ICAP: Οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι ιδιαίτερα αρνητικές και έχουν επιφέρει βαρύ πλήγμα στην ελληνική οικονομία
Η ελληνική οικονομία κινήθηκε σε τροχιά βαθιάς ύφεσης το 2020 , καθώς το ΑΕΠ έλαβε αρνητικό πρόσημο, μετά την ελαφρά ανάκαμψη που εμφάνισε την προηγούμενη τριετία, 2017-2019.
Οι προοπτικές για την εγχώρια οικονομία στις αρχές του 2020 θεωρούνταν θετικές. Ωστόσο, η ξαφνική εμφάνιση της πανδημίας Covid-19 σε παγκόσμιο επίπεδο και η εξάπλωσή της στη χώρα μας από τον Μάρτιο του 2020, άλλαξε πάλι τα δεδομένα και ανέτρεψε εντελώς τη θετική εικόνα των προηγουμένων ετών. Οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι ιδιαίτερα αρνητικές και έχουν επιφέρει βαρύ πλήγμα στην ελληνική οικονομία.
O Νικήτας Κωνσταντέλλος, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ICAP δήλωσε σχετικά: “Μετά από μία τριετία ελαφράς ανάκαμψης της Ελληνικής οικονομίας, το 2020 σηματοδοτήθηκε από τη βαθιά ύφεση που βίωσε η χώρα, καθώς το ΑΕΠ κατέγραψε σημαντική μείωση 8,2%. Η ξαφνική εμφάνιση της πανδημίας Covid-19 και η εξάπλωσή της και στη χώρα μας από το Μάρτιο του 2020, ανέτρεψε εντελώς τη θετική προοπτική που μόλις είχε αρχίσει να διαφαίνεται.
Η υγειονομική κρίση εκτός των σοβαρότατων προβλημάτων που έχει επιφέρει σε κοινωνικό επίπεδο, έχει πλήξει σε μεγάλο βαθμό και τις Ελληνικές επιχειρήσεις, οι οποίες εδώ και ένα χρόνο καταβάλλουν έντονες προσπάθειες ώστε να προσαρμοστούν στις πρωτόγνωρες αυτές συνθήκες λειτουργίας και να αντιμετωπίσουν τα πολλαπλά προβλήματα. Παρά τα μέτρα που λαμβάνονται συνεχώς από την Πολιτεία, η υγειονομική κρίση συνεχίζεται και τους πρώτους μήνες του 2021, εκτιμάται δε ότι θα υφίσταται για μερικούς μήνες ακόμη, εντείνοντας την ανησυχία αλλά και την αβεβαιότητα του Ελληνικού εταιρικού τομέα.
Σίγουρα, η τρέχουσα συγκυρία έχει επηρεάσει σε διαφορετικό βαθμό κάθε κλάδο
οικονομικής δραστηριότητας της χώρας. Για το σύνολο του εταιρικού τομέα αναμένεται σημαντική επιδείνωση των οικονομικών του αποτελεσμάτων το 2020.
Ωστόσο, πέραν της όποιας πορείας κατέγραψαν οι επιμέρους επιχειρηματικοί τομείς το 2020, ενδιαφέρον έχει να αποτυπωθούν οι τάσεις που χαρακτήρισαν διάφορους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας τα προηγούμενα έτη, όπως αυτές προκύπτουν από τα οικονομικά δεδομένα και αποτελέσματα των Ελληνικών εταιρειών.
Η ICAP παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις και την πορεία όλων των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας, παρουσιάζει τις επιδόσεις επιλεγμένων κλάδων της Ελληνικής οικονομίας, όπως αυτές αποτυπώνονται στα οικονομικά αποτελέσματα των εταιρειών για το 2019. Σε γενικές γραμμές διαπιστώνεται ότι, οι Ελληνικές εταιρείες κατάφεραν να διατηρήσουν τις θετικές τους επιδόσεις και το 2019, καταδεικνύοντας σχετική σταθερότητα στους δείκτες κερδοφορίας και αποδοτικότητας ιδίων και απασχολουμένων κεφαλαίων.
