηχανικών πωλήσεων.

• Ο Ιούλιος 2016 ήταν ο 21ος συνεχής μήνας που καταγράφεται πτώση των πωλήσεων στη βιομηχανία. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της περιόδου Νοεμβρίου 2014 – Ιουλίου 2016, η μέση (ανά μήνα) ετήσια μεταβολή ήταν -9,90%. Το αντίστοιχο μέγεθος για το δείκτη τιμών παραγωγού στη βιομηχανία διαμορφώθηκε στο -7,56%. Συνεπώς, αποδεικνύεται ότι η μεγάλη μείωση του δείκτη κύκλου εργασιών ήταν κυρίως ονομαστική παρά πραγματική. Μια εκτίμηση της μέσης πραγματικής μεταβολής εξάγεται από την αφαίρεση των δύο προαναφερθέντων μεγεθών, ήτοι -9,90% – (-7,56%) = -2,34%. Το τελευταίο μέγεθος είναι περισσότερο συμβατό με την πορεία της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας τα δύο τελευταία χρόνια.

• Στο επίπεδο των εμπορικών και χρηματοοικονομικών σχέσεων με χώρες από την αλλοδαπή, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) παρουσίασε μείωση σε ετήσια βάση κατά -€1,07 δις τον Ιούλιο 2016. Αυτή η μεταβολή προήλθε από τις μειώσεις των ισοζυγίων αγαθών, υπηρεσιών, πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων κατά -€643,35, -€138,96, -€196,12 και -€95,30 εκατ. αντίστοιχα. Το μέγεθος της πτώσης του ΙΤΣ συνδέεται με ισχυρά αποτελέσματα βάσης λόγω της επιβολής των κεφαλαιακών ελέγχων στο τέλος του Ιουνίου 2015 (μεγάλη πτώση των εισαγωγών τον Ιούλιο 2015).

• Ένα ανησυχητικό στοιχείο που προκύπτει από τη δημοσίευση των στοιχείων του ΙΤΣ είναι η πορεία των τουριστικών εισπράξεων. Από τον Απρίλιο 2016 η ετήσια μεταβολή της εν λόγω μεταβλητής κινείται σε αρνητικό έδαφος και τον Ιούλιο 2016 διαμορφώθηκε στο -3,50% από – 5,37% τον Ιούνιο 2016. Το αντίστοιχο μέγεθος για το σύνολο του 7μήνου Ιανουαρίου – Ιουλίου 2016 ήταν -4,85% από +8,24% το 7μηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2015. Με δεδομένο ότι η τουριστική βιομηχανία έχει σημαντική συνεισφορά – άμεση και έμμεση – στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα, ενδεχόμενη συνέχιση της πτωτικής πορείας των τουριστικών εσόδων θα αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Σημειώνουμε ότι για να επαληθευτεί η πρόβλεψη (ΤτΕ και ΕΕ) για ήπια ύφεση της τάξης του -0,3% το 2016, θα πρέπει στο 2ο εξάμηνο 2016 να σημειωθεί αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά +0,4% (με βάση τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία) από -1,0% το 1ο εξάμηνο 2016.

 
Ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία, συνέχισε την πτωτική πορεία του τον Ιούλιο 2016

Ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία σημείωσε ετήσια μείωση -5,90% τον Ιούλιο 2016 από -8,21% τον Ιούνιο 2016. Η εν λόγω μεταβολή προήλθε από τον κλάδο της ενεργείας (- 21,72%) κυρίως λόγω της πτώσης των τιμών του πετρελαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ελληνικής στατιστικής αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία, δηλαδή ο δείκτης που μετρά την αξία των πωλήσεων σε τρέχουσες τιμές, συνέχισε την πτωτική πορεία του τον Ιούλιο 2016. Σε όρους ετήσιας μεταβολής καταγράφηκε μείωση της τάξης του -5,90% από -8,21% τον Ιούνιο 2016 και -13,14% το Μάιο 2016. Η εν λόγω μεταβολή προήλθε κυρίως από τον κλάδο της ενέργειας (-21,72%) και ακολούθησε, με αρκετά μικρότερη συνεισφορά, ο τομέας των μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών (- 1,92%).

Στην αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκε ο κύκλος εργασιών στις κατηγορίες των ενδιάμεσων αγαθών (+7,61%), των κεφαλαιουχικών αγαθών (+14,40%) και των διαρκών καταναλωτικών αγαθών (+8,15%).

Σύμφωνα με τη στατιστική ταξινόμηση οικονομικών δραστηριοτήτων Nace Rev. 2, ο δείκτης κύκλου εργασιών στη βιομηχανία καλύπτει δύο βασικούς κλάδους. Ο πρώτος είναι των ορυχείων και των λατομείων και ο δεύτερος των μεταποιητικών βιομηχανιών. Η συνεισφορά του τελευταίου επί της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας (gross value added) των δύο προαναφερθέντων κλάδων ήταν 96,11% το 2014. Το αντίστοιχο μέγεθος σε όρους αξίας ακαθαρίστου προϊόντος (gross output), δηλαδή της αξίας των τελικών πωλήσεων, ήταν 97,90%. Συνεπώς, η πορεία του δείκτη κύκλου εργασιών στη βιομηχανία επηρεάζεται σχεδόν εξολοκλήρου από την αντίστοιχη των μεταποιητικών βιομηχανιών.

