Eurobank: “Το τέλος της κρίσης απέχει πολλά χρόνια ακόμη”
• «Ενίσχυση του ανταγωνισμού για να μην ακυρωθούν στην πράξη οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας»
• «Για να είναι διατηρήσιμο το πρωτογενές πλεόνασμα και τα επόμενα χρόνια – και με δεδομένη την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2014 και μετά – η δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης είναι αναγκαίο να πάψει να είναι ανισοβαρής εις βάρος κυρίως των συνήθων υπόπτων μισθωτών και συνταξιούχων και να στραφεί με μεγαλύτερο ζήλο προς την πάταξη της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής καθώς και τον περαιτέρω εξορθολογισμό των δαπανών του δημοσίου τομέα»
Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος της Eurobank 7
«Οι βασικοί άξονες της κυβερνητικής πολιτικής για την επόμενη περίοδο περιλαμβάνουν:
• Την προώθηση του νομοσχεδίου για την εξάλειψη των περιορισμών στον ανταγωνισμό. Ειδάλλως, περιορίζονται σημαντικά οι πιθανότητες εισόδου νέων επιχειρήσεων στην αγορά και προσφοράς νέων θέσεων εργασίας μεσοπρόθεσμα.
• Την εξασφάλιση μιας βιώσιμης συμφωνίας για τη διατηρησιμότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων μετά το 2013 χωρίς να υποθηκεύονται οι αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας.
• Την επίτευξη μιας λύσης μέσα στο 1ο εξάμηνο του 2014 για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους είτε στο πλαίσιο ενός 3ου Προγράμματος Σταθεροποίησης είτε μέσα στα πλαίσια επιτήρησης που θέτει η νέα δομή της Ευρωζώνης.
-Απαιτούνται φορολογικά έσοδα τουλάχιστον €0,5 δισ. και αποφυγή εκπλήξεων στις δαπάνες για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 0,4% του ΑΕΠ για το σύνολο του 2013
-Πλεόνασμα €1,5 δισ. στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών για το ενδεκάμηνο του 2013 εξαιτίας της μεγάλης μείωσης του εμπορικού ελλείμματος και της αύξησης των πλεονασμάτων των ισοζυγίων τρεχουσών μεταβιβάσεων και υπηρεσιών.
• Οι βασικοί άξονες της κυβερνητικής πολιτικής περιλαμβάνουν την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων με έμφαση στην ενίσχυση του ανταγωνισμού και στη διατηρησιμότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων
Διανύουμε ήδη την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου 2014 χωρίς να έχει διαφανεί στον ορίζοντα συμφωνία για τα ανοιχτά θέματα της τρέχουσας αξιολόγησης που θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί ήδη από τον Δεκέμβρη 2013 σύμφωνα με το 2ο Πρόγραμμα Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (2ΠΣΕΟ).
Η επόμενη κρίσιμη ημερομηνία για την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης είναι η 17η Φεβρουαρίου 2014 (Eurogroup).
Η δυστοκία στην επίτευξη συμφωνίας (ή ακόμη και στην προοπτική συμφωνίας) για το δημοσιονομικό κενό του 2014, η μη-ολοκλήρωση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που συμπεριλαμβάνονταν στα προαπαιτούμενα για την αξιολόγηση του Δεκεμβρίου 2013 και η ολοένα εντεινόμενη εκλογολογία των τελευταίων εβδομάδων αυξάνουν την αβεβαιότητα για τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.
Η αύξηση της αβεβαιότητας αντικατοπτρίζεται τόσο στην αύξηση του κινδύνου της ελληνικής οικονομίας όπως αυτός μετράται από το περιθώριο (spread) μεταξύ των ελληνικών δεκαετών ομολόγων και των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων όσο και στην πτώση του Γενικού Δείκτη του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών.
Την 28η Ιανουαρίου 2014 το περιθώριο των ομολόγων ήταν στις 685,6 μβ αυξημένο κατά 106 μβ σε σχέση με το ελάχιστο σημείο του περιθωρίου στις 9 Ιανουαρίου 2014 και 58,0 μβ σε εβδομαδιαία βάση.
Επισημαίνουμε εδώ ότι στο πρώτο τεύχος του 2014 θεωρούσαμε ότι με δεδομένη την υπευθυνότητα των εμπλεκόμενων στη διαπραγμάτευση θα εξακολουθήσει να μειώνεται ο κίνδυνος της ελληνικής οικονομίας. Τότε σημειώσαμε ότι η ελληνική οικονομία βρισκόταν «στην αρχή του τέλους της κρίσης».
Αντίθετα, ο διάλογος των τελευταίων ημερών δείχνει πως μεγάλο μέρος των συμμετεχόντων νομίζει ότι βρίσκεται στο τέλος της κρίσης. Το τέλος της κρίσης απέχει πολλά χρόνια ακόμη.
Με δεδομένη την επαλήθευση των προβλέψεων για θετικό ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας το 2014 θα χρειαστούν τουλάχιστον 8 χρόνια (βλέπε INFO )από την έναρξη της κρίσης ώστε να ανακτηθεί το κατά κεφαλήν εισόδημα που απωλέσθηκε την περίοδο 2008-2013.