Θα πρέπει λοιπόν, να αναδειχτούν εκείνοι οι κλάδοι που πέτυχαν αξιόλογες επιδόσεις, οι οποίες παρουσιάζονται στην φετινή έκδοση της ICAP 40 Κορυφαίοι Κλάδοι της Ελληνικής Οικονομίας. Η έκδοση περιλαμβάνει μία σύντομη επισκόπηση των πρόσφατων εξελίξεων για επιλεγμένους κλάδους, συγκεντρώνοντας ουσιαστική πληροφόρηση που αντλείται από τις Κλαδικές Μελέτες που εκδίδει ο Όμιλος μας”.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΩΝ ΚΛΑΔΩΝ
Η ελληνική οικονομία κινήθηκε σε τροχιά βαθιάς ύφεσης το 20201, καθώς το ΑΕΠ έλαβε αρνητικό πρόσημο, μετά την ελαφρά ανάκαμψη που εμφάνισε την προηγούμενη τριετία, 2017-20192.
Οι προοπτικές για την εγχώρια οικονομία στις αρχές του 2020 θεωρούνταν θετικές. Ωστόσο, η ξαφνική εμφάνιση της πανδημίας Covid-19 σε παγκόσμιο επίπεδο και η εξάπλωσή της στη χώρα μας από τον Μάρτιο του 2020, άλλαξε πάλι τα δεδομένα και ανέτρεψε εντελώς τη θετική εικόνα των προηγουμένων ετών. Οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι ιδιαίτερα αρνητικές και έχουν επιφέρει βαρύ πλήγμα στην ελληνική οικονομία.
Τα μέτρα που λαμβάνονται συνεχώς από την Πολιτεία τον τελευταίο χρόνο (υπολειτουργία, αναστολή της λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων για μεγάλο χρονικό διάστημα, περιορισμός μετακινήσεων κ.ά.) με σκοπό τον περιορισμό της διασποράς της νόσου, έχουν δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην αγορά (μείωση ρευστότητας, αναβολή – ματαίωση επενδύσεων, αύξηση ανεργίας, συρρίκνωση διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών κ.ά.). Βεβαίως, θα πρέπει να τονισθεί ότι ο βαθμός στον οποίο επηρεάζεται κάθε κλάδος οικονομικής δραστηριότητας είναι διαφορετικός. Υπάρχουν κλάδοι που μέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες και δύσκολες συνθήκες δείχνουν ανθεκτικότητα ή επηρεάζονται σε πολύ χαμηλό βαθμό, όπως είναι οι κλάδοι που συνδέονται με την τεχνολογία (τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρονικό εμπόριο, κ.ά.), ο κλάδος των supermarkets, ο φαρμακευτικός κλάδος κ.α. Στην αντίπερα όχθη όμως, κλάδοι όπως αυτοί που εντάσσονται ή συνδέονται άμεσα με τον ευρύτερο τουριστικό τομέα (ξενοδοχεία, μονάδες μαζικής εστίασης, κ.ά.) πλήττονται σε μεγάλο βαθμό.
Για το 2020, που η εγχώρια οικονομία κινήθηκε σε βαθιά ύφεση, αναμένεται επιδείνωση των αποτελεσμάτων των ελληνικών επιχειρήσεων. Δυστυχώς, οι συνθήκες πανδημίας συνεχίζονται και τους πρώτους μήνες του 2021 και οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να λειτουργούν σε ένα περιβάλλον έντονης ανησυχίας και αβεβαιότητας, καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να διαχειριστούν καλύτερα τα κόστη τους και να περιορίσουν όσο το δυνατόν τις απώλειές τους.
Ωστόσο, πέραν της όποιας πορείας κατέγραψε ο ελληνικός εταιρικός τομέας το 2020, η οποία θα διαπιστωθεί με τη δημοσίευση και ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών για τη συγκεκριμένη διαχειριστική χρήση, ενδιαφέρον έχει να αποτυπωθούν οι τάσεις που χαρακτήρισαν διάφορους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας τα προηγούμενα έτη, όπως αυτές προκύπτουν από τα οικονομικά δεδομένα και αποτελέσματα των ελληνικών εταιρειών.
Στο πλαίσιο αυτό,
- Το 2020 το ΑΕΠ μειώθηκε (σε όρους όγκου )κατά 8,2% (ΕΛ.ΣΤΑΤ. 1η εκτίμηση, Δελτίο Τύπου 5/3/2021).
- Το 2017 το ΑΕΠ αυξήθηκε (σε όρους όγκου) κατά 1,3%, το 2018 η άνοδος ανήλθε στο 1,6% και το 2019 αυξήθηκε κατά 1,9% (ΕΛ.ΣΤΑΤ.,
Δελτίο Τύπου 16/10/2020).