Για το μήνα Ιούλιο 2016, η ετήσια μεταβολή στις συνολικές πωλήσεις των μεταποιητικών βιομηχανιών ήταν αρνητική (-6,06%) ενώ το αντίστοιχο μέγεθος για τις επιχειρήσεις των ορυχείων και των λατομείων ήταν θετικό (+4,49%).

Ποια είναι η δομή του προϊόντος που παράγεται από τις μεταποιητικές βιομηχανίες στην ελληνική οικονομία; Ποιοι τομείς έχουν τη μεγαλύτερη συνεισφορά;

Το 2014 (τελευταίες διαθέσιμες ετήσιες παρατηρήσεις από τη Eurostat) τα στοιχεία είχαν ως εξής: τρόφιμα, ποτά και καπνός (συνεισφορά σε όρους προστιθέμενης αξίας 32,07% και σε όρους προϊόντος 27,97%), κλωστοϋφαντουργικές ύλες, είδη ένδυσης, δέρματα και είδη υπόδησης (3,92% και 2,85%), ξύλο, φελλός, χαρτί, προϊόντα από χαρτί, εκτυπώσεις και αναπαραγωγή προεγγεγραμμένων μέσων (4,74% και 3,89%), παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα (10,41% και 30,83%), χημικά προϊόντα (4,21% και 3,39%), βασικά φαρμακευτικά προϊόντα και σκευάσματα (3,05% και 2,29%), προϊόντα από ελαστική και πλαστική ύλη και μη μεταλλικά ορυκτά (6,43% και 6,12%), βασικά μέταλλα και κατασκευή μεταλλικών προϊόντων (16,71% και 12,79%), ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ηλεκτρονικά και οπτικά προϊόντα (1,69% και 1,01%), ηλεκτρολογικός εξοπλισμός (1,70% και 1,82%), μηχανήματα και είδη εξοπλισμού (3,27% και 1,72%), μηχανοκίνητα οχήματα, ρυμουλκούμενα, ημιρυμουλκούμενα και λοιπός εξοπλισμός μεταφορών (1,47% και 0,73%), έπιπλα και άλλες μεταποιητικές δραστηριότητες (2,97% και 1,92%) και επισκευή και εγκατάσταση μηχανημάτων και εξοπλισμού (7,38% και 2,66%). Βάσει των προαναφερθέντων στοιχείων καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι πωλήσεις των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στις κατηγορίες των τροφίμων, των ποτών, του καπνού, των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα, των βασικών μετάλλων και των μεταλλικών προϊόντων, έχουν τον υψηλότερο συντελεστή στάθμισης (> 70% σε όρους συνεισφοράς στο παραγόμενο προϊόν) στη διαμόρφωση της πορείας του δείκτη κύκλου εργασιών στη βιομηχανία. Οπότε, η πτώση του δείκτη κύκλου εργασιών στις μεταποιητικές βιομηχανίες (-6,06%) τον Ιούλιο 2016 προήλθε κατά κύριο λόγο από τις κατηγορίες των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα (-21,54%), των τροφίμων (- 6,47%) και του καπνού (-14,08%).

Η εν λόγω μείωση αντισταθμίστηκε εν μέρει από την αύξηση των πωλήσεων στα βασικά μέταλλα και τα μεταλλικά προϊόντα κατά +12,28% και +9,65% αντίστοιχα.

Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) παρουσίασε μείωση σε ετήσια βάση κατά -€1,07 δις τον Ιούλιο 2016. Αυτή η μεταβολή προήλθε από τις μειώσεις των ισοζυγίων αγαθών, υπηρεσιών, πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων κατά -€643,35, -€138,96, -€196,12 και -€95,30 εκατ. αντίστοιχα. Το μέγεθος της πτώσης του ΙΤΣ συνδέεται με ισχυρά αποτελέσματα βάσης λόγω της επιβολής των κεφαλαιακών ελέγχων στο τέλος του Ιουνίου 2015 (μεγάλη πτώση των εισαγωγών τον Ιούλιο 2015). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (ΙΤΣ) παρουσίασε πλεόνασμα +€1,43 δις τον Ιούλιο 2016. Σε σύγκριση με τον Ιούνιο 2016 καταγράφηκε αύξηση +€427,88 εκατ. Αυτή η μεταβολή ήταν αναμενόμενη λόγω της έντονης εποχικότητας που παρουσιάζει το ΙΤΣ κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών (π.χ. ταξιδιωτικές εισπράξεις). Η βασική διαφορά σε σχέση με το παρελθόν, δηλαδή με τις παρατηρήσεις πριν το 2012, είναι ότι η τουριστική περίοδος δεν χαρακτηρίζεται μόνο από αύξηση του ΙΤΣ αλλά και από πλεονάσματα. Το τελευταίο στοιχείο ήταν αποτέλεσμα της μείωσης της εγχώριας ζήτησης (λόγω της μείωσης των εισοδημάτων), της ενίσχυσης της τουριστικής βιομηχανίας και της αύξησης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.

