Η γεωπολιτική διάσταση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού της Ελλάδας
Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός αφορά την οργάνωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις θαλάσσιες περιοχές, δεν αποτυπώνει την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο
Η πρόσφατη ανακοίνωση της Ελλάδας για την έκδοση της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο (ΕΧΣΘΧ) και την αποτύπωση σε χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) αποτελεί ένα σημαντικό βήμα με εκτεταμένες γεωπολιτικές προεκτάσεις, ιδίως στην ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου. Η ενέργεια αυτή, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του Υπουργείου Εξωτερικών, σηματοδοτεί την πρώτη φορά που η χώρα θεσπίζει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την οργάνωση και τη διαχείριση του θαλάσσιου χώρου της.
Θεμελίωση Θαλάσσιων Ζωνών και δυνητικά όρια:
Η ουσιαστική γεωπολιτική διάσταση της ανακοίνωσης έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο, το οποίο εντάσσεται στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Αυτό σημαίνει την καταγραφή της μέγιστης δυνατής επήρειας της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών στις θαλάσσιες ζώνες. Στον χάρτη ενσωματώνονται οι ήδη συμφωνημένες οριοθετήσεις ΑΟΖ με την Ιταλία (1977 και 2020) και την Αίγυπτο (2020), καθώς και τα όρια που προκύπτουν από τον νόμο 4001/2011.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η επιλογή της φρασεολογίας για τις μη οριοθετημένες περιοχές. Όπως τονίζεται, αποτυπώνεται η μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, εν αναμονή συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, όπως η Τουρκία. Αυτή η προσέγγιση υπογραμμίζει την προσήλωση της Ελλάδας στο Διεθνές Δίκαιο και την πρόθεσή της να επιλύσει τις εκκρεμότητες μέσω διαπραγματεύσεων.
Διαχωρισμός από την οριοθέτηση ΑΟΖ και επέκταση Χωρικών Υδάτων:
Είναι κρίσιμο να τονιστεί ότι ο ΘΧΣ δεν αποτελεί οριοθέτηση ΑΟΖ. Όπως διευκρινίζει το Υπουργείο Εξωτερικών, ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός αφορά την οργάνωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στις θαλάσσιες περιοχές με στόχο την επίτευξη οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών στόχων. Η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών είναι μια ξεχωριστή διαδικασία.
Παράλληλα, ο ΘΧΣ δεν αποτυπώνει την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, η ανακοίνωση επαναβεβαιώνει ότι η επέκταση αυτή αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας, το οποίο επιφυλάσσεται να ασκήσει όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Η κυριαρχία, όπως σημειώνεται, δεν είναι αντικείμενο σχεδιασμού, αλλά προϋπάρχει και δεν επηρεάζεται από αυτόν.
Η αναμενόμενη αντίδραση της Τουρκίας:
Η κυριότερη γεωπολιτική πρόκληση που αναμένεται να αντιμετωπίσει η Ελλάδα μετά την ανακοίνωση του ΘΧΣ είναι η αντίδραση της Τουρκίας. Η Άγκυρα έχει ήδη προαναγγείλει την αντίθεσή της, καθώς ο ελληνικός σχεδιασμός έρχεται σε αντίθεση με τη μαξιμαλιστική της αντίληψη για τη «Γαλάζια Πατρίδα».
Σύμφωνα με δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας Milliyet, η Τουρκία προτίθεται να απαντήσει με τη σύνταξη δικού της θαλάσσιου χωροταξικού χάρτη, όπου θα επιλέγει τη μέση γραμμή του Αιγαίου ως σύνορο, αμφισβητώντας ουσιαστικά τα κυριαρχικά δικαιώματα των ελληνικών νησιών σε θαλάσσιες ζώνες. Παρότι το δημοσίευμα αναφέρει ότι ο χάρτης δεν αποτελεί επίσημη θέση του τουρκικού κράτους, αλλά μια «επιστημονική και νομική προσέγγιση», η κίνηση αυτή σηματοδοτεί την πρόθεση της Άγκυρας να συνεχίσει να αμφισβητεί τις ελληνικές θέσεις.
Διατήρηση του Ελληνοτουρκικού Διαλόγου:
Παρά τις αναμενόμενες αντιδράσεις, τόσο η Αθήνα όσο και η Άγκυρα φαίνεται να επιθυμούν τη διατήρηση του ελληνοτουρκικού διαλόγου. Η ελληνική πλευρά τονίζει ότι η επίλυση εκκρεμοτήτων δεν σημαίνει εγκατάλειψη της προσπάθειας για συνεννόηση, πάντα όμως με βάση το Διεθνές Δίκαιο και την καλή γειτονία. Οι πληροφορίες από διπλωματικές πηγές υποδεικνύουν ότι και οι δύο πλευρές επιδιώκουν να μην κλιμακώσουν την ένταση σε σημείο ρήξης. Η προγραμματισμένη συνάντηση μεταξύ του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη και του Τούρκου ομολόγου του Χακάν Φιντάν στο περιθώριο της Συνόδου ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ τον Μάιο αποτελεί μια ευκαιρία για τη συνέχιση των συζητήσεων.
Ευρωπαϊκή υποχρέωση και στρατηγική:
Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αποτελεί μια ουσιαστική υποχρέωση της Ελλάδας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που απορρέει από συγκεκριμένες ευρωπαϊκές οδηγίες. Εντάσσεται στο πλαίσιο ευρύτερων ευρωπαϊκών στρατηγικών, όπως η Πράσινη Συμφωνία και η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Θαλάσσια Ασφάλεια. Η συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες ενισχύει τη θέση της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή σκηνή και παρέχει ένα πλαίσιο νομιμότητας για τις ενέργειές της.
Στρατηγική κίνηση και προετοιμασία:
Η έκδοση του ΘΧΣ αποτελεί μια στρατηγική κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία προετοιμαζόταν για μήνες. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, υπήρξε στενή συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την ολοκλήρωση του τεχνικού σκέλους. Η κίνηση αυτή μπορεί να ερμηνευθεί και ως μια προσπάθεια της Ελλάδας να προλάβει πιθανές τουρκικές κινήσεις και να θέσει τις δικές της βάσεις για μελλοντικές διαπραγματεύσεις και την αξιοποίηση των θαλάσσιων πόρων της. Η αναφορά στο ενδιαφέρον της Chevron για έρευνες σε θαλάσσια οικόπεδα νότια της Κρήτης υπογραμμίζει τη σημασία του ΘΧΣ για την ενεργειακή στρατηγική της χώρας.
Πολυπλοκότητα γεωπολιτικών ισορροπιών
Η ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού από την Ελλάδα αποτελεί ένα σημαντικό γεωπολιτικό γεγονός. Ενώ η κίνηση αυτή επιτρέπει στην Ελλάδα να οργανώσει και να διαχειριστεί τον θαλάσσιο χώρο της σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και τις ευρωπαϊκές οδηγίες, αναμένεται να προκαλέσει την αντίδραση της Τουρκίας, η οποία αμφισβητεί τις ελληνικές θέσεις. Παρά την πιθανή αύξηση της έντασης, τόσο η Αθήνα όσο και η Άγκυρα φαίνεται να επιθυμούν τη διατήρηση του διαλόγου. Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των γεωπολιτικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάγκη για συνεχή διπλωματική προσπάθεια για την επίλυση των διαφορών. Ο ΘΧΣ αποτελεί ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια της Ελλάδας να υπερασπιστεί τα εθνικά της συμφέροντα και να διαμορφώσει το μέλλον του θαλάσσιου χώρου της.
mywaypress.gr
