Η σύνδεση της κοινωνικής θέσης με την πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ

Το άρθρο  στο yaschamounk.substack.com εξετάζει κριτικά τη θεωρία του Πίτερ Τούρχιν για την «υπερπαραγωγή ελίτ» ως αιτία πολιτικής αστάθειας στις ΗΠΑ. Ο συγγραφέας, Γιασχα Μουνκ, αμφισβητεί την εγκυρότητα της θεωρίας του Τούρχιν, παρουσιάζοντας αντίθετα στοιχεία για το βιοτικό επίπεδο των αμερικανών πτυχιούχων και υποστηρίζοντας ότι η έννοια της «υπερπαραγωγής ελίτ» είναι ασαφής και ερμηνεύεται με διαφορετικούς τρόπους, οδηγώντας σε λανθασμένα συμπεράσματα. Τέλος, προτείνει ότι η πολιτική αστάθεια οφείλεται σε άλλες αιτίες.

 
Η Αμφισβήτηση της Θεωρίας της Υπερπαραγωγής Ελίτ

Η θεωρία της υπερπαραγωγής ελίτ, όπως διατυπώνεται από τον Peter Turchin, υποστηρίζει ότι η πολιτική αστάθεια σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες οφείλεται σε μια περίσσεια φιλόδοξων ατόμων που επιδιώκουν να ενταχθούν στην ελίτ, ενώ οι διαθέσιμες θέσεις εξουσίας και επιρροής είναι περιορισμένες. Ο Yascha Mounk, ωστόσο, αμφισβητεί αυτήν την θεωρία, θεωρώντας την άστοχη και ασαφή.

Ο Mounk διαχωρίζει την θεωρία του Turchin σε δύο υποθέσεις:

• Υπόθεση Ευρείας Ελίτ: Ορίζει την ελίτ με βάση το υψηλό εισόδημα ή τον πλούτο. Ο Mounk αντικρούει αυτήν την υπόθεση επισημαίνοντας ότι, αν και υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται, οι πτυχιούχοι στις ΗΠΑ απολαμβάνουν υψηλότερο εισόδημα από τον μέσο όρο και έχουν χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας. Επιπλέον, αναφέρει ότι, αν και η ανεργία των νέων είναι υψηλή σε χώρες όπως το Μαρόκο και η Κίνα, στις ΗΠΑ παραμένει χαμηλή.
• Υπόθεση Στενής Ελίτ: Ορίζει την ελίτ με βάση την υψηλή κοινωνική θέση, που αποκτάται μέσω ανταγωνιστικών “θέσεων” όπως τα πολιτικά αξιώματα. Ο Mounk υποστηρίζει ότι η ύπαρξη φιλόδοξων ατόμων που δεν μπορούν να κατακτήσουν θέσεις κύρους, όπως η συγγραφή ή η πανεπιστημιακή καριέρα, δεν αποτελεί νέο φαινόμενο. Επιπλέον, επισημαίνει ότι “αυτοί οι απογοητευμένοι “υποψήφιοι ελίτ” δεν ταιριάζουν με το προφίλ όσων οδηγούν την τρέχουσα πολιτική αστάθεια , όπως οι υποστηρικτές του Trump”.

Συνοψίζοντας, ο Mounk απορρίπτει και τις δύο εκδοχές της θεωρίας του Turchin, θεωρώντας ότι η πρώτη δεν εφαρμόζεται στις ΗΠΑ και η δεύτερη δεν εξηγεί τα τρέχοντα πολιτικά φαινόμενα.

Ως εναλλακτική ερμηνεία, ο Craig Payst, σχολιαστής στο άρθρο του Mounk, προτείνει ότι η έλλειψη κοινωνικής αναγνώρισης και η “συσσώρευση θέσεων” από ορισμένες ομάδες μπορεί να δημιουργούν δυσαρέσκεια και να συμβάλλουν στην αστάθεια.

Επιπλέον, ο Peter C. Meilaender, επίσης σχολιαστής, υποστηρίζει ότι η δημιουργία θέσεων εργασίας χαμηλής σημασίας για την απασχόληση υπερ-ειδικευμένων ατόμων, οδηγεί σε γραφειοκρατία και στασιμότητα.