Σε σύγκριση με τον Ιούλιο 2015 το ΙΤΣ σημείωσε μεγάλη πτώση της τάξης των -€1,07 δις. Η εν λόγω μεταβολή ήταν αποτέλεσμα της συρρίκνωσης των ισοζυγίων αγαθών, υπηρεσιών, πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων κατά -€643,35, – €138,96, -€196,12 και -€95,30 εκατ. αντίστοιχα. Οι προαναφερθείσες μειώσεις προήλθαν κατά κύριο λόγο από την αύξηση των πληρωμών – εισαγωγών σε σχέση με τις εισπράξεις – εξαγωγές. Στην κατηγορία των αγαθών οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -€65,94 εκατ. και οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά +€577,41 εκατ. Τα αντίστοιχα μεγέθη στον τομέα των υπηρεσιών ήταν +281,19 εκατ. και +420,15. Επιπρόσθετα, στην κατηγορία των πρωτογενών εισοδημάτων οι εισπράξεις αυξήθηκαν κατά +15,21 ενώ οι πληρωμές κατά +111,20 εκατ. Τέλος, στον τομέα των δευτερογενών εισοδημάτων οι εισπράξεις και οι πληρωμές σημείωσαν άνοδο της τάξης των +€15,21 και +€111,20 εκατ. αντίστοιχα. Η αύξηση των πληρωμών – εισαγωγών δύναται να χαρακτηριστεί ως συγκυριακή και δεν αντιπροσωπεύει μια «ξαφνική» αύξηση της ζήτησης από την πλευρά των εγχώριων οικονομικών φορέων. Ο λόγος είναι ότι σε όρους ετήσιας μεταβολής τα προαναφερθέντα μεγέθη έχουν ως μήνα σύγκρισης τον Ιούλιο 2015. Ως γνωστόν, η επιβολή του μέτρου των κεφαλαιακών ελέγχων πραγματοποιήθηκε την 28η Ιουνίου 2015. Συνεπώς, ό πρώτος μήνας στον οποίο είχαμε την αρχική επίπτωση του εν λόγω μέτρου ήταν ο Ιούλιος 2015. Το κύριο χαρακτηριστικό ήταν η μεγάλη συρρίκνωση των πληρωμών – εισαγωγών (πλήρως αναμενόμενη) από συναλλαγές με χώρες της αλλοδαπής . Για παράδειγμα, οι εισαγωγές αγαθών κατέγραψαν πτώση -35,53% ή -€1,58 δις (-9,02% ή -€221,91 εκατ. για τις εξαγωγές) και οι πληρωμές υπηρεσιών μείωση -59,03% ή -€670,82 εκατ. (-16,62% ή -€725,75 εκατ. για τις εισπράξεις). Με βάση τα παραπάνω στοιχεία γίνεται αντιληπτό ότι η παρατηρηθείσα υψηλή αύξηση των εισαγωγών και μείωση του ΙΤΣ (Ιούλιος 2015 – Ιούλιος 2016) θα εξαλειφθούν (τουλάχιστον μερικώς) στους επόμενους δύο μήνες, δηλαδή τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο 2016.

Κλείνοντας την αναφορά μας στη δημοσίευση των στοιχείων του ΙΤΣ του Ιουλίου 2016 σημειώνουμε πως ένα ανησυχητικό στοιχείο πηγάζει από την πορεία των τουριστικών εισπράξεων. Πιο αναλυτικά, από τον Απρίλιο 2016 η ετήσια μεταβολή της εν λόγω μεταβλητής κινείται σε αρνητικό έδαφος και τον Ιούλιο 2016 διαμορφώθηκε στο -3,50% από -5,37% τον Ιούνιο 2016. Το αντίστοιχο μέγεθος για το σύνολο του 7μήνου Ιανουαρίου – Ιουλίου 2016 ήταν -4,85% από +8,24% το 7μηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου 2015 (βλέπε Σχήμα 7). Με δεδομένο ότι η τουριστική βιομηχανία έχει σημαντική συνεισφορά – άμεση και έμμεση – στην εγχώρια οικονομική δραστηριότητα, ενδεχόμενη συνέχιση της πτωτικής πορείας των τουριστικών εσόδων θα αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Σημειώνουμε ότι για να επαληθευτεί η πρόβλεψη (ΤτΕ και ΕΕ) για ήπια ύφεση της τάξης του -0,3% το 2016, θα πρέπει στο 2ο εξάμηνο 2016 να σημειωθεί αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά +0,4% (με βάση τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία) από -1,0% το 1ο εξάμηνο 2016.