- αξιοποιώντας το υλικό που περιέχεται στις ΚΛΑΔΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ της ICAP, στην παρούσα έκδοση δίδεται συνοπτικά η εικόνα που παρουσιάζουν 40 επιλεγμένοι κλάδοι, βάσει των αντίστοιχων μελετών έκδοσης 2020-2019.
Όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούμενες εκδόσεις, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της χώρας οι απώλειες του εταιρικού τομέα ήταν μεγάλες, με κύριο χαρακτηριστικό τη σημαντική επιδείνωση της κερδοφορίας και τη συσσώρευση ζημιών επί σειρά ετών. Ωστόσο, η εικόνα αυτή άλλαξε το 2015 και βελτιώθηκε περισσότερο τα επόμενα έτη (2016-2019).
Προκειμένου να δοθεί η γενικότερη εικόνα των μεταβολών που χαρακτήρισαν τους ευρύτερους κλάδους της οικονομίας (βάσει κατάταξης NACE), αρχικά παρατίθενται ορισμένα συγκεντρωτικά στοιχεία, τα οποία προκύπτουν από την ανάλυση των στοιχείων που περιλαμβάνονται στους δημοσιευμένους ισολογισμούς (χρήσης 2019) των ελληνικών εταιρειών ΑΕ και ΕΠΕ, που παρουσιάστηκαν στην τελευταία έκδοση της ICAP «Η Ελλάδα σε Αριθμούς-2021».
Από τα σχετικά δεδομένα προκύπτει ότι, το 2019 ο ελληνικός εταιρικός τομέας εμφάνισε αύξηση στον κύκλο εργασιών του και στα λειτουργικά του αποτελέσματα. Ωστόσο, η διαμόρφωση αρνητικού μη λειτουργικού αποτελέσματος το 2019 είχε ως συνέπεια τη συρρίκνωση της καθαρής κερδοφορίας του.
Πιο συγκεκριμένα, εξετάζοντας αρχικά τις εταιρείες του Μη Χρηματοπιστωτικού Τομέα (δείγμα 21.349 επιχειρήσεων) προκύπτει ότι ο συνολικός κύκλος εργασιών τους αυξήθηκε κατά 4,2% το 2019 σε σχέση με το 2018 και διαμορφώθηκε σε €161,0 δισ.
Ειδικότερα, αύξηση κατέγραψαν οι πωλήσεις σε οκτώ από τους εννέα ευρύτερους κλάδους του εταιρικού τομέα (εξαιρουμένου του χρηματοπιστωτικού). Την υψηλότερη (ποσοστιαία) αύξηση στον κύκλο εργασιών κατέγραψε ο κλάδος των Ξενοδοχείων- Εστιατορίων (10,7%) και ακολούθησε ο κλάδος των Λοιπών Υπηρεσιών (9,9%). Με μικρή διαφορά έπονται οι κλάδοι της Γεωργίας – Αλιείας (8,5%) και των Ορυχείων – Λατομείων (7,8%). Μικρότερη (ποσοστιαία) αύξηση κατέγραψαν οι υπόλοιποι κλάδοι του εταιρικού τομέα, πλην των Κατασκευών, ο οποίος υποχώρησε κατά 7,0%, την ίδια περίοδο.
Όσον αφορά στα συνολικά αποτελέσματα του εταιρικού τομέα (ανεξαρτήτως κλάδου
δραστηριότητας), διαπιστώνονται τα εξής: Παράλληλα με την αύξηση των συνολικών πωλήσεων (4,2%) διευρύνθηκαν και τα συνολικά μεικτά κέρδη και μάλιστα με υψηλότερο ρυθμό (7,8%), στοιχείο ενδεικτικό της συγκράτησης του κόστους πωλήσεων. Οι δαπάνες διοίκησης και διάθεσης καθώς και οι χρηματοοικονομικές δαπάνες διευρύνθηκαν συνολικά κατά 4,8% το ίδιο έτος.
Οι παραπάνω μεταβολές συνέβαλαν στη σημαντική βελτίωση των συνολικών λειτουργικών αποτελεσμάτων (24,4%). Από την άλλη πλευρά όμως, η ανατροπή του μη λειτουργικού αποτελέσματος το οποίο κατέστη αρνητικό το 2019 από θετικό το 2018, οδήγησε στη σημαντική μείωση των καθαρών (προ φόρου) κερδών κατά 21,2%.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι, τα αποτελέσματα χρήσης επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό από μία μεγάλη εταιρεία του κλάδου της Ενέργειας, η οποία εμφάνισε σημαντικότατη αύξηση των ζημιών της το 2019 σε σχέση με το προηγούμενο έτος (2019:€-2,3 δισ. 2018: €- 802,5 εκατ.). Εάν δεν ληφθούν υπόψη τα οικονομικά στοιχεία της συγκεκριμένης εταιρείας και για τα δύο έτη, τότε τα συνολικά κέρδη του εταιρικού τομέα εμφανίζονται αυξημένα κατά 2% περίπου το 2019 έναντι του 2018.