Για να γίνει όμως αυτό απαιτείται η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και συνεπώς η πλήρης εφαρμογή του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Παραβλέπουμε λοιπόν την εκλογολογία των τελευταίων ημερών, τις συζητήσεις περί επαχθούς και απεχθούς χρέους κτλ και καταγράφουμε τους βασικούς άξονες της κυβερνητικής πολιτικής για την επόμενη περίοδο:
- Η προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων
- Η συμφωνία για το δημοσιονομικό κενό του 2014
- Η διατηρησιμότητα του πρωτογενούς πλεονάσματος για τα επόμενα χρόνια.
- Η εξασφάλιση μιας βιώσιμης λύσης για το χρέος
- Ο προσδιορισμός του χρηματοδοτικού κενού για την περίοδο 2014-16.
• Απαιτούνται φορολογικά έσοδα τουλάχιστον €0,5 δισ. και αποφυγή εκπλήξεων στις δαπάνες για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 0,4% του ΑΕΠ για το σύνολο του 2013
Σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2013 το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €5,4 δισ. αλλά βελτιωμένο κατά -65,3% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Η βελτίωση σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 ήταν -10,6%.
Το πρωτογενές ισοζύγιο της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2013 ήταν θετικό (πρωτογενές πλεόνασμα) και διαμορφώθηκε στα €0,6 δισ. Συνεχίζεται η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Κεντρικής Κυβέρνησης τόσο σε ετήσια βάση όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2014.
Για την αντίστοιχη περίοδο του 2012 το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν αρνητικό στα €3,5 δισ. ενώ ο αντίστοιχος στόχος του Προϋπολογισμού 2014 ήταν για πρωτογενές πλεόνασμα των του €15 εκατ.
Παρατηρείστε όμως ότι το πρωτογενές πλεόνασμα είναι μειωμένο κατά €0,09 δισ. σε σχέση με τα προκαταρκτικά στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης που δημοσιεύθηκαν το πρώτο 15ήμερο του Ιανουαρίου 2014 κυρίως εξαιτίας της καλύτερης αποτύπωσης των πρωτογενών δαπανών.
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2013 είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική. Σηματοδοτεί την επίτευξη του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα για το σύνολο του 2013.
Επισημαίνουμε ότι η παραπάνω εξέλιξη – το πρωτογενές πλεόνασμα σε τροποποιημένη ταμειακή βάση – αποτελεί μόνο ένδειξη για την επίτευξη του ετήσιου πλεονάσματος σε δημοσιονομική βάση. Μόνο η ικανοποιητική πορεία των εσόδων και η αποφυγή θετικών εκπλήξεων στις δαπάνες τους δύο πρώτους μήνες του 2014 θα εξασφαλίσουν την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 0,4% του ΑΕΠ για το σύνολο του 2013.
Αν λάβουμε υπόψη μας ότι σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2014 τα Τακτικά Έσοδα του Προϋπολογισμού του 2013 ανέρχονται σε €46,9 δισ. εύκολα προκύπτει ότι απομένουν περίπου €0,5 δισ. για να επιτευχθεί ο στόχος των φορολογικών εσόδων για το 2013 που με τη σειρά του – και με δεδομένο ότι δε θα υπάρξει κάποια αρνητική έκπληξη από την πλευρά των δαπανών – την πραγματοποίηση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα για το σύνολο του 2013.
Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα σχετικά με το πρωτογενές πλεόνασμα της περιόδου Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2013 σε όρους του 2ΠΣΕΟ θα επαναλάβουμε την άσκηση που παραθέσαμε στο δελτίο μας με τα προκαταρκτικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης.
Με αυτό τον τρόπο θα προσθέσουμε στο πρωτογενές πλεόνασμα Κεντρικής Κυβέρνησης της περιόδου Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2013 τα αναμενόμενα έσοδα από τα διαθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε τα έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) να προσεγγίσουν τον ετήσιο στόχο τους (5,1-4,6=0,5) ενώ ταυτόχρονα θα αφαιρέσουμε:
1.Τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme – SMPs) (€2,0 δισ.) αφού η συγκεκριμένη κατηγορία εσόδων δεν περιλαμβάνεται στον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος σύμφωνα με τους ορισμούς του 2ΠΣΕΟ.
2.Τη διαφορά μεταξύ του στόχου πρωτογενών δαπανών για το ενδεκάμηνο του 2013 και των αντίστοιχων πραγματοποιήσεων (44,8-44,2=0,6). Θεωρούμε πως η συγκεκριμένη συγκράτηση είναι συγκυριακή και ότι οι πρωτογενείς δαπάνες στο τέλος του 2013 θα είναι ίσες με τους αντίστοιχους στόχους όπως αυτοί αποτυπώνονται στον Προϋπολογισμό 2014 (€44,8 δισ.). Ειδάλλως, αν η μείωση των πρωτογενών δαπανών ήταν μόνιμη, θα είχε ήδη συμπεριληφθεί στους στόχους του Προϋπολογισμού 2014 που ψηφίστηκε μόλις στις 7 Δεκεμβρίου 2013.