 
Οι Διαφορές Μεταξύ Ευρείας και Στενής Υπόθεσης για την Ελίτ

Ο συγγραφέας αναλύει δύο υποθέσεις για την έννοια της “περίσσειας ελίτ” που διατυπώθηκαν από τον Peter Turchin:

• Ευρεία Υπόθεση: Η ελίτ ορίζεται από το υψηλό εισόδημα ή τον πλούτο. Η Αμερική βιώνει μια περίοδο αστάθειας επειδή ο αριθμός των ανθρώπων που επιθυμούν να επιτύχουν υλική ευημερία, δηλαδή να ενταχθούν στην ελίτ, είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό εκείνων που μπορούν να το επιτύχουν.
• Στενή Υπόθεση: Η ελίτ ορίζεται από την υψηλή κοινωνική θέση που αποκτάται μέσω “ανταγωνιστικών αγαθών”, όπως η εκλεκτή θέση. Η Αμερική βιώνει αστάθεια επειδή ο αριθμός των ανθρώπων που επιθυμούν υψηλή κοινωνική θέση είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων.

Ο συγγραφέας απορρίπτει την Ευρεία Υπόθεση, υποστηρίζοντας ότι οι απόφοιτοι κολεγίου στην Αμερική, παρά τις δυσκολίες, δεν έχουν λιγότερες πιθανότητες να εκπληρώσουν τις προσδοκίες τους σε σχέση με το παρελθόν.

Αντίθετα, η Στενή Υπόθεση θεωρείται πιο προσφιλής, καθώς ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της έλλειψης θέσεων σε τομείς υψηλού κύρους, όπως η ακαδημαϊκή κοινότητα ή οι τέχνες. Ωστόσο, ο συγγραφέας αμφισβητεί και αυτή την υπόθεση, για τους εξής λόγους:

• Οι περισσότεροι που αποτυγχάνουν να επιτύχουν σε τομείς υψηλού κύρους μπορούν να βρουν αξιοπρεπείς εργασίες σε άλλους τομείς.
• Το φαινόμενο της “περίσσειας ελίτ” σε τομείς υψηλού κύρους δεν είναι κάτι καινούργιο.
• Οι άνθρωποι που οδηγούν την πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ (π.χ. ψηφοφόροι του Trump) δεν ανήκουν στην κατηγορία των απογοητευμένων επίδοξων ελίτ.

 
Η σύνδεση της κοινωνικής θέσης με την πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ

Στις πηγές του άρθρου, η έννοια της κοινωνικής θέσης συζητείται κυρίως σε σχέση με τη θεωρία της «υπερπαραγωγής ελίτ» του Peter Turchin, η οποία υποστηρίζει ότι η παρουσία περισσότερων ελίτ και επίδοξων ελίτ από τις θέσεις που μπορεί να προσφέρει η κοινωνία οδηγεί σε πολιτική αστάθεια. Ο συγγραφέας, Yascha Mounk, αμφισβητεί την εγκυρότητα της θεωρίας του Turchin, διαχωρίζοντάς την σε δύο υποθέσεις:

Υπόθεση Ευρείας Ελίτ: Ορίζει τις ελίτ με βάση το υψηλό εισόδημα ή τον πλούτο. Η αστάθεια στις ΗΠΑ αποδίδεται στον μεγάλο αριθμό ατόμων που επιδιώκουν την οικονομική ευημερία, η οποία όμως δεν είναι εφικτή για όλους.

Υπόθεση Στενής Ελίτ: Ορίζει τις ελίτ με βάση την υψηλή κοινωνική τους θέση, η οποία αποκτάται μέσω «ανταγωνιστικών αγαθών» όπως η εκλεγμένη θέση. Η αστάθεια οφείλεται στον μεγάλο αριθμό ατόμων που επιδιώκουν αυτού του είδους την κοινωνική θέση, η οποία όμως είναι περιορισμένη.

Ο Mounk απορρίπτει και τις δύο υποθέσεις, υποστηρίζοντας:

• Η Υπόθεση Ευρείας Ελίτ δεν ευσταθεί, καθώς οι πτυχιούχοι στις ΗΠΑ, που αποτελούν μια ευρεία ελίτ, απολαμβάνουν υψηλά εισοδήματα και χαμηλή ανεργία.
• Η Υπόθεση Στενής Ελίτ δεν ευσταθεί, καθώς πάντα υπήρχαν περισσότεροι άνθρωποι που ήθελαν να διαπρέψουν σε τομείς υψηλού κύρους. Επιπλέον, η πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ οφείλεται σε άλλους παράγοντες, όπως η δυσαρέσκεια της εργατικής τάξης προς την ελίτ, και όχι στην απογοήτευση των επίδοξων ελίτ.

Ο Mounk καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η θεωρία του Turchin δεν εξηγεί επαρκώς την πολιτική αστάθεια στις ΗΠΑ.