Επισημαίνεται ότι η πλειοψηφία των 21.349 εταιρειών του δείγματος (70,4%) ήταν κερδοφόρες το 2019, τα δε κέρδη τους υπερίσχυσαν και καθόρισαν και το συνολικό αποτέλεσμα.
Όσον αφορά τους επί μέρους κλάδους του μη χρηματοπιστωτικού εταιρικού τομέα, τέσσερεις ήταν ζημιογόνοι το 2019, ενώ οι υπόλοιποι ήταν κερδοφόροι. Ζημιογόνοι το 2019 ήταν οι κλάδοι της Ενέργειας – Ύδρευσης, Ορυχείων – Λατομείων, Γεωργίας – Αλιείας και Κατασκευών. Ο κλάδος της Ενέργειας – Ύδρευσης (ο οποίος κατέγραψε υψηλές ζημιές το 2019) ήταν κερδοφόρος το 2018, ενώ οι υπόλοιποι ήταν ζημιογόνοι και το 2018. Τη μεγαλύτερη συμμετοχή στα κέρδη είχαν οι κλάδοι της Μεταποίησης, των Μεταφορών – Επικοινωνιών και του Εμπορίου.
Ειδικότερα, ο τομέας της μεταποίησης εμφάνισε οριακή αύξηση σε επίπεδο κύκλου εργασιών, κατά 1,3%. Τα μεικτά κέρδη διευρύνθηκαν με ελαφρά υψηλότερο ρυθμό (2,1%). Επίσης και το συνολικό λειτουργικό αποτέλεσμα εμφάνισε οριακή μεταβολή (0,6%) το ίδιο έτος. Η σχετική αυτή στασιμότητα των λειτουργικών αποτελεσμάτων σε συνδυασμό με την επιδείνωση του (θετικού) μη λειτουργικού αποτελέσματος είχαν σαν αποτέλεσμα τη συρρίκνωση των καθαρών κερδών κατά 5,0% το 2019/2018.
Περαιτέρω, σχετικά με τις κλαδικές τους επιδόσεις, στα πλαίσια της προαναφερθείσας έκδοσης οι μεταποιητικές εταιρείες κατανεμήθηκαν σε 22 κλάδους, βάσει της διψήφιας κατάταξης NACE (2).
Οι χρηματοοικονομικοί δείκτες των επί μέρους μεταποιητικών κλάδων περιλαμβάνονται στους πίνακες 1Α΄ & 1Β΄ που παρατίθενται στο τέλος της ανάλυσης.
Όσον αφορά στον χρηματοπιστωτικό τομέα, επισημαίνεται η εντυπωσιακή βελτίωση του τελικού καθαρού αποτελέσματος, το οποίο κατέστη κερδοφόρο το 2019 από ζημιογόνο το προηγούμενο έτος. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως στην αντίστοιχη μεταβολή του συνολικού αποτελέσματος του τραπεζικού κλάδου, αλλά και των λοιπών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών.
Συγκεκριμένα, το 2019 τα συνολικά έσοδα των 15 τραπεζών που περιλαμβάνονται στην ανάλυση μειώθηκαν κατά 3,3%. Από την άλλη πλευρά όμως, αυξήθηκαν κατά 41,5% τα λοιπά λειτουργικά έσοδα του κλάδου, ενώ τα λειτουργικά έξοδα αυξήθηκαν με αρκετά πιο χαμηλό ρυθμό, κατά 8,9%.
Αποτέλεσμα των παραπάνω μεταβολών ήταν η βελτίωση του συνολικού λειτουργικού
αποτελέσματος (κατά 3,5%). Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με τη σημαντικότατη μείωση των προβλέψεων (-35,0%) οδήγησαν στην καταγραφή κερδών το 2019 (€141,5 εκατ.), από ζημιές ( €454,2 εκατ.) το προηγούμενο έτος.
Αύξηση των εσόδων αλλά μείωση της κερδοφορίας παρουσίασε ο κλάδος των ασφαλειών.