Αν λοιπόν πραγματοποιήσουμε τον παραπάνω υπολογισμό το πρωτογενές ισοζύγιο για την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2013 θα παρουσίαζε έλλειμμα €1,5 δισ. (0,6+0,5-2,0-0,6=-1,5) ή περίπου -0,8% του ΑΕΠ σε τροποποιημένη ταμειακή βάση και χωρίς τις απαραίτητες εθνικολογιστικές προσαρμογές. Η συγκεκριμένη εξέλιξη τονίζει την παραπάνω επισήμανσή μας σχετικά με την πορεία των φορολογικών εσόδων και των δαπανών τους πρώτους μήνες του 2014 και με δεδομένες τις εθνικολογιστικές προσαρμογές κτλ. ώστε να εξασφαλιστεί η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος 0,4% του ΑΕΠ για το 2013 σε ετήσια βάση.
Σε παλιότερα δελτία του «7 Ημέρες Οικονομία» στον συγκεκριμένο υπολογισμό αφαιρούσαμε και α) την διαφορά του στόχου των επιστροφών φόρων από την αντίστοιχη πραγματοποίηση και β) τη διαφορά του στόχου των δαπανών του ΠΔΕ από την αντίστοιχη πραγματοποίηση. Πλέον όμως καμία από τις συγκεκριμένες κατηγορίες δεν δημιουργεί προβληματισμούς.
Οι επιστροφές φόρων ήδη υπερβαίνουν τον ετήσιο στόχο κατά €0.2 δισ. Αυτή η εξέλιξη σε συνδυασμό με την καταβολή επιστροφών φόρων παλαιότερων ετών €0,6 δισ. αποτελεί ένα θετικό μήνυμα για την βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στην οικονομία. Σημειώστε ότι η επιστροφή φόρων παλαιότερων ετών είναι δημοσιονομικά ουδέτερη αφού καταγράφεται στην ειδική πίστωση για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Τέλος, οι δαπάνες του ΠΔΕ είναι ίσες με τον ετήσιο στόχο (€6,7 δισ.).
Δεν εκλαμβάνουμε το αποτέλεσμα της παραπάνω άσκησης ως αποτυχία της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Άλλωστε η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου σε ετήσια βάση είναι εμφανής (-55,9%) ακόμη και αν χρησιμοποιήσουμε το αρνητικό ισοζύγιο που μόλις υπολογίσαμε.
Θεωρούμε όμως ότι για να είναι διατηρήσιμο το πρωτογενές πλεόνασμα και τα επόμενα χρόνια – και με δεδομένη την επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης από το 2014 και μετά – η δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης είναι αναγκαίο να πάψει να είναι ανισοβαρής εις βάρος κυρίως των συνήθων υπόπτων μισθωτών και συνταξιούχων και να στραφεί με μεγαλύτερο ζήλο προς την πάταξη της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής καθώς και τον περαιτέρω εξορθολογισμό των δαπανών του δημοσίου τομέα. Ήδη τα εργαλεία για την επίτευξη των παραπάνω στόχων υπάρχουν.
Η Γενική Γραμματεία Φορολογικών Εσόδων έχει ήδη επιδείξει σημαντικό έργο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της περιόδου Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2013 οι επιδόσεις όσον αφορά την είσπραξη των φόρων παλαιοτέρων ετών είναι ικανοποιητικές. Για το δωδεκάμηνο η αύξηση των εισπράξεων από άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών ήταν 56,0% σε ετήσια βάση και 5,1% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Όσον αφορά τα αντίστοιχα έσοδα από έμμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών παρουσιάζουν αύξηση 17,9% σε ετήσια βάση και οριακή μείωση -6,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16.
INFO: Σε μια πρόσφατη μελέτη τους οι Reinhart & Rogoff (2013)[1] σημειώνουν ότι οι περιφερειακές οικονομίες της ευρωζώνης (συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας) θα χρειαστούν τουλάχιστον 8 χρόνια μετά την έναρξη της κρίσης για να επανακτήσουν το κατά κεφαλήν εισόδημα που απώλεσαν εξαιτίας της κρίσης. Μόνο οι ΗΠΑ και η Γερμανία έχουν καταφέρει να φτάσουν το επίπεδο του πραγματικού εισοδήματος που είχαν την περίοδο 2007-2008.
Η μελέτη έχει βασιστεί στις υπάρχουσες προβλέψεις του ΔΝΤ για τον ρυθμό ανάπτυξης των συγκεκριμένων χωρών.
Υπέρβαση των συγκεκριμένων ρυθμών θα συντομέψει τον χρόνο που απαιτείται για την επαναφορά του εισοδήματος στα προ-κρίσης επίπεδα του.
Από την άλλη πλευρά, υστέρηση έναντι των προβλέψεων του ΔΝΤ θα αυξήσει τον χρόνο που χρειάζεται για να φτάσει στα προ-κρίσης επίπεδα το πραγματικό εισόδημα.
Για την μελέτη τον Reinhart & Rogoff (2013) βλέπε: http://www.aeaweb.org/aea/2014conference/program/preliminary.php?search_string=taylor&search_type=last_name&association=&jel_class=&search=Search
