Ο πραγματικός στόχος του Ισραήλ στο Ιράν: Ανάλυση μιας στρατηγικής υψηλού ρίσκου

Οι πρόσφατες στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ εναντίον του Ιράν ενδέχεται να μην περιορίζονται απλώς στην επιβράδυνση του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης. Μια αυξανόμενη αίσθηση μεταξύ των αναλυτών της Μέσης Ανατολής υποδηλώνει ότι ο απώτερος στόχος θα μπορούσε να είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο: η ανατροπή της ισλαμιστικής κυβέρνησης του Ιράν, μια στρατηγική γνωστή ως “αλλαγή καθεστώτος”. Παρόλο που η ισραηλινή κυβέρνηση δεν το έχει δηλώσει επισήμως ως στόχο, οι ενέργειες και οι δηλώσεις της υποδεικνύουν ότι η πιθανότητα αυτή δεν απορρίπτεται.

 
Βασικά σημεία και ενδείξεις

  • Η φύση των πληγμάτων: Τα ισραηλινά χτυπήματα δεν περιορίστηκαν σε υποδομές, αλλά στόχευσαν και το σύστημα διοίκησης και ελέγχου του Ιράν, συμπεριλαμβανομένων δολοφονιών ανώτατων στρατιωτικών αξιωματούχων. Αυτό, σύμφωνα με αναλυτές, υπερβαίνει τον ορισμό μιας απλής επιχείρησης “αντι-διασποράς” πυρηνικών όπλων.
  • Επίσημες δηλώσεις: Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι η επιχείρηση θα συνεχιστεί όσο χρειαστεί για να αρθεί η “απειλή”, χωρίς ποτέ να περιορίσει τον ορισμό αυτής της απειλής αποκλειστικά στο πυρηνικό πρόγραμμα7. Για την ισραηλινή κυβέρνηση, το ίδιο το ιρανικό καθεστώς αποτελεί την πραγματική υπαρξιακή απειλή, δεδομένων των μακροχρόνιων απειλών του για εκμηδένιση του Ισραήλ.
  • Ευρύτερο πλαίσιο δράσης: Οι κινήσεις αυτές εντάσσονται σε ένα μοτίβο ισραηλινών στρατιωτικών ενεργειών από το φθινόπωρο του 2023, οι οποίες έχουν αποδυναμώσει ή εκδιώξει συμμαχικά προς το Ιράν καθεστώτα στη Γάζα, τον Λίβανο και τη Συρία.
  • Στάση των ΗΠΑ και αναλυτών: Αμερικανοί αξιωματούχοι, τόσο νυν όσο και πρώην, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο της αλλαγής καθεστώτος ως πραγματικού στόχου του Ισραήλ. Ένας πρώην ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Μπάιντεν το χαρακτήρισε μάλιστα ως κάτι που “θα ήταν σπουδαίο”. Η κυβέρνηση Τραμπ, ωστόσο, έχει δηλώσει ότι δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην επίθεση.

 
Αξιολόγηση: Ρίσκα και αβεβαιότητες

Η επιδίωξη αλλαγής καθεστώτος στο Ιράν είναι μια στρατηγική γεμάτη τεράστιες προκλήσεις και αβεβαιότητες.

  1. Η ικανότητα του Ισραήλ: Υπάρχει διχογνωμία για το αν το Ισραήλ μπορεί να επιτύχει έναν τόσο φιλόδοξο στόχο μόνο του. Στρατιωτικοί αναλυτές συμφωνούν ότι για την πλήρη εξάλειψη των πυρηνικών υποδομών του Ιράν, πολλές εκ των οποίων είναι θαμμένες βαθιά στο έδαφος, θα χρειαζόταν η βοήθεια των ΗΠΑ. Ωστόσο, η συνέχιση στοχευμένων δολοφονιών, ακόμη και πολιτικών ηγετών, θα μπορούσε δυνητικά να οδηγήσει σε κατάρρευση του καθεστώτος.
  2. Η αντίδραση του Ιρανικού λαού: Το αποτέλεσμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αντίδραση των Ιρανών πολιτών.
    • Συσπείρωση: Υπάρχει η πιθανότητα ενός φαινομένου “συσπείρωσης γύρω από τη σημαία” ως απάντηση στην εξωτερική επίθεση.
  • Εξέγερση: Από την άλλη, πολλοί Ιρανοί είναι τόσο απογοητευμένοι με το καθεστώς που ίσως να καλωσόριζαν την εξωτερική βοήθεια για την ανατροπή του. Η στάση τους μπορεί να εξαρτηθεί από την ισραηλινή τακτική. Πλήγματα που περιορίζονται σε στρατιωτικούς στόχους θα έπλητταν το κύρος του καθεστώτος, ενώ πλήγματα που προκαλούν ευρύτερη οικονομική και ανθρωπιστική βλάβη θα μπορούσαν να προκαλέσουν διαφορετική λαϊκή αντίδραση.
  1. Η “επόμενη μέρα”: Ακόμα και αν το καθεστώς πέσει, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα αντικατασταθεί από κάτι καλύτερο. Οι πιθανοί κίνδυνοι περιλαμβάνουν:
  • Ένα αποτυχημένο, ακυβέρνητο κράτος που θα μπορούσε να γίνει εστία νέων προβλημάτων.
  • Μια πολύ πιο στρατιωτικοποιημένη απολυταρχία, αποφασισμένη να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
  • Έναν διαρκή και πολύ πιο έντονο πόλεμο, που δεν θα διεξάγεται πλέον “στις σκιές”.

 

Η ευρύτερη εικόνα

Το άρθρο του politico.com σκιαγραφεί μια κρίσιμη στιγμή στη γεωπολιτική της Μέσης Ανατολής. Το Ισραήλ φαίνεται να υιοθετεί μια στρατηγική μέγιστου ρίσκου, ποντάροντας στην εσωτερική αδυναμία και τη λαϊκή δυσαρέσκεια στο Ιράν. Ο ίδιος ο Νετανιάχου απηύθυνε κάλεσμα στον ιρανικό λαό να διεκδικήσει την ελευθερία του, υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς δεν ήταν ποτέ πιο αδύναμο.

Την ίδια στιγμή, η διεθνής κοινότητα καλεί σε αποκλιμάκωση, αν και το Ισραήλ, με βάση το ιστορικό του, ενδέχεται να αγνοήσει αυτές τις εκκλήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένες αραβικές χώρες, παρότι δημοσίως ζητούν αυτοσυγκράτηση, στην πραγματικότητα θα χαίρονταν να δουν την πτώση του ιρανικού καθεστώτος.

Συμπερασματικά, το Ισραήλ ενδέχεται να μην υπολογίζει μακροπρόθεσμα τις συνέπειες. Όπως αναφέρει ένας Αμερικανός αξιωματούχος, “Δεν νομίζω ότι νοιάζονται αρκετά για το τι έρχεται μετά, αρκεί να είναι πολύ αδύναμο για να απειλήσει το Ισραήλ”. Αυτή η προσέγγιση, αν και μπορεί να αντιμετωπίσει την άμεση αντιληπτή απειλή, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για ένα μέλλον με ακόμα μεγαλύτερη αστάθεια και συγκρούσεις στην περιοχή.

 
mywaypress.gr – Για προσεκτικούς αναγνώστες

Σχετικά Άρθρα