Συγκεκριμένα, τα συνολικά έσοδα του τομέα αυξήθηκαν κατά 5,5% το 2019/2018, τα δε μεικτά κέρδη συρρικνώθηκαν οριακά (-0,7%). Αρνητική ήταν η μεταβολή των λειτουργικών αποτελεσμάτων (-5,1%), η οποία σε συνδυασμό με τη σημαντική μείωση του μη λειτουργικού αποτελέσματος οδήγησαν στον περιορισμό των κερδών κατά 5,6% το 2019/2018.
Τέλος, κερδοφόρος κατέστη το 2019 ο σύνθετος κλάδος των λοιπών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, που περιλαμβάνει επιχειρήσεις προερχόμενες από κλάδους συμμετοχών, χρηματοδοτικής μίσθωσης, χρηματιστηριακών συναλλαγών, factoring, κ.ά.
Επιδόσεις Επιλεγμένων Κλάδων/Υποκλάδων της Έκδοσης
Εκτός όμως από τα προαναφερόμενα στοιχεία που αφορούν συνολικά τον εταιρικό τομέα (ευρύτεροι κλάδοι κατά NACE), στη συνέχεια αξιολογούνται και συγκρίνονται οι δείκτες που
αφορούν μία στοχευμένη επιλογή κλάδων και υποκλάδων οικονομικής δραστηριότητας (τα δεδομένα των οποίων αναλύονται στις Κλαδικές Μελέτες της ICAP). Οι συγκρίσεις – κατατάξεις που παρουσιάζονται στη συνέχεια, αφορούν τους 40 επιλεγμένους κλάδους που παρουσιάζονται στην παρούσα έκδοση. Από την επεξεργασία των βασικών χρηματοοικονομικών δεικτών (δείκτες έτους 2019 – βλ. Πίνακα 2) των επί μέρους κλάδων, προκύπτουν οι πέντε κορυφαίοι κλάδοι όσον αφορά στους δείκτες Κερδοφορίας, Αποδοτικότητας και Χρηματοοικονομικής Διάρθρωσης.
Συγκρίνοντας τους μέσους δείκτες κερδοφορίας και αποδοτικότητας των επιλεγμένων κλάδων του 2019 σε σχέση με τους αντίστοιχους δείκτες του 2018 (των ιδίων κλάδων) διαπιστώνεται σχετική στασιμότητα των δεικτών κερδοφορίας. Ειδικότερα, τα περιθώρια μικτού και καθαρού κέρδους κυμάνθηκαν στα ίδια σχεδόν επίπεδα τη διετία 2019-2018, ενώ το περιθώριο κερδών EBITDA βελτιώθηκε κατά μία περίπου ποσοστιαία μονάδα το 2019/2018. Στασιμότητα χαρακτηρίζει και τους δείκτες αποδοτικότητας ιδίων και απασχολουμένων κεφαλαίων.
Επιπλέον και η χρηματοοικονομική διάρθρωση των επιχειρήσεων, εκφραζόμενη με τη σχέση Ξένων προς Ίδια κεφάλαια, δεν παρουσίασε αξιόλογη μεταβολή (2019:2,19:1, 2018:2,12:1).
Σίγουρα η βελτίωση του γενικότερου οικονομικού κλίματος της χώρας την τριετία 2017-2019 (ελαφρά αύξηση του ΑΕΠ) επέδρασε θετικά και βοήθησε τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν τις θετικές τους επιδόσεις και το 2019. Έντονη ανησυχία εκφράζεται για το οικονομικό έτος 2020, καθώς όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι συνθήκες πανδημίας (Covid – 19) έχουν οδηγήσει την ελληνική οικονομία σε βαθιά ύφεση και εκτιμάται σημαντική επιδείνωση των αποτελεσμάτων των επιχειρήσεων. Σε τι βαθμό επηρεάστηκε κάθε κλάδος οικονομικής δραστηριότητας θα διαπιστωθεί από την αντίστοιχη ανάλυση των ισολογισμών των εταιρειών για το 2020, όταν ολοκληρωθεί η δημοσίευση αυτών. Η υγειονομική κρίση, η οποία παρά τα μέτρα που λαμβάνονται από την Πολιτεία συνεχίζεται και τους πρώτους μήνες του 2021, εντείνει τα προβλήματα που ταλανίζουν τον επιχειρηματικό κόσμο εδώ και ένα χρόνο, ενισχύοντας παράλληλα την αβεβαιότητα για το μέλλον.
